Arıstotel aıtady: eger bir sózdiń máni ekinshisi sózdiń mánine qarsy kelip jatsa, ony aıtpaı-aq qoı, - dep.
Bul oı qazaqtyń qazirgi saıasatkerleri men oqyǵandaryna sabaq bolmady.
Qarańyz.
Bir jaǵynan, ótkenniń ádeti men dástúrin ortaǵa alyp keldik.
Ony ǵylym men bilimge tańdyq.
Odan bir-aq nátıje kórdik – ótirik oı-tanymdy memlekettik ıdeologııa deńgeıine kóterdik. Boldy. Basqa utqanymyz joq.
Ekinshi jaǵynan, osynyń qarsy nátıjesi retinde, adamshylyq mádenıetiniń jolynan bas tarttyq.
Ony «til damyttyq» dedik. «Dekolonızaııa» atadyq.
Tilde jan joq qoı. Ne deseń de, kóteredi.
Sonymen, latynnyń «classis» («klass») sóziniń ornyna parsynyń «sınf» sózin deformaııalap, «synyp» dep, tilimizge engizdik.
«Organızm» sózin bir aqymaq «aǵza» dedi. Sonymen, «aǵza» boldy.
Memlekettik ıdeologııa degenimiz, jalpysyn aıtqanda, osy manıpýlıaııa.
«Organ» - orys sózi emes. «Dekolonızaııaǵa», qalaı tartsań da, jatpaıdy.
Latynnyń « organum » túbirinen alynǵan. Qarý, tásil mánin berse, onyń túbiri – grektiń « organon » sózi. Syzǵysh, ereje, tásil degendi bildiredi.
Biraq, aqymaq aıtty – bitti: «organnyń» ornyna «aǵza» keltirdi.
Sol «aǵzany» tapqan aqymaqqa bir esi bar: «Arıstoteldiń «Organon» atty eńbegi bar ǵoı. Ony qaıtemiz»? «Aǵza» dep aýdaramyz ba?», - dese. Ne der edi?
Qudaı biledi, oǵan da toqtamas edi myna júgensiz ketken «lıngvıster».
Qazirgi «medıa kontenti» men «medıalyq kiriptarlyq» máselesi dep júrgenniń astary – osy.
Bir jaǵynan, jastarǵa ótirik aıtady. Biraq, ınformaııalyq aǵymnyń ortasynda júrgen qazaq balasy ol ýaǵyzǵa senbeıdi.
Sondyqtan, basqa bilim men habar kózin izdeıdi.
«Basqa» bolǵanda, qaıda barady? Orys tilinen basqa til bilmese?
Aǵylshyn, nemis, japon tilin bilse, baılap qoısań da, qaramas edi orystyń kanalyna.
Amal joq, qaraıdy.
Orystyń habary shyndyqqa jaqyn bolǵandyqtan emes.
Aqıqatty ashyp aıtatyn qasıetinen emes.
Alternatıvtiliginen.
Sondyqtan, eger medıalyq jumys tıimdi bolsyn desek:
Memlekettik oı qaǵıdasyna jurt qulaǵyn túrsin desek:
onda oı qarama-qaıshylyǵy men áreket qarama-qaıshylyǵyn joıyp, aqıqat, shyndyq jolyna túsý qajet.
Al «shyndyq» degenimiz – «syndyq».
Óz-ózimizdi synaýdan bastaý kerek.
«Aqyndar aıtysynyń» synyn aıtyp jatqanym joq.
Ǵylymı shyndyqty aıtamyn. Sony qolǵa alý qajet.
Seitkassym Aouelbekov
