Lavkrafttyń Ktýlhýy, shyn máninde, qandaı keıipker?
Álem oqyrmandary úshin Lavkraft esimi, aldymen Ktýlhýdy eske túsiredi.
Sýret avtory: Reımond Beıless
*Ańyz boıynsha eger juldyzdar belgili bir júıemen, tizbektele ornalassa, teńiz túbindegi Ktýlhý bosap, jer betine kóteriledi. Onyń maqsaty – jer betindegi tirshilik ıelerine óz bıligin júrgizý.
*Lavkraft shyǵarmashylyǵyn zertteýshiler zulym qubyjyqtyń prototıpi – polınezııalyqtar eposynda ómir súretin teńiz elementiniń qudaıy – Tangaroa bolǵan desedi.
Al avtordyń teńiz túbinde uıyqtap jatqan Ktýlhýdy sýretteýiniń ózin deneń titirkenbeı oqý múmkin emes. Onyń qanaty bar shyryshty denesin segizaıaqqa da, aıdaharǵa da uqsatýǵa bolady. Bir qaraǵanda adamǵa da uqsaıdy dep aıtatyndar bar. Qurlyqta da, sýda da júre alatyn alyp qubyjyqtyń bir erekshe qasıeti – tez qalpyna keledi. Ktýlhýdyń teńiz túbine qalaı batqany týraly san túrli ańyzdar aıtylady. Ol adamdardyń sanasyna áser etip, óziniń degenin istete alady. Alaıda Ktýlhý Tynyq muhıtynyń tereńindegi R’laıh qalasynyń qırandylary astynda tereń uıqyǵa ketkeli bul qabileti álsireı bastaǵan. Sonyń ózinde de ol adamdardyń túsine kirip, úreıin ushyryp, tipti keıbirin aqylynan adastyryp jiberedi. Onyń qorqynyshty daýysyn estigender ózin-ózi óltirýge deıin bardy.
«Ktýlhý saryny» áńgimesi alǵash ret 1928 jyly aǵylshyndyq Weird Tales jýrnalynda jarııalandy. Avtor ómirden ótkennen keıin ǵana onyń shyǵarmalary tanymal bola bastady.
2005 jyly oqıǵa jelisimen fılm túsirilip, kompıýterlik oıyndar da qurastyrylǵan.
Esterińize sala keteıik, álemge tanymal fantastıka janryndaǵy bul týyndy qazaq tiline aýdarylyp, oqyrman nazaryna usynylǵan bolatyn.
«Adamzat úshin beımálim, qupııa dúnıe óte kóp. Ár oqyrman keıde qııalyn jetildirip, oıyn basqa nársege bólý úshin, osyndaı shyǵarmalardy oqýy kerek dep oılaımyn. Lavkraft áńgimeleriniń qaı-qaısysy da qorqynyshty. Fantastıka janry bolǵandyqtan, shyny kerek, aýdarý barysynda keıbir oqıǵalar túsime kiretin», – deıdi aýdarmashy Aqsáýle Baımenshe.
Amerıkalyq jazýshy, jýrnalıst Govard Fıllıps Lavkraft (1890-1937) Rod-Aılend shtatynyń Provıdens qalasynda dúnıege kelgen. Bala kezinen astronomııa men hımııaǵa qyzyǵýshylyq tanytyp, qorqynyshty áńgimelerdi oqyǵandy unatqan. Shyǵarmalarynyń basym kópshiligi mıstıkalyq, fantastıkalyq janrda jazylǵan.
Lavkraft qurǵan «tylsym dúnıe fılosofııasy» Klaıv Barker, Stıven Kıng, Gans Rýdı Gıger, Nıl Geıman sııaqty tanymal qalamgerlerge erekshe áser etken.
«Ktýlhý saryny» — F.G. Lavkrafttyń qorqynyshty hıkaıalardan turatyn áńgimeler jınaǵy. «Folıant» baspasynan jaryq kórgen bul jınaqqa jazýshynyń «Kúmis kilt», «Herbert Ýest ólgenderdi tiriltedi», «Mola» jáne t.b. áńgimeleri engen.
