Elimizdegi ınflıaııany eńsere almaı kelemiz. Onymen tek Ulttyq bank qana kúresýge tıisti emes. Bizge eń áýeli osyny túsiný kerek.
Ókinishke oraı, saýda ortalyqtaryn aralap, ózimizde óndiriletin qaraqumyq, kúnbaǵys, bıdaı nemese basqa ónimderdi eksporttaýǵa shekteý qoıýdan paıda joq.
Biz ınflıaııanyń qurylymyn tereńirek qarastyryp, onyń negizgi sebebin túsinip, qıyndyqtarmen kúresýimiz kerek.
Máselen, shaǵyn elderde baǵanyń ósýi ımportqa táýeldi, óıtkeni barlyǵyn óndirý olar úshin tıimsiz .
Sonymen qatar, mundaı elderde monoónimderdiń eksporty óte jaqsy damyǵan, bul saýdadaǵy tepe-teńdikti saqtaýǵa, ulttyq valıýtaǵa qysym jasamaýǵa, ımporttyq taýarlardyń baǵasyn ustap turýǵa múmkindik beredi.
Biz úshin elimizde óndiriletin negizgi ónim eksportynyń ósýin, onyń ishinde básekege qabilettiligin arttyryp, qoldaý kórsetý mańyzdy.
Básekege qabilettilik eńbek ónimdiligi men ınnovaııaǵa tikeleı baılanysty. Eldegi ımport máselesi tek azyq-túlik qaýipsizdigi qaǵıdattaryna negizdelýi kerek, ashyq ekonomıkada qalǵanynyń bári – ýtopııa.
Tutyný sebetiniń negizgi bóligin quraıtyn azyq-túlik ónimderin jetkizý barysynda básekelestikti qalyptastyrǵanymyz abzal. Ol úshin taýar óndirýshilerine ǵana emes, saýda-sattyqqa, tasymaldaýǵa jaǵdaı jasap, qoldaý kórsetýimiz qajet.
Ókinishke qaraı, qarapaıym zattar ekonomıkasy áserinen saýda balansyna, valıýta baǵamyna qysym jasalady, bul óz kezeginde ımporttyń qunyn arttyrady, ınflıaııaǵa ákeledi.
Biz elge syrttan ákeletin barlyq komponentterdi óńdep, ony ózimiz shyǵarǵandaı, "Óndiris" dep aıtamyz. Bolashaqta osy máseleni qarastyramyz, damytamyz dep ýáde beremiz. Alaıda eshteńe ózgerip jatqan joq. Ekonomıkalyq máseleler sheshimin tappaǵansha progress bolmaıdy.
Sonymen qatar, táýekeli joǵary kúrdeli salalar qalypty damı almaı jatyr, óıtkeni eldegi ınvestıııalyq ortanyń deńgeıi tómen, bankter táýekelge bel býyp, ınvestorlar uzaq merzimge aqsha bere almaıdy. Qıyndyqtar kóp, ınflıaııany jeńý de ońaı emes.
Bizge óte aýqymdy reformalar qajet. Halyq tabysynyń mólsheri ártúrli bolýyna baılanysty salyq kólemin ózgertý mańyzdy.
Bıýdjet qatynastaryna basa nazar aýdaryp, nesıe beretin ortany ózgertý jáne kúsheıtý kerek.
Ásirese, jer qoınaýyn paıdalanýshylardyń kirisin eseptep, salyq salý júıesin tolyǵymen ózgertkenimiz abzal.
Mundaı máseleler bizde tym kóp. Áýeli osyndaı kúrdeli ózgeristerden bastaǵanymyz durys bolar edi.
Ǵalym QUSAIYNOV,
“Bank entrKredıt” Basqarma tóraǵasy
