Soǵystyń zańy – óte qatal zań. Muny soǵysty qoldan jasap otyrǵan Pýtınniń ózi de túsinse kerek. Soǵysqa deıin álemdi biz asyrap otyrmyz deıtin tákappar Reseı úkimeti ekonomıkaǵa tóngen daǵdarysty eńsere almaı álek. Sebebi olar sankııa deıtin alyp aýyrtpalyqtyń astynda qaldy. Budan ne bel, ne belbeý keteri haq. Endi olarǵa «sheginerge jol joq, arttarynda Máskeý».
Búgingi tańda sansyz sakııalardan Reseıdiń avıakompanııalary óńi túgili túsine de kirmegen aýyr kezeńderdi bastan ótkerýde. Óıtkeni Eýropa aspany endi reseılik ushaqtar úshin jabyq. Ol jetpegendeı, Eýroodaq Reseıge óz kúnińdi óziń kór dep, jalǵa bergen ushaqtaryn paıdalanýǵa tyıym salyp tastady. Biraq ony Reseıdiń esi ketken bıligi eler me eken? Jalpy háli múshkil Reseıdiń áýe salasy alapat daǵdarysqa tótep bere ala ma?
Bir ǵana «Aeroflottyń» mysalynda taldap kórelik.
Statıstıkaǵa súıensek, basqynshylyq bastalǵaly beri Pýtın keýdesin kerip maqtanatyn «Aeroflottyń» akııalary birden 30%-ǵa quldyrapty. Bulaı jalǵasa berse, «Aeroflot» úshin áýe qyzmeti armanǵa aınalýy múmkin.
Sondaı-aq, munaı baǵasynyń oń dınamıkasy aıasynda avıaııalyq otyn baǵasy ósýde, bul óz kezeginde paıdalaný shyǵyndarynyń ósýine ákeledi. Al rýbldiń qunsyzdanýy, rýbldiń dollar men eýroǵa qatysty álsireýi «Aeroflotqa» qatty áser etedi, óıtkeni jyl sońynda sheteldik valıýtadaǵy lızıngtik mindettemelerdiń úlesi 94%-dy quraǵan. Demek, kompanııanyń túgel derlik ushaǵy óziniki emes. Bul óz kezeginde qarjylyq shyǵyndardyń artýyna ákeledi. Bul az deseńiz, «Aeroflot» memlekettik kompanııa retinde, jalaqyny ındeksteýge mindetti. Sáıkesinshe taǵy da eńbek shyǵyndary artady.
*EÝROPA RESEIGE ÓZ UShAQTARYN PAIDALANÝǴA TYIYM SALDY*
Eýropalyq bılik lızıng berýshilerdiń qatysýymen buryn-sońdy bolmaǵan sheshim qabyldady. EO Ýkraınadaǵy qyrǵynǵa baılanysty Reseıge eýropalyq óndiristiń jańa ushaqtary men tikushaqtaryn jetkizýge tolyq tyıym jarııalap, Airbus-terdi Eýropaǵa 28 naýryzǵa deıin qaıtarý qajettiligin eskertti.
Aıtalyq, búkil reseılik avıaııalyq flottyń jartysynan kóbi (55%) halyqaralyq kompanııalardyń lızınginde. Al lızıngtegi 980 jolaýshylar laıneriniń 777-si Reseıge tıesili emes. Bul degeniń Reseıdiń áýe keńistigi Eýropanyń baqylaýynda boldy degen sóz.
Az ýaqyt ishinde qaıtarýy kerek bolǵan Reseıdegi Airbus ushaqtarynyń barlyǵy 322, olar jolaýshylar tasymalynyń 40%-yn qamtamasyz etedi. Airbus-tyń barlyǵy derlik on reseılik avıakompanııada shoǵyrlanǵan. Aeroflot parkinde 117 ushaq, Reseıdiń eń iri jeke tasymaldaýshysy – S7 avıakompanııasynyń taǵy 66 ushaǵy bar. «Oral áýe joldary» floty 54 ushaqty jalǵa paıdalanady.
*RESEI UShAQTARDY BERÝDEN BAS TARTYP OTYR*
Reseılik telegram-arnalary jarııalaǵan tolyq rastalmaǵan málimetterge sáıkes, «Aeroflot» ushaqtardy eýropalyq lızıngtik kompanııalarǵa bermeıdi-mys! Olar barlyq ushaqtardy satyp alýǵa daıyn eken.
Satyp alaryna aldy delik, olar buzylsa ne istemek? Qosalqy bólshekterdi qaıdan almaq? Bir paıdalanyp tastaı salar ma eken?
Myna túrimen Reseı Irannyń taǵdyryn qaıtalaýy múmkin.
*RESEIDIŃ ÓZ UShAQTARY BAR MA?*
Mamandar reseıdiń óz ushaqtary bar deıdi. Biraq bul áli de boljam. Qazirgi ýaqytta reseılik áýe kemeleri óz ushaqtaryn óte az mólsherde paıdalanady. Mysaly, Aeroflotta 9, Qyzyl qanattarda taǵy 16 otandyq ushaq jáne Iamalda 15 ushaq. Biraq bular sheteldik ushaqtardyń ornyn basa almaıtyn kórinedi. Sebebi málim. Óıtkeni buǵan deıin sheteldik ushaqtardy paıdalanyp kelgen Reseıge qysqa ýaqyt ishinde avıaııalyq baza qalyptastyrý ońaıǵa soqpaıdy. Iaǵnı naryqtyń kókeıtesti problemalaryn sheshýge perspektıvaly baǵdarlamalar endi kómektespeıdi.
Jáı ǵana bul múldem múmkin emes. Demek, abyroıdan jurdaı bolǵan reseılik «Aeroflottyń aqyry» alys emes degen sóz.
Oralbaı MERGENBAIULY,
“Adyrna” ulttyq portaly
