Búgingi «provokator» – erteńgi terrorıst

2104
Adyrna.kz Telegram

Qazaqstannyń Bilim jáne ǵylym mınıstri ótkende óńkeı jýrnalısti jıyp, brıfıng ótkizgen edi. Saǵadıev «sarbazdary» hám BjǴM qabyldap jatqan ózgeristerdi egjeı-tegjeıli sol kezde jazdyq.  «Bárekeldi» deıtin jerinde biz de bárekeldige bastyq. Dese de sol jıynda bir dúnıe eskerýsiz qaldy.

Akademık Saǵadıevtiń mınıstr balasy mektepterdegi biryńǵaı forma jaıly aıtty. Sonyń ishinde dinı sıpattaǵy kıim úlgileri mektepterge jaramaıtynyn tilge tıek etip, daýdyń núktesin qoıǵandaı boldy.

Mınıstr ne dedi? Mınıstr: «Hıdjabqa keler bolsaq, mektepterde hıdjabqa tyıym salynǵan. Bizdiń pozıııamyz ózgergen joq. Oqshaýlap oqytýǵa kelsek, oqshaýlap oqytý men dinı oqytýdy shatastyrmaǵan jón. Oqytýdyń túri qandaı bolsa da, mektep baǵdarlamasy biryńǵaı. Ol solaı bolyp qalady. Sondyqtan, kez kelgen oqytý túri, kez kelgen mektepte ortaq. Ol – memlekettik jalpy bilim berý standarttary boıynsha júrgiziledi. Biz qabyldaǵan baǵdarlama boıynsha júrgiziledi. Bul bárine qatysty», - dedi.

Mınıstr sóz túıinin túıindeı kele, mınıstrliktiń bul sheshimi jurttyń qoldaýyna ıe bolady dep senetindigin jetkizdi.

Osyǵan deıin Qazaqstannyń musylmandar dinı basqarmasy da mektepterde hıdjab kııý máselesine ún qosyp, mınıstrliktiń sózin sóılegen edi.

Esterińizde bolsa, byltyr dál osy mektep formasyna qatysty jurt ishinde daý týdy.  Qazaqstandaǵy jalpy bilim beretin mektepterde hıdjab kıgen oqýshylardy mektepke kirgizbegen edi. Buǵan narazy bolǵan ata-analar balalaryn mektepke jibermeýge deıin barǵany belgili.

Biz birli-jarym statıstıkaǵa kóz júgirttik. 2009 jyly júrgizilgen jalpyhalyqtyq sanaqtyń nátıjesi boıynsha Qazaqstan halqynyń 70,2 paıyzy musylman dininde eken. 26,2 paıyzy hrıstıan dinin ustansa, 2,8 paıyzy qudaısyzdar qatarynda tirkelipti. Ol kezde halyq sany 16 mıllıonnyń tóńireginde boldy. Sońǵy esep boıynsha Qazaqstan halqynyń sany 18 mıllıon 272 myńnan asyp jyǵyldy. Joǵarydaǵy kórsetkishter de az-kem ózgerdi. Resmı júrgizilgen jalpyhalyqtyq sanaqtyń nátıjesi bolǵan soń, biz esepti sol 70 paıyzben qarastyrdyq. Qazaqstan musylman dinin ustanýshylar jóninen TMD-da 4-orynda turady.

Munymen ne aıtpaqpyz? Mınıstr Saǵadıevke sybaǵa tartyp, sazaıyn bereıin degen oıymyz joq. Kerisinshe, usynys aıtpaqpyz. Jalpy bilim beretin oqý oryndarynda dinı sıpattaǵy kıimderge tyıym salǵanyn joǵaryda mınıstrdiń ózi de aıtty.

Buǵan qosa, jalpy jáne arnaıy bilim beretin mekemelerde dinı joralǵylardy jasaýǵa Zań júzinde tyıym salynýy kerek ekenin eskertýdi jón kórdik.

Bulaı deýimizge, ótkendegi Jambyl oblysy, Taraz qalasyndaǵy sport mektebinde bolǵan oqıǵa sebep týdyrdy. Osyǵan qatysty qoǵamda qyzý talqy boldy. Sport mektebiniń birneshe tárbıelenýshisi ustazdyń tyıym salýyna qaramastan, qasaqana arandatýshylyq áreket jasady. Provokaııa jasaý arqyly, ustazdy joǵarydaǵy ıslamshyl toptyń talaýyna saldy. Aqyrynda ustazdy jumystan qýyp, jurt aldynda keshirim suratty.

Keıin belgili bolǵandaı, besikten beli shyqpaǵan bulardyń dástúrli emes dinı aǵymnyń jetegine ergenin ata-analary aıtty. Balalarynyń báleqorlyǵy úshin ata-analary keshirim surap, olardyń qandaı dinı joralǵy jasap júrgeninen habarsyz ekendikterin jetkizdi. Al ol balalar – kámelet jasqa tolmaǵandar edi. Mine, másele qaıda jatyr?

Qazaqstan halqynyń basym bóligi ıslam dinin ustanatyny ras. Statıstıka solaı deıdi. Ony joǵaryda kórdik. Dese de, 70 paıyz jurt ózin musylman dep tanyǵan bizdiń qoǵamda ıslam dininiń búgingi kelbeti kókeıtesti másele bolyp tur. Biz eldegi dástúrli emes dinı aǵymdar jaıly sóz etkendi jón kórdik.

Búgingi Qazaqstanda mańyzy zor máselelerdiń biri – dinı ekstremızm jáne terrorızmmen kúresý. Dinı ekstremızm men terrorızmge el de, Elbasy da qarsy. Prezıdent Nazarbaev Qaýipsizdik Keńesiniń 2011 jylǵy 22 shildedegi otyrysynda quqyq qorǵaý jáne basqa da memlekettik organdaryna ekstremızm kórinisterin qatań jáne jedel túrde toqtatýyn tapsyrǵan.

Qazirgi ýaqytta QR sot sheshimi boıynsha zańmen tyıym salynǵan ekstremıstik uıymdarǵa «Hızbýt-Tahrır», «ál-Kaıda», «Tablıǵı jamaǵaty», «Asbat-ál-Ansar», «Áleýmettik reformalar qoǵamy», «Ortalyq Azııa mojahedter jamaǵaty» «Aým Sınrıke», «Shyǵys Túrkistandy azat etý uıymy», «Túrkistannyń ıslam partııasy», «Djýn-Al-Halıfat», «Takfırızm», «Sur qasqyr», «Musylman baýyrlar», «Kúrd Halyq Kongresi», «Ózbekstannyń ıslam qozǵalysy», «Shyǵys Túrkistandaǵy ıslamdyq qozǵalys», «Lashkar-ı-Taıba», respýblıkalyq qoǵamdyq birlestik «Senim. Bilim. Ómir» uıymdary jatady.

2011 jyly «Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly» zań qabyldandy.

Osy jańa zańǵa sáıkes, memlekettik tirkeýden ótken soń ǵana dinı uıymdar óz qyzmetin Qazaqstanda júzege asyra alady, sonymen qatar 3 baptyń 11 taraýynda aıtylǵandaı «Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarynda belgilengen tártippen tirkelmegen dinı birlestikterdiń qyzmetine, sol sııaqty Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn, sheteldikter men azamattyǵy joq adamdardy dinge kózqarasyn aıqyndaýda, dinı birlestikterdiń qyzmetine, dinı joralarǵa jáne (nemese) dindi oqyp-úırenýge qatysýyna nemese qatyspaýyna qandaı da bir májbúrleýge jol berilmeıdi».

Prezıdent osy Zańdy negizge ala otyryp, birqatar tapsyrma da bergen. Mine ol tapsyrmalar:

-joǵary bilikti mamandar men dintanýshylar, teologtar men ımamdardy daıarlaý;

-Qazaqstandyq patrıotızmdi úgitteý jáne nasıhattaý;

-buqaralyq aqparat quraldarymen belsendi yntymaqtastyq; úzdiksiz qoǵamdyq-aǵartý jumystaryn júrgizý;

-din salasyndaǵy memlekettik saıasatyn júzege asyrý, dinı ekstremızmge baılanysty máselelerin taldaý;

-ekstremıstik baǵyttaǵy uıymdar men toptar jóninde aqparat berý;

-qoǵamdaǵy birlik pen tatýlyqty nyǵaıtý maqsatynda konfessııalar men ulttar arasyndaǵy konstrýktıvti dıalogti damytý;

-jasóspirimderdi rýhanı jáne patrıottyq tárbıeleý jolynda oblystyń qalalary men aýdandaryna bilikti teologtar, ánshiler men aqyndardan turatyn kerýendi jiberý;

-jas jetkinshekterdiń durys álemdik kórinisin qalyptastyrý úshin orta jáne joǵary oqý oryndarynda dinı taqyryptarǵa fılmderdi kórsetý;

-jastardyń demalys jáne bos ýaqytyn ótkizý máselelerin jaqsartý; úlken qalalarda ǵana emes, sonymen qatar kishi aýdandarda klýbtar, demalys ortalyqtary, sport mektepteri jáne basqa da áleýmettik-mádenı mekemelerdiń belsendi jumys isteýin qamtamasyz etý;

-jastardyń áleýmettik jáne materıaldyq qaýipsizdik deńgeıin arttyrý;

-jas mamandardy jumysqa ornalastyrýǵa járdemdesý;

-jastar úshin turǵyn úı qurylysy baǵdarlamasyna qoldaý kórsetý.

Mektepterde dinı sıpattaǵy kıim úlgilerine tyıym salǵan Saǵadıev myrza, jalpy jáne arnaıy bilim beretin mekemelerde dinı joralǵylar jasaýǵa da tyıym salýy kerek-aq.

2018-2019 oqý jyly bastaldy, mine. Erteń-búrsigúni qyzdaryn hıdjabsyz mektepke jibermeıtin ata-analardyń daýy qaıta qozady. Nemese ınternattarda dinı joralǵy jasap, ózin bir, ózgelerdi eki daýlastyratyn shala saýatty «arandatýshylar» taǵy shyǵady. Al sol ınternattaǵy tárbıelenip jatqan bala ınternettegi psevdo dinı kósemderdiń kólgirsigen kóp sózine erip ketpesine kim kepil? Búgingi «provokator» erteńgi – terrorıst. Sondyqtan, mınıstrge jáne bir eskertý, bul.


Nurgeldi Ábdiǵanıuly

Abai.kz

https://abai.kz/post/76119

Pikirler