11 tamyzda Jambyl oblysyna jūmys sapary aiasynda Premer-Ministr Älihan Smaiylov öŋırdıŋ odan ärı äleumettık-ekonomikalyq damuynyŋ özektı mäselelerı jönınde keŋes ötkızdı.
Iske asyrylyp jatqan şaralar men jobalar, sondai-aq problemalyq mäselelerdı şeşu turaly öŋır äkımı Nūrjan Nūrjıgıtov, auyl şaruaşylyǧy ministrı Erbol Qaraşökeev, ekologiia jäne tabiǧi resurstar vise-ministrı Galidulla Azidullin, industriia jäne infraqūrylymdyq damu vise-ministrı Iliias Ospanov, ūlttyq ekonomika vise-ministrı Bauyrjan Omarbekov, densaulyq saqtau vise-ministrı Viacheslav Dudnik baiandama jasady.
«Auyl amanaty» jobasynyŋ 5 baǧytyn qarjylandyruǧa respublikalyq biudjetten (116,2 mlrd.teŋge) bölıngen jalpy qarajattyŋ 32%-y Jambyl oblysyna tiesılı. Atap aitqanda, 2019-2023 jyldary 42,3 mlrd. teŋge bölınıp, 50 auyldyq okrugte 11 myŋǧa juyq adam öz käsıpterın bastady. Bosalqy jer qoryndaǧy jaiylym jerler esebınen eldı meken jaiylymy 379 myŋ gektardan 741 myŋ gektarǧa ūlǧaidy. 5 şaqyrymdyq radiusta ornalasqan 34,7 myŋ gektar jaiylym qaitarylyp, eldı mekenge bekıtıldı. 1,5 mln. gektar orman qoryna 245 myŋ mal basy şyǧaryldy. 2082 şarua qojalyqtyŋ 510 myŋ gektar jerlerıne kedergısız mal jaiuǧa memorandum jasaldy. Şarua qojalyqtarymen igerılmegen 93,5 myŋ gektar jaiylym jer memleket menşıgıne qaitaryldy. Nätijesınde, jetıspeitın jaiylym jerlerdıŋ kölemı 164 myŋ gektarǧa qysqartyldy, - dedı Nūrjan Nūrjıgıtov.«Asar» jobasy bastalǧaly asarlatqan aǧaiynnyŋ kömegımen 338 mūqtaj jerlesımız baspanaly bolsa, biyl 105 otbasyna quanyş syilasaq degen nietımız bar. Bügınge 11 janūia baspanaly boldy. Aimaq basşysynyŋ aituynşa, Memleket Basşysynyŋ Joldauynda 2025 jylǧa deiın auyz sumen 100% qamtamasyz etu tapsyrmasyn oryndau aiasynda 13,6 mlrd. teŋgege 54 jobany ıske asyru esebınen 32 eldı meken men qalalardaǧy 6 tūrǧyn alqap sumen qamtylatyn bolady. Qamtylu ülesı auyldy eldı mekende 96,5%-ǧa, qalada - 97,5%-ǧa artady. Jambyl oblysynda 3,3 şaqyrym köşe joldary qūrylyspen, 11,4 şaqyrym jol qaita jaŋǧyrtumen, 785,6 şaqyrym jol orta jöndelıp, jaqsy jäne qanaǧattanarlyq jaǧdaidaǧy joldar ülesı 97%-dan 98%-ǧa deiın jetedı. Memleket basşysynyŋ «Tariftı investisiiaǧa aiyrbastau» tapsyrmasy aiasynda 4 ırı tabiǧi monopoliia subektılerınıŋ tarifterı qaita qaraldy. Nätijesınde 5,7 mlrd. teŋge somasynda qosymşa tabys aiqyndaldy. Sonymen qatar, tarif esebınen 2 379 qyzmetkerdıŋ eŋbekaqysy 5%-dan 49%-ǧa deiın artty. «Äulie ata jastary» atty öŋırlık baǧdarlamasy aiasynda byltyr 500 mln. teŋgege oblystyq biudjet qarajaty esebınen 40 jas otbasy baspanaly bolsa, biyl 2 mlrd. teŋgege 140 jasqa päter kıltın berudı közdelude. Bügınge 41 jas otbasyn qamtydyq. Öŋırımızde «Auyl – El besıgı» jobasy, bırınşı kezekte, «Auyl Amanaty» jobasy ıske asyrylyp jatqan eldı mekenderde jüzege asuda. Sondai-aq, osy eldı mekenderde Ūlttyq jobalar aiasynda jäne jergılıktı biudjet esebınen basymdyq berılıp, nätijesınde äleumettık igılıktermen jäne körsetıletın qyzmettermen qamtamasyz etılu deŋgeiı 2027 jylǧa 92,2%-dy qūraidy dep kütılude, - dedı Nūrjan Nūrjıgıtov. Premer-Ministrdıŋ aituynşa, bügıngı taŋda öŋır üşın eŋ özektı mäselelerdıŋ bırı sumen qamtamasyz etu bolyp otyr. Mäselen, oblystaǧy 367 auyldyŋ 285-ı ǧana auyz sumen qamtylǧan. Oblys ortalyǧy ortalyqtandyrylǧan sumen 94%-ǧa, Şu qalasy 67%-ǧa qamtamasyz etılgen. Oǧan qosa su tartu boiynşa da problemalar bar. Atap aitqanda, oblys ortalyǧynda kärız-tazartu qūrylystary joq, al 1962 jyly salynǧan aǧyn sulardy süzu alaŋdarynyŋ äbden tozyǧy jetken.
«Şu jäne Talas özenderındegı su deŋgeiınıŋ tömendeuıne, suaru jüielerınıŋ tozuyna bailanysty oblys egınşılerı jyl saiyn sudan tapşylyq körıp otyr. Osy mäseleler boiynşa şūǧyl jäne tübegeilı şaralar qabyldau kerek», — dedı Älihan Smaiylov.Osyǧan bailanysty Ükımet basşysy su ünemdeitın tehnologiialardy belsendı paidalanyp, gidrotehnikalyq qūrylystardy jaŋǧyrtyp, magistraldyq kanaldardy betondau qajettıgın aitty. Oǧan qosa vegetasiialyq kezeŋde sudyŋ ysyrabyn boldyrmau üşın üş ülken su qoimasyn, sondai-aq bırqatar şaǧyn su qoimasyn salu kerek. Öŋırdıŋ damu perspektivalaryn eskere otyryp, Premer-Ministr jylumen jabdyqtau nysandary men jelılerıne, onyŋ ışınde monoqalalarda tehnikalyq tekseru jäne jaŋǧyrtu jūmystaryn jürgızu qajettıgı turaly aitty. Atalǧan ıs-şaralardy qarjylandyru üşın biyldan bastap «Tariftı investisiiaǧa aiyrbastau» jaŋa tariftık baǧdarlama kezeŋ-kezeŋmen engızılude. Sonymen qatar Älihan Smaiylov «Jaily mektep» jäne «Auyldyq densaulyq saqtaudy jaŋǧyrtu» ūlttyq jobalary aiasynda jaŋa äleumettık nysandardy uaqytyly aşudyŋ, sondai-aq halyqtyŋ tabysyn arttyru baǧdarlamasy men «Auyl amanaty» jobasyn sapaly ıske asyrudyŋ maŋyzyna toqtaldy. Ükımet basşysynyŋ sözınşe, öŋırdıŋ himiia önerkäsıbın damytu äleuetı zor, sol sebeptı osy qarqyndy saqtau qajet.
«Oblysta 2026 jylǧa deiın jalpy qūny 2 trln teŋgenı qūraityn, 4 myŋ jūmys orynǧa arnalǧan 60 investisiialyq jobany ıske asyru josparlanyp otyr. Äkımdık barlyq bastalǧan jobany uaqytyly ıske qosyp, josparlanǧan jobalardyŋ sapaly pysyqtaluyn qamtamasyz etuı qajet», — dedı Ükmıet basşysy.Būdan basqa ışkı naryqty azyq-tülık tauarlarymen molyqtyru jönınde şaralar qabyldau qajettıgı aityldy, būǧan auyl şaruaşylyǧynyŋ damuy aitarlyqtai därejede yqpal etetın bolady.
«Ükımet jyl saiyn otandyq auyl şaruaşylyǧy tauaryn öndıruşılerdı qoldau üşın qomaqty qarjy böledı. Tek Jambyl oblysynyŋ şarualaryna biyl biudjetten 52 mlrd teŋge bölındı, onyŋ 27 mlrd teŋgesı – subsidiialar türınde. Bız agroönerkäsıp jobalaryn ıske asyruǧa ärı qarai da kömek körsetemız. Bıraq biudjet qarajatyn barynşa tiımdı paidalanu kerek», — degen Älihan Smaiylov Kökönıs qoimalaryn salu jäne jaŋǧyrtu jönındegı keşendı jospardy ıske asyrudy jandandyrudy tapsyrdy.Premer-Ministrdıŋ aituynşa, öŋırdıŋ logistikalyq äleuetı de zor. «Batys Europa – Batys Qytai» halyqaralyq tranzittık dälızın damytu aiasynda oblysta respublikalyq maŋyzy bar 495 km avtojol rekonstruksiialandy.
«Bügınde oblysta respublikalyq maŋyzy bar 67 km jol kürdelı jöndeudı qajet etedı. Onyŋ ışınde “Almaty – Taşkent – Termez” avtojolynyŋ bölıgı de bar. İndustriia jäne infraqūrymdyq damu ministrlıgı äkımdıkpen bırlesıp, konkurstyq räsımderdı ötkızudı jäne tehnikalyq qūjattamany äzırleudı jedeldetuı qajet», — dedı ol.Keŋes soŋynda Ükımet basşysy Jambyl, Jualy, Qordai, Moiynqūm jäne Talas audandarynyŋ eldı mekenderın gazdandyru jobalaryna qarjy bölu mümkındıgın qarastyrudy, biofarmasevtikalyq zauyttyŋ öndırıstık quatyn ūlǧaitu maqsatynda qūrylys jūmystarynyŋ 2-kezeŋın biyl jyl soŋyna deiın aiaqtaudy, sondai-aq Taraz, Jaŋatas, Qaratau jäne Şu qalalaryndaǧy köpqabatty tūrǧyn üilerdı kürdelı jöndeu jobalaryn qarjylandyru mäselesın qarastyrudy tapsyrdy.
Ūqsas jaŋalyqtar
