Oksford universitetı men Amerikandyq qaterlı ısık qoǧamynyŋ ǧalymdary 35 jasqa deiın temekını tastaǧan adamdar qaterlı ısık, jürek jäne tömengı tynys joldarynyŋ aurularynan bolatyn ölım qaupın 100%-ǧa tömendetetının anyqtaǧan zertteu jariialady. Atalǧan körsetkıştı 45 jasqa deiın temekını tastaǧandar 90%-ǧa jäne 45 jastan 64 jasqa deiıngı aralyqta temekını tastaǧandar 66%-ǧa azaitty.
«DDŪ-nyŋ pıkırınşe, adam densaulyǧy 8-10% ūlttyq densaulyq saqtau jüiesınıŋ jūmysyna bailanysty, bıraq jauapkerşılıktıŋ 50% - dan astamy adamnyŋ özıne jäne onyŋ ömır saltyna bailanysty. Zertteu nätijelerı egde jasta da temekı şeguden bas tartu ölım qaupın aitarlyqtai tömendetetının körsetedı. Bıraq psihologiialyq täueldılıkke bailanysty temekıden bas tarta almaityndar ne ıstei alady? Ziiandy azaitu tūjyrymdamasy temekı şeguden bas tartqan kezde densaulyqqa qauıp töndırmeitın balamaǧa köşudı ūsynatyn zamanaui şeşımderdıŋ bırı bolyp tabylady. Iаǧni, temekını janu prosesı joq tütınsız temekılerge auystyru. Nätijesınde temekı şeguşınıŋ denesıne ziiandy zattardyŋ äserı azaiady, būl temekı şeguden bırtındep bas tartuǧa äkeledı», - dep tüsındırdı Gintautas-Iýozas Kentra, därıger jäne «Densaulyq ūlttyq qauymdastyǧy» ZTB töraǧasynyŋ orynbasary.Zertteu üşın ǧalymdar 1997 jyldyŋ qaŋtarynan 2018 jyldyŋ jeltoqsanyna deiın jinalǧan AQŞ-tyŋ Ūlttyq densaulyq saualnamasy men Ūlttyq ölım-jıtım indeksınıŋ mälımetterın paidalandy. Zertteuge 550 000-nan astam adam, 55,8% äiel jäne 44,2% er adam qatysty. Qatysuşylardyŋ ortaşa jasy 49 jasty qūrady. 2019 jyldyŋ aiaǧynda 75 000 adam qaitys boldy, būl rette temekı şeguşıler arasynda ölım-jıtım joǧary boldy. Ǧalymdar temekını 40-45 jastan keşıktırmei tastau kerek dep keŋes beredı. Temekıde arteriialar men qan tamyrlarynyŋ taryluyna äkeletın jäne qan ūiyǧyştarynyŋ paida bolu qaupın arttyratyn köptegen toksinder bar. Bıraq bes jyldan keiın jaman ädetten bas tartqannan keiın, būl mäsele joǧala bastaidy, insult yqtimaldyǧy azaiady. 15 jyldan keiın jürektıŋ işemiialyq auruynyŋ qaupı nölge deiın tömendeidı jäne ūiqy bezı qaterlı ısıgınıŋ yqtimaldyǧy tömendeidı. 20 jyldan keiın temekı şeguge bailanysty sebepterden, sonyŋ ışınde ökpe aurularynan ölu mümkındıgı joiylady.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
