Qazaǵymyzdyń keńpeıildiligin, jomarttyǵyn, qonaqjaılylyǵyn pash etetin dástúrlerdiń biri – «erýlik» berý. Jańa qonysqa kóship kelgenderdiń alǵashynda úırenise almaı tosyrqaıtyny zańdylyq. Sondyqtan dana halqymyz erýlik berýdi oılap tapqan: burynnan otyrǵandar kóship kelgenderdiń úıin tigisip, barlyq kórshi bolyp, kezek-kezek qonystanýshylardy bala-shaǵasymen qosyp, túgel úılerine shaqyryp, tanysyp, bilisip aralasyp ketýge jaǵdaı jasaıdy. Úlkender de, bala-shaǵa da erýlik kezinde ábden tanysady. Eger kóship kelgender jas otaý bolsa, olarǵa ydys-aıaq sııaqty usaq-túıek, biraq kúndelikti qajetti dúnıelerdi de tartý etetin bolǵan. Osylaı etene jaqyn aralasýdyń arqasynda bóten adamdar týystardaı baýyr basyp ketedi. Qazirgi kezde ásirese, úlken qalalarda bul dástúr ókinishke oraı, umytylyp barady. Iaǵnı, «Erýlik» – dástúrli ortada jańadan kóship kelgenderge beriletin qonaqasy. Asty ádette, kóship qonystanǵandarǵa aparady. «Erýlik berý» jańadan kelgen kórshilerdi bótensiretpeı syılap, óz ortasyna tartýdyń belgisi. Keıde erýlikke shaqyrǵanǵa deıin-aq jańadan kóship kelgen úıdiń otyn-sýy bolmaıtynyn eskere otyryp, alǵash kelgen kúni sabamen qymyz, et alyp keledi. Sondaı-aq, úıin tigip, jınalyp, ábden ornalasyp bolǵan soń erýlikke shaqyrady.
Erýlik kóshi-qon kezindegiden basqa, aýyl ortasyna jańa úı kelse, qonystansa sol aýyldyń adamdary jańa úıge «erýlik» dep as pisirip, tabaq tartady. Bul jańa adamdardy bótensiretpeı óz ortasyna tartýdyń, syılasýdyń úlken belgisi. Munyń álýmettik, qoǵamdyq máni de bar. Mysaly, jańa kóship kelgen úıde otyn, sý bolmaıdy. Ony ákelýge biraz ýaqyt kerek. Mine, keń oılap, tereń tolǵaıtyn qazaq salty muny da eskergen. «Erýlik aparý» salty qazaq uǵymynda dámdes, syılas bolýǵa baǵyttalǵan. Kórshilik qarym-qatynasty retteýge negizdelgen syılastyq kórinisi bolyp tabylady. Bul josynda dámniń tanysyp bilýge, aralasýǵa janama túrde qyzmet etip otyrǵanyn ańǵarýǵa bolady. El aýzynda «kórshi aqysy – táńir aqysy» degen sóz bar. Qazaq erýlik berilmese, «Dán qysyraıdy, bosaǵa sógiledi, jer jerıdi» dep yrymdaǵan. Erýlik bergen úıge rıza bolǵan jańa kórshi «Táńir jarylqasyn aıtyp» yqylas tilegin bildiredi.
Óz ultymyzdyń qadyr-qasıetin, oı-órisin tanytatyn salt-dástúrlerimizge meılinshe qurmetpen qarap, olardy qasterleý barsha qazaqtyń eldigine syn. Bul dástúrler kórgendiliktiń, syılastyqtyń, qurmet kórsetýdiń kórkem úlgisi sanalady.
A. Beısegýlova
«Ulttyq qundylyq» jobasy aıasynda
Almaty qalasy Ishki saıasat basqarmasy tapsyrysymen
«Pedagogıkalyq ǵylymdar akademııasy» QB
