2023 j. «3 » mamyrda jarııalandy
Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasarlary R.Sklıarǵa, A. Kólginovke
DEPÝTATTYQ SAÝAL
Qurmetti Roman Vasılevıch!
Qurmetti Altaı Seıdiruly!
«Elge el qosylsa – qut» deıdi dana halqymyz. Búgingi depýtattyq saýalym Teriskeıge kósh jaıynda bolmaq. Elimizdegi eńbek kúshin retteý maqsatynda júzege asyryp kele jatqan Ońtústikten-Soltústikke qonys aýdarý baǵdarlamasynyń júzege asyp jatqanyna da birneshe jyldyń júzi boldy.
«Qýatty óńirler – eldi damytýdyń draıveri» ulttyq jobasyn iske asyrý sheńberinde 2022 jyly Teriskeıge 7923 adam qonys aýdarǵan. Olardyń 1320 qandas jáne 6603 ishki qonys aýdarýshylar bolǵan. Al bıylǵa 8652 adamǵa kvota bólingen. 2021-2025 jyldarǵa bul baǵdarlamaǵa 46,7 mıllıard teńge bólinse de oń nátıjesin bermeı otyr. Sebebi kóship barǵandar kóp uzamaı óz aımaqtaryna qaıtadan kóship jatyr. Resmı statıstıkaǵa súıensek Soltústik Qazaqstan oblysynyń ózinde-aq mıgraııa saldosy teris mánge ıe. Sońǵy jyldary ońtústik aımaqtan kóship kelgen 600 adam bul oblystan qaıta kóship ketken. Al olardyń sany jyl sanap artýda. Adamdardy kóshirý emes, kóship barǵandardy sol mekende ustap qalý qıyn. Arqa jaıly bolsa, arqar asyp nesi bar... Soltústik Qazaqstanda jumys kózi az, ortasha jalaqy tómen, memleket tarapynan berilgen baspanalardyń sapasy syn kótermeıdi. Berilgen jospardy oryndaý úshin san qýyp júrgende sapa umyt qalǵandaı.
Soltústikke kóshýge yntaly azamattar kóp. Ótken jyly «Dauletten» qaıyrymdylyq qory uıymdastyrǵan «Bala-shaǵamen Soltústikke» jobasyna 5 orynǵa 1311 otbasydan ótinim kelip túsken edi. Qor otbasylardy tańdaýdy konkýrstyq negizde ótkizip, kópbalaly otbasylarǵa basymdyq berip, psıhologpen júzdestirip, arnaıy komıssııanyń aldynan ótkizdi. Búginde qor kómegimen qonys tepken otbasylar bir jyl qystap shyqty. 36 jan bolyp qonys aýdarǵan 5 otbasyndaǵy bala sany da ósti. Tipti, bes otbasy da sol aımaqta kásibin dóńgeletip otyr. Olardyń qaıtadan kóshkisi joq. Kóshýge nıetti eldiń kóshin kólikti, qonysyn jaıly etý memleket aldyndaǵy basty máselelerdiń biri.
Óz tájirıbem men qonys aýdarýshylar suranysyn eskere otyryp, tómendegi usynystardy joldaımyn:
- Qonys aýdarǵan otbasylarǵa turǵyn úı satyp alýǵa úı qunynyń 50%-yn, biraq 4 mln teńgeden aspaıtyn somada qarjy beriledi. Bul qonys aýdarýshylarǵa úlken kómek. Áıtse de, Úkimet tarapynan salǵan baspananyń sapasyzdyǵyna aryzdanǵan jandar óte kóp. Jańadan salynǵan úılerdiń sapasyz ekenin eskere otyryp, memlekettik baǵdarlama aıasynda ekinshi deńgeıli naryqtan turǵyn úı satyp alý nemese ózderine úı salý múmkindigin qarastyrýdy usynamyn;
- Aýa-raıy men qonys aýdarýshylardyń adaptaııalyq kezeńin eskere otyryp, qonys aýdarýdy tek erte kóktemde júzege asyrǵan jón. Qonys aýdarǵan aǵaıynǵa jat jerdiń tynys-tirshiligine úırenisýge járdemshi bolatyn arnaıy beıimdeý ortalyǵy men biregeı saıt, jedel jeli telefonyn iske qosylýy kerek. Sebebi qonys aýdarýshy qandastarymyzdyń kóbi kırıll qaripterin oqyǵanda qınalǵandary baıqalady. Al ózimizdiń jergilikti halyq bolsa kóshi-qon jaıly tolyq aqparat bile bermeıdi. Sebebi aqparattandyrý, túsindirme jumystary óte az;
- Qonys aýdarýshylardy arnaıy komıssııa negizinde iriktep, kásipke ıkemi bar, kópbalaly otbasylarǵa basymdyq berilý kerek. Qonys aýdarǵannan keıin týylǵan ár sábıge de beriletin járdemaqy deńgeıin arttyrý demografııaǵa serpin bereri sózsiz;
- Jumys oryndarynyń sanyn kóbeıtý maqsatynda jumys berýge múmkindigi bar kásipkerlerdi kóshirýge yqpal etý nemese jas kásipkerlerdi qyzyqtyratyn arnaıy óńirlik baǵdarlama ázerlengeni durys. Qonys aýdarǵan jandardyń kásibin dóńgeletip ketýge 2,5 paıyzben beriletin jeńildetilgen nesıeler sanyn arttyryp, sýbsıdııalar, granttardy ulǵaıtý kerek.
Altaı Seıdiruly, bıylǵy jyly halyqty ońtústikten soltústikke kóshirý úshin qandaı ózgerister men tolyqtyrýlar engizildi? Qonys aýdarý jumystary men aqparattandyrý qandaı josparda júrgizilip jatyr? Joǵaryda aıtqan usynystardy eskere otyryp, jaýapty zańnamada belgilengen merzimde jazbasha usynýlaryńyzdy suraımyn.
Qurmetpen,
Depýtattar,
jeke mandatty: D. Muqaev
AMANAT» partııasynyń
frakııa músheleri: N. Sársenǵalıev
S. Musabaev
Respýblıka partııasynyń múshesi N. Taý
«Aq jol» partııasynyń múshesi Q. Isa
Aýyl partııasynyń múshesi E. Mámbetov
"Adyrna" ulttyq portaly
