“Qazaqstan Keŋestık mentalitettı özgertu kerek”: Djeims Robinson Qazaqstanǧa kelıp, oqyrmandarymen kezdestı

5155
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2022/11/24a80779-fd1b-4701-bebb-a016ba10baa4.jpeg
Astanada äigılı bestseller - «Memleketter nege damymai qalady?» kıtaby tanystyryldy. Oǧan kıtap avtorynyŋ bırı - Djeims Robinson qatysty, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.  Qazaqstandyq audarmaşylar tanymal bestseller «Memleketter nege damymai qalady» romanyn qazaq tılıne audarǧan bolatyn.  Ädebi şyǧarmanyŋ avtorlary - amerikandyq ekonomister Daron Asemoglu men Djeims Robinson. Olar Astanaǧa kelıp, Ūlttyq kıtaphanada ötken tūsaukeserde oqyrmandarymen kezdestı. Bestseller – soŋǧy kezdegı eŋ ırı saiasi jäne ekonomikalyq ensiklopediialardyŋ bırıne ainalyp ülgerdı. 
“Būl kıtap ärbır memlekettık qyzmetkerge arnalǧan anyqtamalyq dep aituǧa bolady. Būl ekı amerikandyq avtordyŋ memleketter nelıkten sätsızdıkke ūşyraityny turaly jyldar boiy jürgızgen zertteulerınıŋ nätijesı. Būl jūmystyŋ maqsaty – halyqtyŋ saiasi sauattylyǧyn arttyru”,- dedı «Mazmundama» qoǧamdyq qorynyŋ jūmys menedjerı Teŋız Seiılhan. 
Aita keteiık, Daron Adjemogly men Djeims Robinsonnyŋ «Memleketter nege damymai qalady?» kıtaby - Semiuel Hantington, Djared Daimond nemese Frensiss Fukuiama eŋbekterımen salystyruǧa bolatyn, soŋǧy uaqyttaǧy eŋ ırı saiasi-ekonomikalyq bestsellerdıŋ bırı. Avtorlar tarihşylardy, ekonomister men filosoftardy ǧasyrlar boiy alaŋdatqan sūraqqa jauap ızdeidı. «Älemdık teŋsızdıktıŋ sebebı nede, nege älemnıŋ bailyǧy jer betındegı elder men aimaqtarǧa bırkelkı bölınbeidı?» degen sūraqtardy tarqata otyryp, saiasat pen ekonomikany zerdelei kele jauap berılgen. Adamzat balasy ömır sürgen barlyq uaqyt pen keŋıstıktı qamtuy būl kıtapty saiasi-ekonomikalyq oidyŋ naǧyz ensiklopediiasyna ainaldyrady. Tengrinews.kz tılşısı britandyq ekonomist ärı zertteuşı, professor Djeims Robinsonmen äŋgımelesken bolatyn. Sūhbat barysynda Qazaqstannyŋ ekonomikasy turaly da söz qozǧaldy. Onda Robinson Qazaqstandaǧy adamdarǧa investisiia köp bölınetının aita ketedı. 
“Bılesız be, Singapurdyŋ tabiǧi resurstary joq.  Eger tabiǧi resurstardy adamdarǧa, jüiege investisiialai alsaŋyz jaqsy. Bıraq qoǧamdaǧy naǧyz bailyqtyŋ qainar közı – adamdar. Tabiǧi resurstar emes. Käsıpkerlık bailyqty tudyrady. Şäkırtaqy aluǧa, universitetterdı damytuǧa, studentterdı şetelge jıberuge köp investisiia salasyzdar.  Bälkım, būl Qazaqstannyŋ jahandanuynyŋ bır bölıgı bolsa kerek. Būl mūndaǧy adamdardy älemnen jäne basqa da ısterdı ısteu täsılderınen köbırek habardar etedı. Sondyqtan, menıŋ oiymşa, Qazaqstanda adamdarǧa tūraqty investisiia bar jäne būl öte maŋyzdy”,- dedı ekonomist.
Sondai-aq, tılşı Robinsonnan “Qazaqstannyŋ ekonomikalyq modelıne taldau jasadyŋyz ba? Onyŋ bolaşaǧy bar ma?” dep sūrady. 
“Ülken mäsele - būl jerde «statikalyq» mūranyŋ bır türı bar ekenın ūsynamyn. Keŋestık kezeŋde, odan keiın de memlekettıŋ qoǧamdaǧy rölı zor boldy jäne solai bolyp qala beredı. Qoǧamdaǧy memlekettıŋ rölıne bailanysty täuelsız serpındı jeke sektordy damytu öte qiyn. Bız mūny būrynǧy KSRO elderınıŋ barlyǧynda köremız. Būl e avtonomdy jäne är türlı jeke sektordy qūru öte qiyn. Qazaqstanda naǧyz zamanaui naryqtyq ekonomikany qūru üşın küres jürıp jatqan siiaqty. Būl institusionaldyq infraqūrylymdy qajet etedı. Memleket būl infraqūrylymdy qūru qajet ekenın tüsınuı kerek. Al būl qiyn, öitkenı būl bilıkten bas tartu degen söz. Būl keŋestık mentalitet – bärın baqylau. Bıraq būl mentalitettı özgertu kerek”,- dedı ol.
Pıkırler