«RIK» teleradıokompanııasynyń negizin qalaýshy Serik Medetbekov 1999 jyly Qazaqstannan ketýge májbúr bolǵan. 2005 jyldyń mamyr aıynda Almaty qalasynyń Medeý aýdandyq sotyna ol eks-prezıdent Nursultan Nazarbaev reıderlik jolmen kásibin basyp aldy dep shaǵym túsirdi. Alaıda ol kezde is týraly málimet jarııalanbaǵan. Bul týraly “Adyrna” ulttyq portaly “orda.kz” saıtyna silteme jasap habarlaıdy.
QazTAG redakııasy kásipkerdiń kýáligimen bólisti.
«90-jyldardyń basynda men Almatyda RIK teleradıokompanııasyn quryp, belsendi jumys jasadym. RIK teleradıokompanııasy aıasyndaǵy eń tanymal jobalardyń biri – 1998-1999 jyldary eń tanymal radıostanııalar tiziminde jetekshi oryn alǵan «Reseı radıosy» jobasy. Qazirgi ýaqytta «Orys radıosy» jobasy ulttyq radıojeli bolyp ketti. Ol kezde men saıasatqa aralaspadym, biraq táýelsizdik saqtaýǵa tyrystym jáne Nazarbaevtar áýletinen shyqqan medıamagnattar – Darıǵa Nursultanqyzy jáne Rahat Álıevpen (Nazarbaevanyń burynǵy kúıeýi, 2015 jyly Avstrııa túrmesinde qaıtys boldy) aıqyn básekelestik tanytty. Ol osy úshin japa shekti» delingen Medetbekov málimdemesinde.
Serik Medetbekov 1999 jyldyń jazynda «qýatty otbasymen janjaldasyp qalǵanyn» naqtylady.
«Meniń ómirime naǵyz qaýip tóndi. 1999 jyldyń tamyzynda men Qazaqstannan Kanadaǵa qashyp, saıası baspana suraýǵa májbúr boldym. 1999 jyldan beri men Kanadanyń Monreal qalasynda turamyn. 1999 jyly mamyrda men Londonda A.M. Qajygeldınmen (Ákejan, Qazaqstannyń eks-premeri) kezdestim. Oqıǵalar 1999 jyldyń mamyr aıynyń sońynan, men Londonnan kelgennen keıin damı bastady. Bul kezde KTK («Kommerııalyq telearna» AQ, respýblıkadaǵy belgili telekompanııalardyń biri) basshylyǵy aýysa bastady, al shyn máninde arnany I.P. Egarmın basqardy, ol Nazarbaeva men Álıevtiń qarjysy men kompanııalaryn basqaratyn adam», - dedi kásipker sotta.
Medetbekov bul kezde «Karavan» tolyqtaı Nazarbaevanyń menshiginde bolǵanyn atap ótti.
«Londondaǵy Qajygeldınmen kezdesýimizden keıin Vadım Boreıko (ol kezde áli de QIJK-niń jetekshi ofıeri) baıandama jasady. Ol týraly Nazarbaevaǵa dereý habarlandy. Nazarbaevamen alǵashqy kezdesýge kelgenimizden keıin Vladımır Rerıhtiń (ol kezde ol bas redaktor – Nazarbaevanyń «Habar» agenttiginiń orynbasary bolatyn) isti baıandaýynsha men Qajygeldınniń jaqyn adamdarynyń birine aınaldym. Onyń ústine, keıin «Qazaqgeıt» bolyp atalyp ketken is boıynsha joǵary deńgeıdegi sybaılas jemqorlyqtyń alǵashqy derekterin bilip, ony jasyrýǵa tyryspadyq. Egarmın Igor Petrovıchke bul aıyp unady, óıtkeni ol meniń jýrnalısterim bergen jańalyqtarǵa únemi Reseı radıosynda enzýrany engizýge tyrysty. Onyń túsindirýinshe, bul Nazarbaevanyń ótinishi boıynsha jasalǵan. Al men oǵan eshqashan ruqsat etpegendikten, ol Nazarbaeva men Álıevke meniń ishki jaý ekenimdi aıta berdi. Olar eń táýelsiz jýrnalıster men dıdjeılerdi jumystan shyǵarýdy talap etip, maǵan birneshe ret qysym kórsetýge tyrysty. Sondaı-aq, Nazarbaevanyń negizgi talaptarynyń biri Deutsche Welle jáne BBC táýelsiz baǵdarlamalarynyń qaıta translıaııasyn qysqartý ne tolyǵymen jabý boldy», dep qosty medıa menedjer.
Aıtýynsha, Egarmın Nazarbaeva men Álıevtiń qarjysy men kompanııalaryn basqarǵan adam.
«Ony Nazarbaevaǵa senimdi jáne jaýapty adam retinde jeke tanystyrdy. Ol Reseı azamaty edi, Máskeýde jabylmaǵan qarjylyq «qaryzdary» kóp boldy jáne bir kezderi qaryzǵa ne qylmysqa baılanysty ol jaqtan qashyp ketti. Naqtysyn bilmeımin. Ol uzaq ýaqyt boıy Rahattyń qant ortalyǵynyń (Álıev qurǵan jáne baqylaıtyn kompanııa) bas dırektory bolǵan. Sonymen qatar beıresmı túrde Nurbankti basqarǵan, onyń keńsesi Nurbanktiń ekinshi qabatynda bolǵan. Onyń vızasynsyz Nazarbaeva men Álıevke tıesili kompanııalardyń barlyǵynda birde-bir tólem jasalmaǵan. Bıgeldın Ǵabdýlınmen (burynǵy «HHI ǵasyr» oppozıııalyq gazetiniń redaktory) arandatýshylyqty uıymdastyryp, aqyry ony elden qashýǵa májbúr etken de sol. Egarmın qazir otbasymen Venada, Avstrııada turady» delingen habarlamada.
Kásipkerdiń aıtýynsha, ol 1998 jyly Nazarbaeva men Álıevke tıesili «Evropa plıýs Qazaqstan» radıokompanııasynyń jarnamalyq agenttigimen kelisimge otyrýǵa májbúr bolyp, onyń radıostanııalaryn «jabamyz» dep qorqytqan.
«Osy májbúrli kelisimge sáıkes, RIK teleradıokompanııasyndaǵy barlyq jarnama úshin tólem resmı túrde «Evropa plıýs» esep aıyrysý shoty arqyly, al is júzinde «Habar» teleradıokompanııasy arqyly júzege asyryldy. Keıin bilgenimizdeı, «Evropa plıýs» jarnama agenttigi arqyly aıyna 50 000 dollarǵa deıin aqsha ótip, ony eshqaıda jazbaı, prezıdenttik saılaý naýqanyna (1998-1999 j) jumsalady degen syltaýmen bizge aýdarmaǵan. Darıǵa Nazarbaeva meniń N.Á.Nazarbaevtyń saılaýaldy naýqanyn zańsyz qarjylandyrý múldem zańsyz jáne bolashaqta prezıdenttiń zańdylyǵyna kúmán týdyrýy múmkin degen eskertýime jaýap bermedi. Degenmen, men osy máselege qatysty keıbir qujattardyń kóshirmelerin saqtap qoıdym. Maǵan Qajygeldınmen qyzmettes boldy dep aıyp taǵylǵan soń, 1999 jyldyń maýsym aıynan bastap bizdiń keńsedegi telefondardyń barlyǵy tyńdaldy. Bul týraly bizge tekserý úshin jaldaǵan mamandar habarlady»,- dedi Medetbekov sotta.
Sonymen birge, onyń aıtýynsha, RIK radıostanııasyndaǵy jarnama úshin tıisti aqshany aýdarý toqtatyldy.
«Egarmınniń adamdarynan qaýip tóndiretin qońyraýlar bastaldy. Egarmınniń ózi menimen birneshe ret kezdesip, aqyry maǵan ýltımatým qoıdy. Ol radıostanııany meniń qolymnan alyp jatqanyn, eger men óz erkimmen isterdi jańa dırektorǵa bermesem, ústimnen qylmystyq is qozǵaıtyndaryn aıtty. Al bultartpaý sharasy retinde olar sotqa deıin bas bostandyǵynan aırylady. Sybaılas jemqorlyq pen Qazaqstan sottarynyń birjaqtylyǵynyń deńgeıin bile otyryp, Nazarbaevanyń halqyna qaýip tóndirýdiń qıyn emes ekenin túsindim. Maǵan 1999 jyldyń 1 shildesinen bastap barlyq qyzmetkerlerdi (jýrnalıster men dıdjeılerdi) jumystan shyǵarýdy surady. Ýaqyt utyp, quryltaıshylardy aýystyryp, qujattardy qaıta rásimdeýge kelisemin dep keıip tanyttym. Maǵan Igilmanov I. A. jańa dırektor retinde tanystyrdy», - dep tolyqtyrdy medıa-menedjer.
Osydan keıin onyń aıtýynsha, keńsesinde «júrgizýshisi men pýlemetshisi bar kólikter kezekshilikke shyǵa bastaǵan, úı mańynda da solaı bolǵan».
«Men óz adamdarym arqyly Igilmanovtyń «RIK» jarnama agenttiginiń býhgalterlik qujattarynyń jalǵan kóshirmelerin bergenin bildim. Olar maǵan qatysty qylmystyq is qozǵap, jasyryn túrde Reseı radıosyn Respýblıka alańy, 13-ke (Nazarbaevaǵa tıesili Habar, NTK, Hıt FM, Europe Plus teleradıokompanııalary ornalasqan jer) kóshirý úshin stýdııa daıyndaı bastady. Osy kezde Yǵylmanov ARTPS-ke óz adamdarymen birneshe ret kelip, jalǵan senimhat pen joldamamen meniń qural-jabdyqtarymdy alyp ketpek boldy. Tek ARTPS bas ekonomıstiniń qyraǵylyǵynyń arqasynda ol muny isteı almady. Osy ýaqyt boıy maǵan qorqytqan qońyraýlar jalǵasty»,- dedi kásipker.
Ol osy oqıǵalarǵa deıin Yǵylmanovtyń 1997-1999 jyldar aralyǵynda jarnama agenttiginiń dırektory bolyp jumys istegenin jáne barlyq qujattarǵa qol jetkizýge, basyp shyǵarýǵa jáne qol qoıýǵa quqyǵy bar ekenin túsindirdi.
«Alaıda belgili bolǵandaı, ol salyq tólemeı meniń kompanııam arqyly aqshany qolma-qol aqshaǵa aınaldyryp, kassadan 2,5 myń AQSh dollaryn jymqyrǵan. Sonymen qatar ol abaısyzda kisi óltirgeni úshin kináli ekeni belgili boldy. Ony jasyrmaq bolǵan. Biz urlyq isin sotqa bermeımiz dep sheshtik, biraq men ony jalǵan qujat jasaǵany úshin qýyp jiberdim. Men Igilmanovty qýyp jibergen soń, Egarmın ony birden jumysqa aldy da, ol Eset Qosýbaevpen ART ortalyǵynda jumys isteı bastady. Tamyz aıynda press-konferenııadan keıin olardyń meni páterde tutqyndamaqshy bolatynyn bildim, sondyqtan biz shuǵyl túrde týystarymyzǵa kóship, túnde zattardy, bes chemodandy alyp, qalǵandaryn qaldyrdyq. 1999 jyly 5 tamyzda Qazaqstanǵa tyǵyla almaǵan soń, shetelge ushyp kettik. Bizdiń adamdar bizdi shekaradan ótkizip jiberdi, áıtpese biz odan ótpeıtin edik. Bul kezeńdegi qujattardyń kópshiligin Nazarbaevanyń adamdary ádeıi joıǵanyna ne qurtyp jatqanyna senimdimin. Biraq shyndyq qazaqstandyqtarǵa erte me, kesh pe belgili bolady dep oılaımyn»,-dep túıindedi sózin Medetbekov.
Eske salsaq, 24 naýryzda Qazaqstanda ekonomıkany monopolııasyzdandyrý jónindegi komıssııa jumysyn bastady. Onyń mindetteriniń qatarynda negizsiz jekeshelendirilgen obektilerdi, sonyń ishinde iri medıa resýrstardy memleket menshigine berý bar.
“Adyrna” ulttyq portaly
