Qazirgi tańda dramatýrgtardyń ishindegi oq boıy ozyq turǵandarynyń biri - QOLǴANAT MURAT. “Shyrmaýdaǵy ǵumyr” (2013),“Qýyrshaq” (2013), “Shyrǵalań” (2014), “Túnek” (2015), “Ponı” (2016), “Caýsaq” ( 2016), “Baqyt kilti” (2016) syndy pessalar jazyp, Baqyt kilti pesasy M. Áýezov teatrynda sahnalandy. Usynǵaly otyrǵan "Aldamshy úmit" pesasy "Altyn qalam 2015" jyldyń úzdik dramasy.
Bir aktili drama
Keıipkerler:
Aısha apa – jasy 60-ta. Jalǵyz basty kempir bıznesmen kempir
Botagóz – 27-28 jastaǵy kelinshek. Aısha apanyń úı kútýshisi
Serik - Botagózdiń kúıeýi. Aısha apanyń shoferi.
Kórshi áıel – 38 jastan asqan turmysqa shyqpaǵan qyz.Advokat.
Ógeı ul – Aısha apanyń kúıeýiniń uly. Aısha apanyń bıznesin júrgizetin oń qoly. (Bir jaq betinde ystyq sýdan kúıip qalǵan tańba bar).
Qosymsha keıipkerler:
Kamera ornatqan eki jigit.
Meıirim - Botagózdiń qyzy – 4 jasta (Balasy tek telefonmen sóılesedi).
Eki tapsyrys jetkizýshi jigitter.
Polıııa
Spenazdar.
1 – kórinis
Dalada aq jańbyr.Koddej úıdiń zaly. Aısha apa aljapqysh baılap alǵan bólmeden bir zatyn izdep júr.
Aısha apa(Qorqynyshtan aıqaılap).Botagóz, Botagóz... O, Alla, adamda qaıdaǵy joq tústi kóredi eken ǵoı. (Botagóz keledi).
Botagóz. Shaqyrdyńyz ba?
Aısha apa. Túnde kúdikti zat baıqaǵan joqsyń ba?
Botagóz. Joq.
Aısha apa. Bastyrylyp qaldym ba bilmeımin! Qara kıingen adamnyń elesi kórgendeı boldym. Tósegimniń bas jaǵynda maǵan qarap turdy da, joq boldy.
Botagóz.Qara adam deısiz be?
Aısha apa. Maǵan qozǵalyp turǵandaı boldy. Jaryqty jaǵyp qalyp edim, eshteńe joq.
Botagóz. Elestegen shyǵar.
Aısha apa. Eleske uqsamady. Kamera ornatý kerek shyǵar úıge... Onyń ústinde marqum kúıeýmdi kórdim. Maǵan qaramaı teris qarap otyr. Jeti
shelpek pisirip, meshitke aparyp berip, quran oqytyp shyqpasam bolmas. Ózimiz ólmeıtindeı, ólgenderdi de umyttyq qoı
Botagóz. Óńińiz ábirjip ketipti. Dáriger shaqyrsaq qaıtedi?
Aısha apa. Sende bir dáriger-dáriger dep qoımadyń ǵoı. Meniń densaýlyǵymdy qaıtesiń. Odanda baryp ana undy ıle de shelpekterdi pisir. (Botagóz úndemeı shyǵyp ketedi). Osylardyń bári meniń densaýlyǵymdy oılaǵysh bolyp alypty. Tezirek ólip joǵalsyn deıdi ǵoı. Adamnyń jynyn ustatyp.
Osy kezde esiktiń qońyraýy basylady. Botagóz baryp esikti ashady.Ishke Ógeı ul kiredi.
Botogóz. Salamatsyz ba!
Ógeı ul. Apam úıde ma?
Botogóz. Iá, úıde.
Aısha apa (ógeı uldy kórip). «Kim keldi» - dep eleńdep qalsam. Óziń ekensiń ǵoı.
Ógeı ul. Oı, apa menen basqa kim keledi.
Aısha apa. Iá, jaǵdaılaryń qalaı?
Ógeı ul. Aman-esen jatyrmyz. Sol kúnde kompanııanyń jumysymen shapqylaýdamyz. Ózińiz qalaısyz?
Aısha apa. Baıaǵy kárilik qoı mazany alǵan.
Ógeı ul. Germanııaǵa baryp emdelip kelseńiz qaıtedi.
Aısha apa. Ana jyly qanshama aqsha berip bardym ǵoı.Esh paıdasy bolmady.
Ógeı ul. Ol kezde Izraıldik dárigerler qarady ǵoı. Bular nemister...
Aısha apa. Ekeýinen de paıda joq. Nıetińe rahmet. Bıyl myna jerdi bir jaqty qylmaı, eshqaıda barmaımyn.
Ógeı ul. Sol jerge baılanysty kelip edim. Apa bizben seriktes bolatyn adamdar tabylmaıtyn sııaqty.
Aısha apa (Ashýlanyp). Tabylmasa ana kompanııadaǵy elý paıyzdyq akııanyń bárin satyp jiberde sol jerge qalaıda úıdi salǵyzatyn bol.
Ógeı ul. Satyp jiberseńiz ózińiz qalaı jan baǵasyz?
Aısha apa. Pensııamen ómir súremin. Sol úıden bir bólme alyp ber jetedi maǵan.
Ógeı ul. Qaı baıdy kórdińiz óz aqshasyna myń páterlik úıdi tegin salyp bergen. Aqylǵa sıymsyz ǵoı.
Aısha apa. Bola bersin. Ólgenen keıin qylda ákete almaıtyn baılyqty qaıtemin. Odanda bireýdiń tar bólmesinde jaýtańdap otyrǵan balalar óz úılerinde ýaıymsyz uıyqtasyn.
Ógeı ul. Apa men sizdi túsinemin. Biraq basqalar túsinbeıdi ǵoı.
Aısha apa. Balam isti kóp soza bermeı, bylaı keliseıik. Eger osy bir aıdyń ishinde jańaǵy qaıyrymdylyq jasaıtyn sheteldik baılardy taba almasań men kompanııadaǵy bar qundy qaǵazdarymdy satýǵa shyǵaram.
Ógeı ul. Satýǵa shyǵaram deısiz be.... Osy aptanyń ishinde qalaıda tabýǵa tyrysam. Eger taba almasam sizge bóget bolmaımyn. Aıtpaqshy myna jerdi memleket tartyp alatyn sııaqty...
Aısha apa. Tartyp alǵany nesi?
Ógeı ul. Ýaqytynda ıgerilmedi dep tartyp alady. Osy qaladaǵy kóptegen bıznesmenderdi ana jerińiz qyzyqtyryp otyr. Olar ákimshiliktegilerdi paıdalanyp nebir qýlyqqa barýy múmkin.
Aısha apa. Mynaý qıyn boldy ǵoı. Endi ne isteımiz?
Ógeı ul. Apa, ýaıymdamańyz. Qalaıda sizdiń armanyńyzdy aıaǵyna deıin jetkizip, ol jerge kópqabatty úı turǵyzyp beremin.
Aısha apa. Rahmet aınalaıyn. Kóp jasa.
Ógeı ul. Maǵan senińiz apa.Qazir bir sheteldik kompanııamen kelissóz júrgizip jatyrmyn. Eger sáti kelse bıyl qonys toıyn toılaımyz.
Aısha apa. Qudaı qoldap, aman jeteıik.
Ógeı ul. Apa umytyp barady ekenmin teledıdardan bizdiń kompanııany kórsetti. Aýyldarynda ishýge aýyz sý joq elge qudyq qazyp, kóshelerine sý kirgizip beripti.
Aısha apa. Jaqsy bolǵan eken.
Ógeı ul. Birden bildim siz ekenińizdi. Jylda fırmadan tapqan tabysyńyzdy qaıyrymdylyq qoryna aýdarýshy edińiz ǵoı.
Aısha apa. Ákeńniń amanaty ǵoı.
Ógeı ul. Iá, marqum ákem... Ne deýshi edi qazaqtar
Aısha apa. Aýnap túsken shyǵar.
Ógeı ul. Durys aıtasyz.
Aısha apa. Aı qazaqpysyń degen.
Ógeı ul. Apa men qaıtaıyn.
Aısha apa. Toqta, birge shyǵaıyq.
Ógeı ul. Kompanııaǵa baraıyn dep otyrsyz ba?
Aısha apa. Birinshi meshitke, keıin oǵanda kirip shyǵarmyn.
Ógeı ul. Sizdi aparyp salaıyn.
Aısha apa. Áýre bolma. Shoferym aparady ǵoı.
Ógeı ul. Jaqsy. Ózińizdi kútińiz.
Botagóz (Esikti ashyp berip) Saý bolyńyz!
Aısha apa. Ana Serikke habarlasshy kóligin daıyndaı bersin. Meshitke baram. Kıim aýystyryp shyǵaıyn.
Botagóz. Qazir apa. (Serik kiredi).
Serik (Qolyn ustap). Jaǵdaıyń qalaı?.
Botagóz. Jaqyndamashy... Apam kórip qoıady.
Serik. Kelshi, betińnen súıeıin.
Botagóz. Ary turshy. Seziktenip qalýy múmkin.
Serik. Ádemi bolyp ketipsiń.
Botagóz. Araılym qalaı?
Serik. Bala baqshada «Mama» degen ádemi taqpaq jattapty.
Botagóz. Janym sol. Ózin qatty saǵynyp júrmin.
Serik. Bota iske kósheıik (Qaltasynnan «ý» quıylǵan qutyny shyǵaryp). Mynaý «ý» dy sháıina, nemese tamaǵyna qosyp ber. Kempiriń bes mınýttan keıin birden tyraıyp túsedi.
Botagóz. Serik men...
Serik. Qoryqpa! Kempir eshteńe sezbeı qalady. Myna zatty (Qutyny kórsetip) úlken tapsyrystarda ǵana qoldanady. Bul - adamnyń birden júreginiń jumys isteýin toqtatady. Sot sarapshylary qandaı analız alsa da, túk tappaıtynyna kepildik beremin.
Botagóz. Qashan bereıin.
Serik. Ýaqytty kóp sóza bermeı tezirek bitirý kerek.
Botagóz. Jaqsy.Kelistik. Serik túnge qaraı kelemin.
Serik. Kútem.
2 – kórinis
Aısha apa kofe iship gazet oqyp otyrady. Kórshi áıel kiredi.
Kórshi áıel. Oı apa jaǵdaıyńyz qalaı?
Aısha apa. Shúkir. Kóńildisiń ǵoı?
Kórshi áıel. Qashanǵy jabyrqap júre beremiz.Ózimizge ózimiz mereke jasamasaq, bizge eshkim qımaıdy ondaı sılyqty ǵoı.
Aısha apa. Durys. Bul zamanda ózińe-óziń ǵana senesiń.
Kórshi áıel. Aıtpańyz.
Aısha apa. Zaman senderdiki ǵoı. (Botagózge ) Qyzym, eki kofe alyp kelshi.
(Botagóz Kórshi áıelge kofe daıyndap ákelip beredi.Aısha apa gazetin qaıta oqyp. Oqyǵan saıyn kózi alaqandaı bolyp).
Botagóz. Minekeıińiz.
Aısha apa. Sumdyq qoı mynaý!
Kórshi áıel. Ne boldy apa?
Aısha apa. Ne bolyp barady adamdarǵa..
Kórshi áıel. Ne bolyp qalypty?
Aısha apa. Mine, qara, jalǵyz basty sheshesi jáne artynda múgedek inisi bar bir jas qyz, ózinen úlken erekekti jaqsy kórip qalypty. Keıin
anyqtalǵandaı, ol erkek ákesi bolyp shyǵady. Osyǵan shydaı almaǵan sheshesi júrekten qaıtys bolyp ketedi. Al, qyz túk bolmaǵandaı inisimen turyp jatqan kórinedi.
Kórshi áıel. Aaa, osy ma, men muny aldynda oqyǵam. Aıtyńyzshy, ol qyz ne isteý kerek endi?
Aısha apa. Bilgennen keıin aq kózin joǵaltpaı ma úıden.
Kórshi áıel. Ózińiz aıtatyndaı aıtýǵa ǵana ońaı. Ol qyzdyń jaǵdaıyn tiri adamǵa bermesin. (Ústeldi urǵylap). Tfý-tfý, pále jalanyń bári ózimen ketsin!
Aısha apa. Adamdar qazir bilgenin isteıtin boldy ǵoı. Aldynda bir teledıdardan bir jastar sóılep jatyr, adamzattyń azyp ketýinne birden bir sebep ol - soǵystyń bolmaýynan, beıbitshilik zamannyń tym kóp turýynnan deıdi.
Kórshi áıel. Qazir jer betinde adam tym kóp, sanyn azaıtpasa, jer ózin asyraı almaı qalatyn shyǵar.Sol jerdi saqtaý úshin adamdardy qyrý kerek.
Aısha apa. Astapralla! Ne deıdi mynaý? Adamdy óltirý ońaı deısińder me? Búkil adamzatty qyrsa, ishińde ózińde ketesiń ǵoı.
Kórshi áıel. Bola bersin.
Aısha apa. Qatygez, tasbaýyrsyńdar ǵoı. Júrek joq senderde.
Kórshi áıel. Durys aıtasyz, qazir júrekti oıatý úshin soǵys kerek. Soǵys qana adamzatty saqtaı alady degenge men senemin.
Aısha apa. Bir jaǵynnan seniń sózińde jan bar. Anada bir teledıdardan tirideı sıyrdy úıtip jaqtan adamdardy kórsetip jatyr. Sondaı qatigez bolýǵa bola ma?! Jas kezimizde ákemiz, ul balarǵa maldy qınamaı soıyńdar dep úıretip jatatyn.
Kórshi áıel. Aıtpańyz. Sizderdiń kezderińizde bári ıdealnyı bolǵan shyǵar. (Telefon soǵylady. Botagóz radıotelefondy alyp )
Botagóz. Sálemetsiz be?! Iá, úıde.Qazir. (Radıotelefondy Aısha apaǵa berip). Sizge akımattan.
Aısha apa. Allo, ıá tyńdap turmyn. Joq, sizder qate túsindińizder.Qazir, meniń balam ol jerge úı turǵyzatyn kompanııa izdep jatyr. Osy jyly Qudaı qalasa qurlysty bastap ketetin shyǵarmyz. Úsh aı ýaqyttaryń tym az ǵoı. Joq, ol jerden dámelerińdi úzińder. Eshkimge bermeımin. Sen óziń tym aqyldy ekensiń. Qudaıǵa qaraǵan pende bolsań aıtshy, senderdiń arttaryńda qaı bıznesmen tur? Memleketke jappa.Qazir memleket joq, jeke menshik adamdar ǵana bar. Kimdi aqymaq sanaısyń. Allo, allo...Úzilip ketti. (trýbkany qoıyp).
Kórshi áıel. Akımattan ba?
Aısha apa. Osynyń artynda qandaı bıznesmender turǵanyn tabýǵa bola ma?
Kórshi áıel. Negizi tekserýge bolady.
Aısha apa. Endi polıtııanyń qolynan kelmese bilmedim.
Kórshi áıel. Ol jerde men advokat bolyp isteımin ǵoı.
Aısha apa. Tipti, onda seniń bilmeıtin páleń joq.
Kórshi áıel. Jaqsy, apa.Jigitterge aıtyp, siz úshin tekserip bereıin.
Aısha apa. Kóp jasa aınalaıyn. Nıetińmen kirisseń shaıtanyń ózin ustap alyp keletin qyzsyń ǵoı. Botagóz ana toqyma symdarymdy ákelip bershi. (Botagóz apanyń toqymasymen jipterin ákelip beredi).
Kórshi áıel. Apa, jerińizdi satyp jibermeısiz be?! Naǵyz megaortalyq salatyn jer.
Aısha apa. Satam desem qýana-qýana satyp alatyndar bar. Biraq, meniń qalaǵanym basqa ǵoı. Sol úlken aýmaqqa myń otbasy sııatyndaı kópqabatty úı turǵyzyp, úıi joq jastarǵa tegin bólip bermeı me, qaıdaǵy bir bireýdiń baılyǵyna jumys jasaıtyn Mega entr salǵansha. Erteń osy eldi qorǵaıtyn sol jastar. (Botagóz shyǵyp ketedi jumystaryn istep)
Kórshi áıel. Oho, siz de armandaısyz. Salǵannyń ózinde de, soǵan sol kedeı kepshikterdi ornalastyra ma?
Aısha apa. Áńgime sonda bolyp tur, qyzym. Ana balam da « Qalaıda ol jerge úı salǵyzamyn» - dep jantalasyp júgirip júr.
Kórshi áıel. Kúıeýińizdiń burynǵy áıelinen qalǵan bala ma?
Aısha apa. Meniń qursaǵymnan bala bolmaǵanyn bile tura ádeıi suraısyń ıá.
Kórshi áıel. Keshirińizshi. Sizdi ókpeletetin oıym bolǵan joq. Ol balańyz pysyq.
Aısha apa. Sol balanyń tileýin tilep otyrmyn. Jas kezinde qıqar bolatyn. Qazir, aqyl toqtatatyn jasqa jetkenen keıin be.(Botagóz kelip)
Botagóz. Kofe ishisizder me?
Kórshi áıel. Rahmet.
Botagóz. As bolsyn! (Botagóz kofeniń ydysyn alyp jatady)
Aısha apa. Osy sen ana meniń shofryma nege turmysqa shyqpaısyń? Shofer demeseń aqyldy jigit qoı. (Botagóz ydysty syldyratyp alady.)
Botagóz. Keshirińizder.
Kórshi áıel. Qoıyńyzshy sol shoferińizdi. Endi qalǵany shoferǵa shyǵý edi.Jaqsy apa men qaıtaıyn.Keshigip qalyp júrermin.
Aısha apa. Toqtashy. Osy ıgerilmegen jerdi memleket tartyp ala alama?
Kórshi áıel. Qazir jer týraly zań ózgerdi. Tipti alǵylary kelse bar ǵoı, zańǵada qaramaı tartyr alýy múmkin.
Aısha apa. Ádiletsizdik deısiń ǵoı.
Kórshi áıel. Apa, barmadyńyz ba bizben?
Aısha apa. Endi qartaıǵanda boıdaq qyzdarmen qydyrý qalyp edi.
Kórshi apa. Ózińiz bilesiz. Saý bol, apa.
Aısha apa. Táp táýir qyz. Jasy qyryqqa jaqyndaǵan demeseń. Músininde min joq. Alla baǵyn ashsyn.
JALǴASY BAR...
