Almaty qalasy Agrarlyq ýnıversıtetiniń «Rýhanı jańǵyrý» ortalyǵynda professor Hangeldi Ábjanovpen kezdesý ótti. Bul kezdesýdi «Adyrna» ulttyq birlestigi Almaty qalasynyń Ishki saıasat basqarmasynyń qoldaýymen júzege asyryp jatqan «Tarıhtan taǵylym» joba aıasynda ótkizdi.
Ǵalym jastarǵa qazaq halqynyń basyna túsken náýbetter týraly aıtyp berdi. Qoldan jasalynǵan asharshylyq pen saıası repressııalardyń zardaby týraly ózi zerttep, muraǵattardan tapqan kóptegen qundy derektermen bólisti. Osy zulmat jyldar mıllıondaǵan qazaqtardyń ómirin úzgenin, adamdardyń asharshylyqtan týǵan jerinen bosyp ketkenin, tipti adam etin jeýge deıin barǵanyn, sol kezdegi KSRO bıliginiń osynyń bárin bile otyryp eshteńe istegisi kelmegenin, Qazaq zııalylary qansha hat jazsa da ortalyqtaǵy basshylardyń bundaı eskertýlerge kóńil bólmegenin tarıhshy retinde naqty dálelder keltire otyryp áńgimeledi. Osyndaı nemquraılyqtyń sebebinen bútin bir ulttan tartyp alynǵan mal ashtan qyrylyp úıilip jatty. Tamaqtan ashyp-aryǵan halyqtyń sany kúrt kemidi.
Ǵalymnyń áńgimesin jastar úlken yntamen tyńdady. Hangeldi Ábjanov asharshylyq pen saıası qýǵyn-súrginniń Qazaqstanǵa áserin aıta kelip KSRO bıliginiń qazaq eline birneshe ret túrli aýyrtpalyqtardy qoldan jasaǵanyna basa toqtaldy. Túrli ulttardy deportaııalap Qazaqstanǵa kóshirýi men tyń jerlerdi ıgerý degen maqsatpen basqa ult ókilderi kóshkininiń taǵy da birneshe tolqynyn toǵytý maqsatynyń qazaqtardy óz elinde azaıtýǵa jetýdi kózdegenin ashyp aıtty. Sol tyń jerleri ıgerilgen kezde 1400 qazaq mektebiniń ádeıi jabylǵanyn muraǵattan taýyp baspasóz betinde jarııalaǵanyn aıtty.
Jastar ǵalym aǵanyń KSRO bıliginiń qazaq ultyna ádeıi jasaǵan zulymdyqtaryna halyqaralyq deńgeıde áli baǵa berilmegenin aıta kelip, alda osyndaı úlken isti júzege asyrý kerek ekenine jastardyń nazaryn basa aýdardy.
Óz kezeginde jastar kóptegen suraqtar qoıdy. Hangeldi Ábjanov qoıylǵan suraqtardyń bárine tolyqqandy jaýap berdi. Kezdesý sońynda jastar ǵalymmen birge estelik sýretke tústi.
