Sábeń álemi
Sábıt Muqanov – qazaq ádebıetiniń barlyq janrlaryn órkendetýge belsene at salysyp, halyqtyń júreginen keń oryn alǵan klassık-jazýshy.
Qalamgerdiń ómiri men shyǵarmashylyǵy sonaý HH ǵasyrdyń otyzynshy jyldarynan beri arý qala Almatynyń tarıhymen tyǵyz baılanysty. Osy qalanyń aıshyqty tustarynda iz qaldyryp, tynystap, qyzmet etip, bala-shaǵasyn tárbıelep ósirip, óziniń kóptegen tamasha týyndylaryn dúnıege ákeldi. S.Muqanovtyń esimin máńgi este qaldyrý maqsatynda 1976 jyly Qazaqstan Úkimeti jazýshynyń 1965–1973 jyldar aralyǵynda turǵan úıin mýzeıge aınaldyrý jóninde arnaıy sheshim shyǵaryp, 1978 jyldyń 21 qarashasynan bastap óziniń alǵashqy kelýshilerin qabyldaı bastady. Jazýshy mýzeıi respýblıkadaǵy aldyńǵy qatarly mádenı oryndardyń birinen sanalyp, jarty ǵasyrǵa jýyq ýaqyt boıy halyqqa mádenı-ǵylymı-aǵartýshylyq qyzmet kórsetip keledi. Jalpy, mýzeı ekspozıııasy ashylǵaly beri úsh ret jańartyldy. Jazýshynyń 90 jyldyq (1990) jáne 100 jyldyq (2000) mereıtoılary qarsańynda. 2023 jyly mýzeı-úıdiń ashylǵanyna 45 jyl tolýy qarsańynda qala ákimdiginiń, Mádenıet basqarmasynyń jáne Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń qoldaýymen kúrdeli jóndeýden ótkizilip, ekspozıııasy jańa mazmun ashty. Zamanaýı tehnologııamen jabdyqtaldy.Ádebı-ǵylymı mol aqparatpen baıytyldy.
S.Muqanov pen Ǵ.Músirepovtiń ádebı-memorıaldyq mýzeı kesheninde 45 jyldyq mereıtoıǵa oraı «Sábeń álemi» atty taqyrypta dóńgelek ústel ótti. Is-shara moderatory –Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, jazýshy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, «Qurmet» ordeniniń ıegeri, Halyqaralyq Jambyl jáne «Alash» ádebı syılyqtarynyń laýreaty, Qazaqstan jazýshylar odaǵy, balalar ádebıeti sekııasynyń tóraǵasy Nurdáýlet Aqysh quttyqtaý sózben ashyp, qonaqtarymen tanystyrdy. Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-niń professory, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, sákentanýshy, sábıttanýshy ǵalym-ustazy Kúlásh Ahmet, tarıhshy, QR Oqý isiniń úzdigi Mádenıet Májenova, Respýblıkalyq joǵary medıınalyq kolledjiniń qazaq tili men ádebıeti pániniń oqytýshysy, fılologııa ǵylymdarynyń magıstri Mastýra Orynbasarova, «Turan» ýnıversıtetiniń «Jýrnalıstıka jáne aýdarma isi» kafedrasynyń oqytýshysy, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, qaýymdastyrylǵan professor Gúljan Týlekova jáne «Almaty qalasy mýzeıler birlestigi» KMQK dırektordyń damý jumystary jónindegi orynbasary Qaırat Tarybaı qatysyp, S.Muqanov mýzeıiniń alǵashqy qurýshylary, qalamgerdiń ómiri men shyǵarmashylyǵy, onyń nasıhattalýy jaıynda, belgili ǵalymdardyń ǵylymı-zertteý eńbekteri jóninde syr shertti. Tyńdaýshylar tarapynan túsken suraqtarǵa jaýap berdi. Shara sońynda qurmetti qonaqtarǵa Alǵys hat jáne kitaptar syıǵa berildi.
Osy mereıli kúni qalamger mýzeıinde «Kádimgi Sábıt Muqanov» atty kórme uıymdastyryldy. Mýzeıdiń negizin salýshy, jazýshynyń jubaıy Márııam Muqanovanyń, sol jyldary Mádenıet mınıstriniń orynbasary qyzmetinde bolǵan Ózbekáli Jánibekovtiń mýzeı-úıin qurýda eńbekteri zor. Kórmege mýzeı-úıi alǵash jumys istegen kezeńnen bastap saqtalyp kele jatqan arhıvtik fotosýretter, estelik eńbekterdiń birshama legi qoıyldy. Máselen, mýzeıde ótkizilgen mádenı iri is-sharalar – «Sábıt sabaǵy», ádebı keshter, dóńgelek ústelder, kezdesýlerden túsirilgen fototosýretter, Márııam Muqanovanyń «Saǵynyshym Sábıtim», Tursynbek Kákishevtiń «Sábeń álemi», Qulbek Ergóbektiń «Kelbet», Kúlásh Ahmettiń «Sábıt Muqanov – ǵulama ǵalym» eńbekteri, «Kádimgi Sábıt Muqanov», «Sábıt Muqanov taǵylymy» atty Sábeń týraly estelikter jınaqtary, sonymen qatar mýzeıdiń ǵylymı qyzmetkerleriniń uzaq jylǵy jınaqtaýymen, aqyn, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń laýreaty Ádilǵazy Qaıyrbekovtiń qurastyrýymen shyqqan «Muqanovtyń hathanasy – Pısmoteka Mýkanova» (2018), «Músirepovtiń hathanasy – Pısmoteka Mýsrepova» (2022) hattar jınaǵy kitaptary, t.b. Kórmeniń ashylýynda QR Oqý isiniń úzdigi, tarıhshy Mádenıet Dáýitqalıqyzy Májenova quttyqtaý sóz sóıledi. Kórmege qoıylǵan jádigerlermen Mýzeı kesheniniń ekskýrsovody Móldir Saǵymbaeva tanystyrdy.Kórmeni qala turǵyndary men qonaqtary, zııaly qaýym ókilderi, oqytýshylar, stýdentter tamashalady.
Nazgúl ALTAEVA,
S.Muqanov pen Ǵ.Músirepovtiń ádebı-memorıaldyq mýzeı kesheniniń ǵylymı bólim jetekshisi
