Kamıl Mýllashev: Súıimbıke azattyq eskertkishine aınalady

2510
Adyrna.kz Telegram

Kamıl Mýllashev – gıperrealızm janryn Keńes Odaǵyna ákelgen alǵashqylardyń biri. Mýllashev shyǵarmalary kúrdeli stılıstıka men jasyryn sıýjetpen ǵana emes, fılosofııalyq shyndyqpen aıshyqtalady. Tańdaýly jumystarynyń keıbiri Tretıakov galereıasynda, Á.Qasteev atyndaǵy memlekettik óner mýzeıi syndy ortalyqtarda saqtaýly. Ónersúıer qaýymǵa dekoratıvtik máneri aıryqsha «Súıimbıke», «Ǵabdolla Toqaı», «Bozoq arýy» syndy aıtýly týyndylardy tartý etken sýretshiniń astanadaǵy sheberhanasyna arnaıy barǵan edik. Bul joly Súıimbıke hanshanyń bir emes, birneshe músin eskızin qatarlastyra tizip, qashap jatyr eken.

– Siz beınelegen «Súıim­bıke» sáni men saltanaty as­qaqtaǵan, ór rýhymen eńsesin bıik ustaǵan, áldeqaıda tik­tegen sulý janarynan sy­nyq kóńi­li qylań beretin dá­ýir­li shyǵarma. Baıqasaq, Súıim­bıke obrazy sońǵy jyl­­dar­daǵy shyǵarmashylyq usty­nyńyzǵa aınal­ǵandaı.

– Súıimbıke halyqqa jaqsy­lyǵy kóp ótken, parasatty ǵana emes, bilimdi patsha bolǵan. Han­­sha týraly jyr-dastanǵa, ańyz-áńgimege qanyǵyp óstim. Áke-sheshem ańyz ǵyp kóp aıtatyn. Úlken Noǵaı ordasynyń bıleýshisi bolǵan Júsiptiń qyzy. Ákesi Súıimbıkeni Qazan bı­leýshisi Safagereı hanǵa uza­typ, Qa­zan handyǵy saıasatyn jaqsylyqqa bur­ǵysy keledi. Ol kezde Máskeý ja­ǵy Qazan han­dyǵyn ýysynda ustap tur­ǵan bo­latyn. Súıimbıke asqan sulý edi, Safagereı bir kórip ǵashyq bo­la­dy. Kúıeýi soǵysta qaıtys bolǵan, Safa­gereıden kórgen uly Ótemisgereı Qazan handyǵynyń murageri bolyp jarııalanyp, Súıimbıke balasynyń atynan bılik júrgizedi. Máskeýden qy­sym kór­gen orda tóńireginde sat­qyndyq jıilep turǵan kez.­ Bytyraǵan halqynyń basyn biriktirip, áskerin qurap Qa­­zan qalasyn qorǵaǵan sońǵy bı­­leýshisi boldy. Onyń ultyna, halqyna degen súıispenshiligi áli kún­ge deıin el aýzynda. Men de tatar halqynyń bir uly retinde 1997 jyly Súıimbıke portretin salyp shyqtym.

– Myna qashap jatqan jańa músi­nińiz de Súıimbıkege arnalypty. 

– Qazir ala tańnan qara keshke deıin aınalysyp jatqanym osy. Ózime unamaı, jańadan ta­ǵy birneshe noba­ıyn jasap­­ shyq­tym. Sáýletti, sulý bolý ke­rek. Jumys aıaqtalǵan soń,­ tezdetip Tatarstanǵa aparmaq­­­shymyn. Búkil tatar halqy kútip otyr. Almatydaǵy Táýel­sizdik monýmenti sııaqty, buıyrsa, Qazan­­nyń qaq ortasyna qoıyla­tyn azat­tyq eskertkishine aınalady. Túrki halyq­tarynyń eshbirinde Súıimbıkeniń eskert­kishi joq. Kim bilsin, qarsylyq bildirýshiler taǵy bel alyp ketpese, Tatarstan prezıdenti bar, memlekettik komıssııasy bar, qoıýǵa qulshynyp otyr.

«Súıimbıke» (1997 jyl)

– Taǵy da deýińizge qaraǵan­da, joba buryn da usynylǵan ba?

– 2002 jyly Tatarstan prezı­denti Mıntımer Shaımıev músindi qoıa almaımyz, quzyretim jetpeıdi degen. Búginge deıin Reseı bul músindi Qazanǵa qoıý­­ǵa múmkinshilik bermeı­ kel­­­­gen-di. Ivan Groznyı basqynshy­lyǵynan buryn 100 jyl emin-erkin ómir súrgen Qazan handyǵyn tarıhta bolmaǵandaı kóredi. Syńarjaqtylyq, moıyndaǵysy kelmeý burynnan, Keńes kezinen bar úrdis. Qazir azdap erkinshilik bolyp jatqan sııaqty. Zaman ózgerdi ǵoı, halyqta aqparat kóp.

– Táýelsizdik aıasyndaǵy Mýl­la­shev álemindegi tutas por­tretter ga­le­reıasy­nyń or­ny aıryqsha. Osyn­daǵy obraz tabıǵatyn ashýda qandaı negiz­ge súıen­dińiz?

– Birneshe jyl buryn elorda mańyn­daǵy ejelgi Bozoq qalasynan qarý-jara­ǵymen birge kómilgen áıeldiń múr­desi tabyldy. Onyń ústinde jibek jamylǵy, basynda dýlyǵa tektes pishinde bas kıimi bolǵan. Segiz júzdeı in­jý tastarmen kóm­kerilgen. Sol­ jaýynger áıeldiń qańqasyn maǵan kórsetip, beınesin salyp berseńiz dep habarlasty. Osy­ny men eski sheberlerdiń ádisimen saldym. Artynda eski Bozoq kórinip turady. Kartına «Bozoq arýy» (2018 jyl) dep ataldy. Al eń bir tolǵandyrǵan jumy­sym Ǵabdolla Toqaıdyń portreti (2012 jyl). Kartınaǵa bes jyl boıy kirise almaı júr­dim. Toqaıdyń shyǵar­mashy­­lyǵy jan-jaqtylyǵymen erekshelense, óziniń taǵdyry, ómir súrgen dáýiri zaman­nyń qıyn tusy edi. Sondyqtan aqyn, fı­lo­sof Toqaıdy ǵana emes, qysqa ǵumy­rynda mol mura qaldyryp úlgergen qaı­rat­ker tulǵasyn kórsetýdi maqsat ettim. Táýekel etip, jumysqa kirisken soń toq­tamaı bir demmen salyp shyq­tym, óıt­keni aqyn bolmysyn, taýqymetin jan-júregimmen sezdim.

– Óner ıesiniń bastan ke­shirgen dáýiri shyǵarma­­­shy­lyǵynda iz qaldy­rary anyq. Balalyq shaǵyńyz týraly aıt­qanda eń aldymen esi­ńizge ne­ ora­lady? 

– Meniń balalyq sha­­ǵym Qytaıda ótti, 19 jasyma­ deıin. Ekinshi dúnıejúzilik so­ǵys­tyń endi-endi bitip kele jat­qan kezi. Bul ýaqytta Qytaı men Keńes óki­metiniń dostyq peıi­li jaqsy, mamyrajaı tus. Úrimjide turǵanyna qa­­ra­mastan, ákem «Pravda», «Ogonek» syndy gazet-jýrnaldarǵa jazylyp, KSRO-da, Qazaqstanda bo­lyp jatqan jańalyqtardan únemi habardar bolyp otyrdyq. Jalpy sýretshi bolýdyń al­ǵyshartyn otbasymnan kórip ós­tim. Mektepte de qolym qalt ete qalsa sýret salýmen aınalystym. Ákem sý­ret salǵan, ataqty kallıgraf. Zama­nynda mańyzdy kásip sanalatyn edi. Osy ónerimen Úrimjidegi az ǵana syıly adamdardyń biri boldy. Sheshem de kóziqaraqty, saýatty kisi edi. Áıelder gımnazııasynda muǵalim bola júrip, Qytaıdaǵy saýatsyzdyqty joıý naý­­qa­nyna atsalysty. Qatarynan bes jyl boıy Búkilqytaılyq halyq ókil­deri quryltaıyna depýtat retinde shaqy­ryldy. Mao Dze Dýnnyń ózi Beıjińge shaqyrtyp, úsh márte ordenmen marapattady. Bedeli myqty edi. 1961 jyldary Qytaıda jappaı anarhııa beleń alyp, otbasymyz elge, ataqonysqa oralýdy oılastyra bastady. Negizi ekeýiniń de túp-tamyry Semeıden. 1930 jyl­dardaǵy ashtyq pen qýǵyn-súr­gin kezinde Aıagóz arqyly Shyń­jań asyp ketken eken. Sondyqtan men ózimdi tolyq eýrazııalyq adam sanaımyn: Qytaıda týdym, Máskeýde bilim aldym, Qazaqstanda baqýatty ómir keship, ónerimdi óristettim.

– Ózińizge tikeleı tálim bergen táji­rıbeli pedagogtardan kim­derdi aıtasyz?

– 1967 jyly N.V.Gogol atyn­daǵy Almaty kórkemsýret ýchı­lıesine túsip, teatr sýret­shisi mamandyǵy bo­ıynsha oqy­dym. Basqalarǵa qaraǵanda ozyq bolyp, bes jyldyqty úsh jylda bitirip shyqtym. Sol kezdegi Aq­rap Qudaıbergenuly Jubanov de­gen bizdiń qurmetti dırektorymyz meni Lenıngradtyń I.E.Re­pın atyndaǵy keskindeme, mú­sin jáne sáýlet óneri ınstıtýtyna oqýǵa jiberdi. Páterde júrgen kezim edi, áýeli áke-she­shemdi ornyqtyryp tastaıyn­ dep 2-3 jyl jumys istep, úı­ saldym. Sóıtip 1972 jyly Lenıngradqa, qazirgi Sankt-Peterbýrgke oqýǵa bardym. Qala óte sýyq, úırenisý qıynǵa soqty. Kún­niń kózin kórmegennen keıin kózim aýy­ratyndy shyǵardy. Aqy­ry V.I.Sýrıkov atyndaǵy Más­keý mem­­lekettik kórkemóner ıns­tıtýtyna aýy­syp aldym. Pı­ter­de akademızmdi qat­ty us­tansa, munda burynnan kele jat­­qan er­kinshilik bar. Maǵan óte jaq­sy boldy. Salǵan sýretterime qaı­­­­­­ran qalǵan professorlardyń óz­deri qaıbir jumystardan bosatyp ji­beretin. Onda Taır Sa­lahov degen bútin dúnıege áıgili akademıktiń qolynan oqydym. Ol ýaqytta «qatań stıldiń» kezi, ıaǵnı kúndelikti ómir tynysyn, halyqtyń qara jumysyn beıneleý kerek. Ken qazýshylar men kolhozshylardy, saýynshylardy jappaı saldyq. Al men osyǵan qarsy boldym. Náziktik pen ta­za­lyqqa qushtar edim. Sóıtip jú­rip gıperrealızm baǵytyna jaqyndadym. Bul shyndyqty shyndyqtan da asyra kórsetý degen uǵymǵa saıady.

– Bul ýaqyt sizdiń ataǵy­ńyzdy búkil Odaqqa áıgileıtin realıstik mánderdegi týyndy­laryńyzdy jazyp júrgen shaq­taryńyz ǵoı.

– Iá, «Tań» (1976) degen ju­my­symmen Máskeýde ótken Búkilodaqtyq kórmege qatystym. Oqyp júrgen stý­denttiń Odaq deńgeıindegi kórmege qa­tysýy ınstıtýt tarıhynda buryn-soń­­dy bolmaǵan. Jumysym son­­daǵy akademıkterge unady. «Jer jáne ýa­qyt. Qazaqstan» trıptıhi de osy qatarda týǵan dúnıe. Muny kórme kezinde Tretıakov galereıasy satyp alyp, birneshe ret basylyp shyqty. Munyń barlyǵy Qorǵaljynnyń ma­­ńaıy­nan tapqan sýretter. Kún uzaq qoı baǵyp, keshke óristen kele jatqanda aldyńnan neshe myń­daǵan kıikterdiń ota­ry órip shyǵatyn. Kıiktiń kóptigi sonsha, kolhozdyń qoıynan asyp ketetin. Keń dalaǵa jaıylǵan te­legeı teńizdeı edi. Aspan. Da­la tósindegi tolqyndaı terbel­gen jýsan. Sol teńizde delfındeı asyr salǵan kıikter. Osy­lardyń arasynda óz baqytyn iz­dep saparǵa attanǵan jolaýshydaı dala kezdim.

– Mundaı aıaqasty kelgen tany­mal­­­dy­lyqty qasyńyz­­daǵy­lar qalaı qa­byl­dady?

– Dostar kóp boldy. Al shyǵar­ma­shylyqta ámanda jalǵyzsyń. Kóre almaǵandar da az emes. Qol­dap-qoshtap, qýanǵandar da bar­shylyq. Qazir de sondaı. Jerdiń túbi Kamchatkaǵa baryp «Men Mýllashevpin» desem tanıtyndar tabylady.

– Ustazyńyz, akademık Taır Salahov sorealızmniń negizin qalaǵan sýretshi retinde dańqy shyqty. Osy tárizdi sizdiń ǵana qoltańbańyzdy aıshyqtaıtyn qandaı suńǵat tehnıkasyn aıta alamyz?

– Kóp jaǵylym – maıly boıaý tehnıkasynyń basty ereksheligi. Iaǵnı, kenep betine boıaýdy qabattaı kele, biryńǵaı tep-tegis etip shyǵaramyz. Osyndaı stılıstıkamen «Súıimbıke» (1997 jyl), «Meıirim shýaǵy» (2000 jyl), «Aqyn Sara» (2002 jyl) sekildi jumystarymdy salyp shyqtym. Tabıǵatqa shyqqanda ımpressıonızmniń qoıý reńkin paıdalanǵandy jaqsy kóremin. Qaı bir jumystarymdy jazbaı, shala qaldyratynym bar. Negizinen maqsatyma baılanysty. Kez kelgen aspapta aǵylyp oınap turatyn sheber mýzykant sııaqty meniń de qoldanatyn ádis-tásilderim alýan túrli. Kóbinde ár túrli ıdeıamen erkin jumys istegendi unatamyn. Keıingi jastar bir tásildi úırenip alyp, sol úrdispen adamdy da salady, tabıǵatty da salady. Biraq mundaı ádisti kezinde Qytaı, Eýropa sýretshileri de keńinen qoldanǵan. Máselen, qytaı sýretshileri bir japyraqty myń ret salyp, ishinen bireýin tańdap alady. Dese de bul – túbinde úlken sheberlikke alyp baratyn dúnıe.

– Al kompozıııa tabý, sıýjet izdeý­de qandaı izdenisterge bar­dyńyz?

– Onyń joly kóp. Bir taqy­rypty ártúrli jolmen izdenesiń. Tarıhı, rea­lızm, portret, klassıızm, avangard boıynsha túrli taqyrypta izdendim, istedim. Qazirgi jumystarymnyń baǵyty tipti bólek. Meni tanytqan ju­­mystarym ómirden alynǵan, ar­man qylyp izdegen, sezim tasasynda jatqan syndarly kóz­­­qaras­tan týyp, tez syzbalar ar­­qy­­ly salynǵan shyǵarmalar. Qııal­dan­ da shyǵarýǵa bolady. Al tarıhı taqy­ryptar úshin izdený barysy tip­ti bólek. Máselen, Abylaı han men Jáni­bek-Kereı obrazyn etnografııalyq yńǵaıda tarqatý úshin ishki sezimińe den qoıasyń. Óıtkeni eshqandaı nusqaýlyq joq. Qanshalyqty kóp izdenseń, son­­shalyqty mazmuny tereńdeı túsedi.

– Franýz, nemis, ıtalııa­­lyq sý­ret­shi­ler­diń shyǵarma­shy­­ly­ǵyńyz­ǵa eleýli yqpal et­kenin aıtasyz.

– Orta ǵasyr sýretshilerin, ásirese mynaý XX ǵasyr ba­­syn­daǵy kýbızm, ımpressıonızm ókilderi – Pıkasso, Pol Gagendi óte jaqsy kórem. Sol qatardaǵy sýretshilerden Anrı Matıssten úıren­dim, tanydym.­ Professorymyz Salahov «Esh­kim­ge baǵynyp, yqpalynda ketpe. Az bolsa da óz sózińdi aıtyp qal», deıtin. Bir sýretshiler bolady, bireýlerdi Qu­daı­daı kórip, tabynyp jatatyn. Ol – jaqsy nárse emes.

– Kazımır Malevıchtiń «Qara kvad­raty» árkez aıtylyp keledi. Bul kartınany siz qa­laı túsindirer edińiz?

– Malevıch óz dáýirinde úlken ja­ńalyq boldy. Ol kvadrattyń ishinde eshteńe joq, qara boıaý ǵana. Másele, eń birinshi bolyp «Mine, ómir osyndaı bolady» dep aıta alýynda. Úlken maǵynaly dúnıe. Sol tárizdi Pa­rıjdegi Jorj Pompıdý mý­zeıinde bıiktigi 8 metrlik kartına bar. Kórdim, eshteńe jazylmaǵan appaq kenep qana. Sonyń aldyna kelgen el-jurt óziniń oıyn aq qubylystan izdeıdi. Pıkassony da salý qıyn emes, tek qaıtalap sala alasyń. Biraq qaıtalaý – óner emes. Malevıch óz kezindegi talantty sýretshi, tarıhta Malevıch bolyp qaldy. Sony sán retinde qaıtalap, kóterip jatatyndar bar. Qara kvadratta eshqandaı qupııa joq. Malevıchtiń kvadratynan soń, kýbızm bizdiń ómi­­rimizdiń san salasynda kórinis tap­ty. Qazir haı-tek maǵynasy ózgerip, 100 jyl degende kýbızm stılıstıkasy birtindep ketip bara jatyr. Birinshi bolyp jasaı alsań, sol seniń dańqyńdy asyrady. Óner osyndaı daralyqty súıedi.

– Degenmen sol 70-80-jyl­dar­daǵy shyǵarmalaryńyzdan ózindik qoltań­ba, erekshe uqyp­tylyq baıqa­la­tyn­daı.

– Qazaqstan beıneleý óne­ri­niń kósh basynda turǵan Áýbákir Smaı­­­lov, Ábilhan Qasteevterdi túgel kórdim. Sa­lıhıtdın Aıt­baevtar­men birge jumys istedik. Aısha Ǵalym­baeva­men óte jaqyn ara­lasyp turdyq. Abaıdy qasha­ǵan Hakimjan Naýryzbaev, dú­nıe­den erte ótip ketken Ma­qym Qı­sa­medınov qandaı ji­git edi. Onyń «Mahambet» (1973) toptamasy – gra­fıka­­lyq shyǵar­ma­larynyń eń tóresi. Óte máde­nıetti, zııaly jan boldy. Aldyńǵy tolqyn aǵalardan úı­rene júrip, ǵylymdaǵy, máde­nıettegi orasan zor ózgeristi ań­daı bildim ári romantıkalyq lırıka arqyly jetkizdim. Shyǵarmashylyq, plastıkalyq turǵydan qazir de mańyzyn joǵaltqan joq. Keńes Odaǵynda birinshi bolyp gıperrealızmdi ashtym. Ol kezde bar bolǵany 32-33 jas­tamyn. At­basar, Qaraǵandy jaqtaǵy kolhozdardy aralaı júrip, shopandar ómirine qatysty jumystardy ákeldim. Bul jumystardyń bar­lyǵy zamana shyndyǵyn, tynysyn kórsetetin týyndylar. Qoıshylardyń da adam ekenin, jer ıesi ekenin, olarǵa da erekshe nazar aýdarylýy tıis ekenin maqsat etip salynǵan kartınalar. «Kazahstanskaıa pravda» gazeti «Sovet sho­panyn nege beı­shara etip kórsetesiz? Sovet shopanynyń qolynda dombyrasy bar, árdaıym kóńildi júrýi tıis», dep jazdy. Odan keıin 90-jyldar múldem qıyn bolyp ketti. Osy kez­de sheber­hanamnan shyqpaı, erekshe taqy­ryptarmen jumys istedim.

«Ýaqytpen ushý», (2017 jyl)

– Sol aýmaly-tókpeli ke­zeń­de týǵan shyǵarmalary­ńyz­ǵa toqtalaıyqshy. 

– Bul jumystardyń barlyǵy serııa­ly, jalǵasty dúnıeler. Negizgi ıdeıa­sy adam men tabıǵat tepe-teńdigin kók­­­seıdi. Shet mem­leketterge kóp sa­tyl­dy. Ta­rıh­pen, sımvolızmmen, tús­te kórgen, aqyldan syrt oılardy múm­kinshiligiń jetse salýǵa bolady. Qazaq­stan táýelsizdigin alǵan soń buryn aı­tylmaǵan qazaq tarıhy, portreti, kózqarasy jazyla bastady. Men de sol kezde kirisip, Abaıdyń, qazirgi ártis­terimizdiń, Tuńǵysh Prezıdentimiz Nur­sultan Ábishulynyń portretterin saldym.

– Myna sol qaptalymyzda ilinip turǵan kartına sizdiń Sırııa, Aýǵanstanǵa barǵan atyshýly saparyńyzdaǵy qoltańbańyz sııaqty.

– Keńes kezinde shetelge árkim shyǵa almaıtyn. Men alty jyldaı Búkilodaqtyq sýretshiler odaǵynyń komıssııasynyń basshylyq quramynda boldym. Bir kúni «Mýllashev, bir tapsyrma bar. Óte mańyzdy» dep shaqyrdy. «Qaıda baramyn?» desem, «Sırııaǵa» deıdi. «Soǵys bolyp jatqan joq pa?» desem, «onda turǵan ne bar?» dep kúledi. Sırııany ákemniń aıtýymen biletinmin. «Óner tarıhy» degen úlken albomnan ejelgi Grekııany, Sırııany kórsetip, áńgimelep beretin. 1914 jyly Mekkeden qaıtyp kele jatqan atam sondaǵy Sham qalasynda ómirden ótken eken.

Tanys ta beıtanys Sırııa sapary birden qyzyq kórinip ketti. Bizdi óte jaqsy qarsy aldy. Onda árbir qadamyń tunǵan tarıh – Aleksandr Makedonskıı kezinen tartyp, burynǵy shýmerlerdiń eskertkishteri, mýzeıleri tolǵan. Sol jerden hrıstıan men musylman jurtynyń tatý dostyǵyna kýá boldym. Shirkeýi men meshiti bir tamǵa japsarlas soǵylǵan. Bir-biriniń dámhanalaryna emin-erkin kirip, shaı iship júre beredi. Saýd Arabııasy, Pákistanǵa qaraǵanda bostandyq bar. Qyzdar da kúndiz betin búrkemeı, ashyq júredi. Men sııaqty jas sýretshige talas-tartysqa toly óte qyzyq sapar edi.

«Palmıranyń trıýmfaldy arkasy», (1978 jyl)

Ejelgi rım sáýletimen dańqy shyqqan Palmırada úsh kún boldym. Siz kórsetip otyrǵan kartınany sol saparda 1978 jyly salǵam, tarıhı eńbek. «Palmıranyń trıýmfaldy arkasy» dep atalady. Soǵystan soń bul eskertkishtiń qırandysy ǵana qalǵan, jartysy joq. Sol saparda baqandaı 17 qalany araladym, biraq atamnyń qabirin izdep taba almadym. Ol kezdegi tastar jýylyp ketken eken, quran baǵyshtap keri qaıttyq. Budan soń Aýǵanstanǵa jolǵa shyqtym. Myń jyl burynǵy damymaǵan qalpynda qalyp qoıǵan aýǵan elin kórgim keldi. Buǵan deıin keńes adamynyń aıaǵy tımegen jerlerge baryp, mashınadan shyqpaı sýret saldym. Áskerler meni qorǵap júrdi.

Sol barǵan jerimde meni úsh ret Qudaı saqtap qaldy. Bir ret, men júrip ótken jolda meniń dál artymda kele jatqan qyz tank mınasyna tap boldy. Voleıbol oınaıtyn alańǵa kómip qoıǵan eken, men ınstıtýtqa kire bergenimde jaryldy. Odan keıin bizdi pıonerler úıine alyp bardy. Biz shyqqan soń 15 mınýttan soń álgi oqý ornyna bomba tastaldy. Bar bolǵany 500 metr ǵana aýlaq ketken edik. Qandaı aıanyshty. Úshinshi ret, bilmestikpen jalǵyz ózim syrtqa shyǵyp ketip, jıyrma shalma oraǵan aýǵandarǵa ustalyp qaldym. 50-deı adam jabyla ketti. Ólgen jerim osy eken dep oıladym. Janym qysylǵanda «Álhamdýlılla musylmanmyn» dep saýdyratyp, quran oqı jóneldim. Olar ańyrap 3-4 mınýt toqtap qalǵanda, áskerler kelip, aman alyp qaldy. Qazir qalaısha qoryqpaı baryp júrgenime tań qalamyn. Kózsizdik qoı.

– Al eń qymbatqa baǵalan­ǵan týyn­­­­­­­­dy­ńyzdy aıta alasyz ba?

– Bul endi kommerııalyq qu­pııa (kúlip). Eki kartınany 70 myń, bir kartınany 50 myń AQSh dollaryna satqanym bar. Odan qymbaty...qaıbir sýretim sheteldik aýkıonda 150 myń AQSh dollaryna baǵalandy. Túgel klassıkalyq jumystar.

– Ataqty sýretshiniń búgingi jas sheber­lerge aıtary bar ma? Bir áńgi­meńizde úırenemin degen talantty jas­­­tar bolsa, úı­retýge daıarmyn degen edińiz.

– Daryndy talapker bolsa dep kópten izdedim. Ara-tura eki-úsh qyz-jigit kelip turady maǵan. Qazir jastardyń ýaqyty kompıýterge, telefonǵa aldanýmen ótip jatyr ǵoı. Kórkemóner salasynda abdyrap qalǵan jastar kóp. Bir jaǵynan olarǵa anaý aıtqandaı úlgi de joq. Kór­kemdik keńes arqyly ótken kórmeler bolǵanda, jastar kásibı sýretshilerdi tanyr edi. Anda-sanda bir bolatyn konkýrstar túk te bolmaıdy. Sýretshi bolý úshin eń áýeli sezimtaldyq kerek. Ol talantqa jata ma, bil­med­im. Ekonomıster, saıasatkerler el jaǵdaıyn kúni buryn bol­jap jatsa, sýretshi de naq so­laı ishki sezimmen ýaqyt tynysyn kóre alýy tıis. Bıyl men 75-ke tolamyn. Osy jasyma deıin astananyń arhıtektýralyq jumystarynda, kórkemóner salasynda edáýir jumys istep keldik. Kúzde mereıtoılyq úlken kórmemdi ótkizsem dep josparlap otyrmyn.

– Mereıtoılyq kórmeńizdiń jańa­lyq­tary qandaı?

– Astanada jıyrmadan astam kórmem ótipti. Úsh kór­meme Elbasy Nursultan Ábish­uly Nazarbaev qatysyp, oń baǵasyn bergen edi. Jumystarymnyń kez kelgen adam­ǵa túsinikti, qarapaıym, uǵynyqty bol­ǵanyn qalaımyn. Tarıhı mazmundy ar­qaý ete otyryp, dáýir kelbetin ashatyn shyǵarmalar týdyrý úshin jumys is­teımin. Kórmede keıingi jyldardaǵy izdenisterime kýá bolasyzdar. Osy ret­­­te jubaıym Roza Muratbekqyzyna al­ǵysym sheksiz. Ol kisi bolmaǵanda sý­retshilikti jalǵastyra almaı qalǵan bolar edim. Oqyp júrgende tanysyp edik, oqýǵa keri áser eter dep jú­rip qaldym. Kesh úılendik. Minekeı, so­dan beri birgemiz. Baqyttymyz. Bar­lyq jumysty birge atqaryp kelemiz. Kelim­di, ketimdi qonaq kóp. Sonyń barlyǵyn ózi retteıdi.

– Áńgimeńizge rahmet.

Aıa Ómirtaı

«Egemen Qazaqstan»

Pikirler