Qazaq ädebietınıŋ klassigı, akademik-jazuşy Ǧabit Müsırepovtıŋ muzei-üiınde qūndy jädıgerler, tarihtan syr şertetın mol derekter, jazuşy qolymen ūstaǧan mükammal-mülıkter qory mol jinaqtalǧan. Är qūndy jädıgerdıŋ, är kıtaptyŋ özınıŋ tarihy, özınıŋ estelıgı bar. Sondai qūndy eksponattarymyzdyŋ bırı – daŋqty jazuşy Mūhtar Äuezovtıŋ qoltaŋbasy bar «Abai» kıtaby. 1958 jylyMäskeude jaryq körgen, orys tılınde, qazırgı «Abai joly» roman-epopeiasynyŋ äuelgı «Abai» degen atpen şyqqan nūsqasy, I-kıtap. Işkı paraǧyna M. Äuezovtıŋ ärıptes ını-dosy Müsırepovke arnalǧan jyly lebızı jazylǧan: «Gabitu – liubimomu bratu-sodrugu, sotovarişu na vsiu jizn, vo vseh naşih luchşih poryvah. 1958 g. 11 iiunia g. Alma-Ata». Ne degen jürekke jyly şuaq qūiatyn lebız, ne degen qymbat qoltaŋba!
«Abaidai» şyǧarma būl tūsqa deiın qazaq ädebietınde bolǧan emes.Älemnıŋ basqa elderınde de onymen teŋ tüsetın şyǧarma tabu qiyn. Būl, menıŋ oiymşa, XX ǧasyrdaǧy eŋ üzdık şyǧarmalardyŋ bırı», – dep fransuz jazuşysy Lui Aragonöz taŋdanysyn jetkızgen. Al endı roman jaryqqa şyqqanda şynaiy baǧalap tamsanuşylar da, ala közben qarap arazdyq otyn tūtatqandar da bolǧany mälım. Ǧabit Müsırepov roman keiıpkerlerı men tip, harakter mäselesı boiynşa «Abai» romany turaly» degen syn maqalasynda basty keiıpkerler obrazyn taldap, özındık közqarasymen oi tüigen. Ony 1958 jyly I.Omarovqa jazǧan hatynda Mūhtar Äuezovtıŋ özı de bek qūptaǧan: «Abai» romanynyŋ bırınşı kıtaby şyǧyp, sony jazuşylar, synşylar, keibır adamdar bop talqylap, tanymaqşy bolyp jatty. Sol jiylystyŋ eŋ soŋynda künı boiy ündemei otyrǧan Ǧabit jiylysty basqaryp otyrǧan Säbitke kelıp bır auyz söz aitty: «Nemene, adamşa söileimız be, joq osymen kete baramyz ba?» – dedı. Sol künnen bastap ekı keşte ol bır baspa tabaqtai etıp özınıŋ roman jönındegı, bar jūrttan oqşau, bölek şyrqau şyqqan ädıl, adal, sanaly tolǧauly ırı oilaryn aityp şyqty. Söitıp, kelesı küngı jiylys «adamşa söileudıŋ» naǧyz özın bastap edı».
Qazaqtyŋ maŋdaiyna bıtken ekı nar tūlǧasynyŋ arasyn qyzmettık, ärıptestık qarym-qatynaspen qatar dostyq bailanys sabaqtastyryp tūrǧandai. Müsırepov dostyqty qadırlegen jan. Onyŋ qaisarlyǧy men erlıgınıŋ arqasynda repressiia jyldarynda Äuezovtıŋ «Qazaq ädebietınıŋ tarihy» atty eŋbegı aman qaldy. Müsırepov sol jyldary būl kıtaptyŋ soŋǧy danasyn saqtap qaludan taisalmai, eren mınez körsettı. Bırde ol Äuezovke jazǧan hatynda: «Mūha, eger men sızge qyryn qaraǧan bolsam, būl eŋbegıŋızdı saqtap qalar ma edım?» – dep bır auyz sözben aralaryndaǧy renış otyn seiıltıp, Äuezovtıŋ köŋılın tolqytqan eken. Muzei qorynda saqtauly 1939 jyly Mūhtardyŋ dosy Ǧabeŋge jazǧan hatynda da ekı dostyŋ, ekı ärıptestıŋ arasyndaǧy şyǧarmaşylyq bailanysqa kuäger bolamyz. Onda Äuezov özınıŋ Leningrad qalasyndaǧy ssenarii jazu jūmysymen bölısıp, jaqynda Mäskeuge qaitatyndyǧynan habardar etıp, Ǧabeŋdı sonda kütetının jetkızgen. Keiın älem ädebietınıŋ üzdık 200 tomdyǧyna Mūhtar Äuezovtıŋ «Abai joly» roman-epopeiasy men Ǧabit Müsırepovtıŋ «Etnografiialyq äŋgımesı» engen bolatyn.
Būl tūlǧalar arasyndaǧy qyzmettık, dostyq bailanystardyŋ qūpiiasy tereŋde jatyr. Arhiv qoinauyna üŋılıp, tübın tereŋdei qazyp ızdei bergıŋ, jaza bergıŋ-aq keledı. Muzei ekspozisiiasyndaǧy bır ǧana Äuezov qoltaŋbasy qoiylǧan syi-kıtaptyŋ özınde qanşama estelıkter, qanşama tarih syrlary taramdalyp jatyr. Būl kıtap bız üşın, muzeige keluşıler üşın tarihi eskponat, qymbat qoltaŋba!
Möldır Saǧymbaeva,
S.Mūqanov pen Ǧ.Müsırepovtıŋ
ädebi-memorialdyq muzei keşenınıŋ qyzmetkerı.
Ūqsas jaŋalyqtar
