Soǧystyŋ zaŋy – öte qatal zaŋ. Mūny soǧysty qoldan jasap otyrǧan Putinnıŋ özı de tüsınse kerek. Soǧysqa deiın älemdı bız asyrap otyrmyz deitın täkappar Resei ükımetı ekonomikaǧa töngen daǧdarysty eŋsere almai älek. Sebebı olar sanksiia deitın alyp auyrtpalyqtyŋ astynda qaldy. Būdan ne bel, ne belbeu keterı haq. Endı olarǧa «şegınerge jol joq, arttarynda Mäskeu».
Bügıngı taŋda sansyz saksiialardan Reseidıŋ aviakompaniialary öŋı tügılı tüsıne de kırmegen auyr kezeŋderdı bastan ötkerude. Öitkenı Europa aspany endı reseilık ūşaqtar üşın jabyq. Ol jetpegendei, Euroodaq Reseige öz künıŋdı özıŋ kör dep, jalǧa bergen ūşaqtaryn paidalanuǧa tyiym salyp tastady. Bıraq ony Reseidıŋ esı ketken bilıgı eler me eken? Jalpy hälı müşkıl Reseidıŋ äue salasy alapat daǧdarysqa tötep bere ala ma?
Bır ǧana «Aeroflottyŋ» mysalynda taldap körelık.
Statistikaǧa süiensek, basqynşylyq bastalǧaly berı Putin keudesın kerıp maqtanatyn «Aeroflottyŋ» aksiialary bırden 30%-ǧa qūldyrapty. Būlai jalǧasa berse, «Aeroflot» üşın äue qyzmetı armanǧa ainaluy mümkın.
Sondai-aq, mūnai baǧasynyŋ oŋ dinamikasy aiasynda aviasiialyq otyn baǧasy ösude, būl öz kezegınde paidalanu şyǧyndarynyŋ ösuıne äkeledı. Al rubldıŋ qūnsyzdanuy, rubldıŋ dollar men euroǧa qatysty älsıreuı «Aeroflotqa» qatty äser etedı, öitkenı jyl soŋynda şeteldık valiutadaǧy lizingtık mındettemelerdıŋ ülesı 94%-dy qūraǧan. Demek, kompaniianyŋ tügel derlık ūşaǧy özınıkı emes. Būl öz kezegınde qarjylyq şyǧyndardyŋ artuyna äkeledı. Būl az deseŋız, «Aeroflot» memlekettık kompaniia retınde, jalaqyny indeksteuge mındettı. Säikesınşe taǧy da eŋbek şyǧyndary artady.
*EUROPA RESEIGE ÖZ ŪŞAQTARYN PAIDALANUǦA TYIYM SALDY*
Europalyq bilık lizing beruşılerdıŋ qatysuymen būryn-soŋdy bolmaǧan şeşım qabyldady. EO Ukrainadaǧy qyrǧynǧa bailanysty Reseige europalyq öndırıstıŋ jaŋa ūşaqtary men tıkūşaqtaryn jetkızuge tolyq tyiym jariialap, Airbus-terdı Europaǧa 28 nauryzǧa deiın qaitaru qajettılıgın eskerttı.
Aitalyq, bükıl reseilık aviasiialyq flottyŋ jartysynan köbı (55%) halyqaralyq kompaniialardyŋ lizingınde. Al lizingtegı 980 jolauşylar lainerınıŋ 777-sı Reseige tiesılı emes. Būl degenıŋ Reseidıŋ äue keŋıstıgı Europanyŋ baqylauynda boldy degen söz.
Az uaqyt ışınde qaitaruy kerek bolǧan Reseidegı Airbus ūşaqtarynyŋ barlyǧy 322, olar jolauşylar tasymalynyŋ 40%-yn qamtamasyz etedı. Airbus-tyŋ barlyǧy derlık on reseilık aviakompaniiada şoǧyrlanǧan. Aeroflot parkınde 117 ūşaq, Reseidıŋ eŋ ırı jeke tasymaldauşysy – S7 aviakompaniiasynyŋ taǧy 66 ūşaǧy bar. «Oral äue joldary» floty 54 ūşaqty jalǧa paidalanady.
*RESEI ŪŞAQTARDY BERUDEN BAS TARTYP OTYR*
Reseilık telegram-arnalary jariialaǧan tolyq rastalmaǧan mälımetterge säikes, «Aeroflot» ūşaqtardy europalyq lizingtık kompaniialarǧa bermeidı-mys! Olar barlyq ūşaqtardy satyp aluǧa daiyn eken.
Satyp alaryna aldy delık, olar būzylsa ne ıstemek? Qosalqy bölşekterdı qaidan almaq? Bır paidalanyp tastai salar ma eken?
Myna türımen Resei İrannyŋ taǧdyryn qaitalauy mümkın.
*RESEIDIŊ ÖZ ŪŞAQTARY BAR MA?*
Mamandar reseidıŋ öz ūşaqtary bar deidı. Bıraq būl älı de boljam. Qazırgı uaqytta reseilık äue kemelerı öz ūşaqtaryn öte az mölşerde paidalanady. Mysaly, Aeroflotta 9, Qyzyl qanattarda taǧy 16 otandyq ūşaq jäne Iаmalda 15 ūşaq. Bıraq būlar şeteldık ūşaqtardyŋ ornyn basa almaityn körınedı. Sebebı mälım. Öitkenı būǧan deiın şeteldık ūşaqtardy paidalanyp kelgen Reseige qysqa uaqyt ışınde aviasiialyq baza qalyptastyru oŋaiǧa soqpaidy. Iаǧni naryqtyŋ kökeitestı problemalaryn şeşuge perspektivaly baǧdarlamalar endı kömektespeidı.
Jäi ǧana būl müldem mümkın emes. Demek, abyroidan jūrdai bolǧan reseilık «Aeroflottyŋ aqyry» alys emes degen söz.
Oralbai MERGENBAIŪLY, “Adyrna” ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
