«Men nege öz elımde, özımnıŋ Qazaqstanymda tūryp öz tılımdı taŋdauǧa mäjbürmın? Beişaralyq qoi. Mysaly, bankomattan aqşa alar kezdı qaraiyq. Bärınde bır ǧana tıl - qazaq tılı nege tūrmaidy. Öz jerımde!»— deidı bır bauyrym. Köşedegı ataular men jarnamalar ala-qūla, orys tılı üstem tūr, aǧylşyn tılı de attandap… Al qazaq tılı qate-qate küiı eleusızdeu! Solaiy solai ǧoi özı!
Apamnyŋ aitqany esımde tūrady. Ol bylai degen: «Özge ūlttyŋ ūl-qyzyna telearnalarda jaŋalyqtardy jürgızudı berıp qoidyq. Sol bır sänge ainalǧandai boldy tıptı. Kez kelgen şeteldıgıŋ, ol mındettı türde aǧylşyn bolmai-aq qoisyn, ırgedegı qyrǧyz ben özbektıŋ ökılı qonaqüilerdıŋ bırıne toqtap, ermek etıp teledidardy qosyp qaraityn bolsa, jaŋalyqtardyŋ özge ūltty jürgızuşısın körgende eŋ bırınşı oiyna ne keler edı? «Qazaq deitın ūlttyŋ bet-beinesı, tür-kelbetı osyndai ma? Osy ma?»
Senderdı qaidam, apam osylai degende anaaaau töbemnen bastap jotama deiın toq soqqandai äldebır dırıl jürıp, jürektı solq etkızgen. Bız sorly özımızdıŋ türımızdı de körsete almaidy ekenbız-au, ä!
"Özge ūlttyŋ balasy qazaqşaǧa jetık dep quanudyŋ keregı ne? Nesıne jetısesıŋ? Mäjbürleudıŋ qajetı ne olardy",— deidı taǧy da sol apam! Sūraq qoiu qaida, “negenı” aitpaǧan küiı taŋǧalyp qaradym. Ol bolsa: "Erteŋ sorlaǧanda öz tılın mensınbegen öz “qara orysyŋ” qūl bolady özgege! Sodan keiın senıŋ tılıŋde sairap tūrǧan Nadia apaŋa, anau Belger marqūmǧa sanaly degen qazaq “orys bolsaŋyz da”, “nemıs bolsaŋyz da” degendı aityp ömır boiy közıne şūqyp keldı ǧoi. Sonda bırı - orys, endı bırı - nemıs bop tuǧanyna jazyqty ma edı? Ne söz anau? Joq, älde senıŋ tılıŋde söileitını üşın kınälı me?"–degen.
Al! Nysanaǧa döp tigen uäjge ne aitasyŋ? Şynynda da, öresı eŋ tömen jurnalistıŋ aitatyn sözı ǧoi anau. Qazır Asyly apama solai deitınderı köp. Nadia apa… Tüu, kööööp boldy qalyn sūramaǧaly… “Qara orys”, “qūl”, apam ne aityp kettı? Özıne de kezınde atasy “aqyl aialdaityn jerıŋ bolsa…” degendei, mende aqyl aialdaityn jer bolsa… Eeee, tüsındım! Bızdıŋ Ata Zaŋda el prezidentı mındettı türde qazaq ūltynan bolsyn degen söz joq-au! Memlekettık tılde söileitın Qazaqstannyŋ kez kelgen azamatynyŋ prezidenttıkke ümıtker boluǧa qūqy bar delıngen siiaqty. Qoişy, ar jaǧyn oilaǧym kelmeidı. Arqamdy qara ter basyp kettı!! Senıkın de me! Bassyn! Odan basqa ne qaldy?
… Türlı konserttık keşter, memlekettık merekeler barysynda ötetın konsertter, oibai-au, ony aitasyŋ künı keşe ötken mūǧalımderdıŋ Tamyz keŋesı… Bır orys pen bır qazaq jürgızuşı bolǧan da sän ǧoi bızde. KHA-sy bar köpūltty memleketpız. Öte dūrys. Tatu-tättı bolǧanǧa ne jetsın! Qūzǧyn emespız! Bıraq… Qūryp ketkır-ai, ondaida qazaq nege orysşa mätının alyp sairaidy? Ūiymdastyruşylar kınälı şyǧar, al ana qazaq şe? “Äi, midy aşytpa, öz jerım, öz elım, öz sahnamda tūryp orysşa söilep menı qūdai atyp pa? Gonoraryŋa raqmet, bıraq qazaqtyŋ balasymyn, orysşasyn jürgızbeimın”, - dese ne kedergı? Sondyqtan orys klasyn aş degenı nesı, aulada nege qazaq balasy orysşa söileidı degendı aita bermeŋderşı iä. Üi ışınen aspaityn köjenamysyŋ kımge kerek? Solai!
Aigül Bolathanqyzy
