"Altyndy dombyraly" Maqsat aqyn,
Ózińe bir sóz aıtam, kel, kel jaqyn!
"Maqsatjan, "Altyn dombyrań" qutty bolsyn! "Altyn dombyra" paıda bolǵaly dúrkin-dúrkin ýahabıtterdiń qolynan túspeı qoıyp edi. Sonaý jyly ashynyp "Altyn dombyrany" nege taýyqtar alady?" atty maqala da jazdym. Esh qaıran bolǵan joq, Nazarbaev bıligimen biraýyz ýahabıtter aıylyn da jııar bolmaǵasyn bárin Qudaıǵa tapsyryp, aqyryn kútýge týra kelgen. Kútýde bir nyǵmet bar, sonyń aıǵaǵy osy jolǵy – "Altyn dombyrany" ýahabıttermen basy esh pispeı qoıǵan qazaqy aqyn sen alypsyń. Óńsheń arab tuqymdy attardyń ishinen qazaqy júırik báıgeden kelgendeı shyn qýanyp otyrmyn, Maqsatjan!
Óz basym seni qazaqy tanymdy hám aıtys aqynynyń babalardan qalǵan dástúri men sertin eshqashan satpaǵanyn úshin qadirleýshi edim, Bul saǵan ońaı tıgen joq, árıne. Onyń ústine qoǵam belshesinen batqan bylyqtardy, sonyń ishinde dinshildik derti de bar – aıaýsyz áshkerlep, kúlbiltelemeı soıyp salyp qarap otyratyn aqkózdigińe aıtys jankúıerleri tánti bolǵanymen, salafı kósemderiniń jiti baqylaýy men solardyń yǵymen júrip-turatyn uıymdastyrýshylar men qazylardyń saǵan ishi jylı qoımaıtyn; aralarynda jaqtasqysy kelgender bolǵanymen olar da syn sátte táýekelge bara almaı, pushaıman bolatynynan da habardarmyz.
Mine, búgin aıtys ónerine tóngen qaýip birjola seıilgendeı, bul ónerdiń basyna ornaǵan túnek zaman artta qalǵandaı – halqymyzdyń aıtys óneriniń tileýqorlarynyń barlyǵy bir kisideı qýanysyp, ózińdi shyn kóńilden, rııasyz quttyqtasyp jatyr. Seniń búgingi jeńisiń, keshegi Súıinbaı, Janaq, Shóje, Shernııaz, Kempirbaı, Túbek t.b. halyqshyl aqyndardan mıras bolǵan qazaqy aıtys óneriniń jeńisi! Uzaǵynan súıindirgeı!
Aıtpaqshy, aıtysty uıymdastyrýshylarǵa da myń alǵys! Sebebi, baıqalyp turdy – búgingi aıtysta ýahabı-salafı aqyndar bolǵan joq Munyń ózi oń nyshan! Bul ulttyq ıdeologııanyń oń baǵytqa bet burǵanynyń belgisi. Bılik, ondaǵy el aǵalary aıtystyń memlekettik ıdeologııamyzdyń rýpory bolýǵa tıis birden-bir rýhanı kúsh, avangard óner ekendigine kózi jete bastaǵan syńaıly. Laıym solaı bolǵaı!
Áıtpese, anaý jyldary búrsiz bılik aıdyn kúnniń amanynda aıtysty sáláfılerdiń qolyna berip qoıdy emes pe! "Aıtystyń ákesi" atanǵan Júrsin aǵań sodan qusa boldy. Endi qaıtsin, Myrzekeń aıtpaqshy, "Jasynanan balapandaı baptaǵan" aqyndarynyń deniniń sálafı bolyp ketkenin attary atap turyp, efırlerden ashynyp aıtyp saldy da. Bul onyń janaıqaıy edi. Men bıliktegi ýahabısterdiń odan aıtysty qalaı tartyp alǵanyn, bul sumdyqtyń qalaı "júzege asyrylǵanyn" Júrsin aǵanyń óz aýzynan estidim. Búgin ol kisi de qýanyp otyrǵan shyǵar. Qudaı qýat bersin ol kisige! Tezirek saýyǵyp, ortamyzǵa oralýǵa jazsyn.
Solaı, Maqsat baýyrym, sen ult kósemderi Álıhan Bókeıhan men Álimhan Ermekov, Jaqyp Aqbaev, uly ánshiler Áset Naımanbaev, Manarbek Erjanov, Kúlásh Báıseıitova týǵan topyraqtansyń ǵoı. Sondyqtan da shyǵar, sen qazaqy ustanymyńnan aıyrylmadyń, ónerdegi prınıpińnen tanbadyń. Búgin sol qasıet saǵan jeńis bop keldi.
Endi saǵan aıtarym, osy ustanymyńnan aıyrylma, ónerdiń muraty, ónerpazdyń, onyń ishinde aıtys aqynynyń maqsuty halyqtyń muńyn jyrlaý, bılik ozbyr bolsa – áshkereleý, halyq pen bıliktiń arasyna kópir bola bilý, nadandyqty aıyptaý, jamandyqtan jırendirý, jaqsylardy dáripteý, eldi birlikke, yntymaqqa shaqyrý. Árıne bul jol jeńil emes, biraq bul murat jolynan sen tabyla alasyń. Óıtkeni sende halyqtyq aqynǵa kerekti qasıettiń bári bar! Bul qasıetter – aıtys aqyndary qazaqtyǵy men aqyndyq ónerin dúnıege satyp, ýahabıt bolyp jatqanda ıa bir tabany taıǵaqtary sol sumdarǵa tilektestik tanytyp júrgen tusta ıakı solarmen "qos mekendiler" sekildi qatar "ómir súrip" júrgende seniń salafı bolmaı qoıǵan qaıtpastyǵyńnan bilingen. Bul qaıtpastardyń ishinde Dáýletkereı Kápuly men Rınat Zaıytovtyń da bolǵandyǵyn aıta ketkim keledi. Alǵystarmyn bul qos saıypqyranǵa da!
Dátke qýat, ol kezeń ótti, syrtqy-ishki jaý kúshter qansha mıllıard aqsha quısa da qazaq qoǵamy sálafızmdi qabyldamaı qoıdy, (Halqymyzdyń munysy endi erlik boldy) Biraq áli kúnge sheıin meni qynjyltatyny – salafızmdi aldymen aıtys aqyndary, ánshi, kúıshiler, bylaısha aıtqanda, qazaq rýhanııatyna qorǵan bolýy tıis, ulttyq ımmýnıteti kúshti bolýy kerekti ónerpazdardyń qabyldaǵany, qabyldap qana qoımaı, jat dinniń soıyl soǵar – nasıhatshysyna aınalǵany.
Aqyn degen ejelden syrttan tóngen dushpandy, ishten iritki salǵysh jaý kúshteri aldymen sezetin, sezip qana qoımaı, birden attan salyp, dabyl qaǵatyn qazaq qoǵamynyń asa bir túısikshil – ındıkator qaýymy, ulttyń rýhanı kúzetshisi edi. Al myna zamanda aıtys aqyndarynyń birazy satqyn bolyp shyǵyp, qazaqtyń baıyrǵy dástúrine, ata-baba arýaǵyna qarsy maıdan ashty. Men osyǵan áli tańmyn. Bálkim olardyń asa sezgish túısigin jansyzdandyrǵan qý qulqyn, kózdi arbaǵysh dilgir dúnıe shyǵar – qaıdan bileıin.
Uly Abaı aıtpaı ma:
Kóp adam dúnıege boı aldyrǵan,
Boı aldyryp, aıaǵyn kóp shaldyrǵan, – dep.
Abaı aıtqan dúnıe úshin janyn jaldady ǵoı deımin, bul jaldaptar. Áıtpese, ulttyq dúnıetanymǵa qarsy shyǵa ma, halyqtyq dástúrge, salt-sanaǵa asqan ólermendikpen maıdan asha ma? Estýimizshe, taıaýda bılik bularǵa qarsy zańdyq negizde qatal sharalar qoldanady deıdi. Sol kezde bulardyń basqasha saıraıtynyn bilemin, álden saıraı bastaǵandary da bar. Biraq munyń bári poıyz ketip qalǵandaı – kesh! Qazaq qoǵamy ulttyq dúnıetanymǵa ıttik jasaǵan hár ýahabıtti umytpaıdy. Bul qyrma murt, teke saqaldardyń árqaısy keleshekte ulttyń "Qara taqtasyna" tizimdeletin bolady. Qoǵamdyq sana osyǵan kele jatyr.
Al Maqsatjan, ózińdi quttyqtaǵaly eki-úsh aýyz lebiz jazaıyn degen edim, jazbam sozylyp barady, osy tustan doǵaraıyn.
Aqjol saǵan!, Halyqtyń qadirli aqyny, aıaýly ónerpazy atan! Aqyn úshin, jalpy kósheli ónerpaz úshin halyq qurmetinen asqan ataq ta, dańq ta joq. Sol jolda árkez mereıiń ústem bola bersin, baýyrym!
