ۋاقىتپەن جىلجىپ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى دە كەلىپ قالدى. بيىل ءتاۋ ەتەر تاۋەلسىزدىگىمىزگە 30 جىل تولسا, قر ۇقك شەكارا اكادەمياسىنا 26جەلتوقساندا تابانى كۇرەكتەي 90 جىل تولادى. وسىعان وراي گازەتىمىزدىڭ وسى سانىن عاسىرعا جۋىق تاريحى بار وقۋ ورداسىنا ارناۋدى ءجون سانادىق.
اسكەري قىزمەتشىلەرمەن جۇمىس جاساۋدا جاۋىنگەرلىك جانە مورالدىق رۋح نەگىزگى باسىمدىق بولىپ قارالمايتىن ارميا جوق شىعار، ءسىرا. ارميا ءۇشىن بارلىق نەگىزدەردىڭ نەگىزى جانە مۇنداعى ماڭىزدى ءرول تاربيەشى وفيتسەرلەرگە جۇكتەلگەن. ولاردىڭ مىندەتى – ناعىز اسكەري قىزمەتشى ەتىپ ءتاربيەلەۋ بولىپ تابىلادى. وسى رەتتە تءارتىپ پەن تاربيە تىزگىنىن تەڭ ۇستاعان تاربيەشىلەردىڭ قىزىعىنان دا قيىندىعى باسىم ايتۋلى قىزمەتتەرىن سوزبەن سۋرەتتەپ جەتكىزۋدىڭ ءوزى وڭاي شاعىلاتىن جاڭعاق ەمەس. ايتسە دە، بۇگىن ءبىزاكادەميانىڭ مادەني اعارتۋشىلىق جانە مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەلەرى تۋرالى كەڭىرەك اڭگىمەلەيمىز.
ايتا كەتۋ كەرەك، تاربيەلىك، الەۋمەتتىك-قۇقىقتىق جانە يدەولوگيالىق جۇمىستارى جونىندەگى باسقارما قۇرامىنا تاربيە جانە يدەولوگيالىق جۇمىستارى, ءتىل ساياساتى, پسيحولوگيالىق الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ بولىمشەسى مەن مادەني بوس ۋاقىت ۇيىمداستىرۋ بولىمدەرى جاتادى.
اتالمىش باسقارماعا سانالى عۇمىرىن شەكاراشى ماماندىعىنا ارناعان تاجىريبەلى شەكاراشى، بىلىكتى وفيتسەر پولكوۆنيك اليەۆ ايدوس ابديباحابوۆيچ باسشىلىق ەتسە، ونىڭ ورىنباسارى جاقىندا عانا پولكوۆنيك اسكەري شەنىن العان وفيتسەر بەلگوجاەۆ داۋرەن قۋانىشۇلى باسقارما جۇمىسىن ءبىر كىسىدەي ۇيىمداستىرىپ كەلەدى.
بۇگىندە وسى بىلىكتى شەكاراشىلاردىڭ باسشىلىق ەتۋىمەن اكادەميانىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالاتىن جوعارىداعى بولىمدەر ءوزدەرىنە جۇكتەلگەن جاۋاپتى مىندەتتى ابىرويلى اتقارىپ ءجۇر.
بىزگە بەرگەن سۇحباتىندا باس تاربيەشى پولكوۆنيك ا.اليەۆ: «ماقساتىمىز – اۋىساپالى جەكە قۇرامعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ، وقۋ-جاۋىنگەرلىك تاپسىرمالاردى ساپالى ورىنداۋ، كۋرسانتتاردى تاربيەلەۋ، جوعارى مورالدىق رۋح، قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ»، – دەپ ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
«جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل»، - دەمەكشى تاربيە قۇرىلىمدارىنىڭ وفيتسەرلەرى اكادەمياداعى باسقا دا قۇرىلىمدىق بولىمدەرمەن بىرلەسىپ، وقۋ ديۆيزيوندارىنداعى مورالدىق-پسيحولوگيالىق جاعدايدى قالپىنا كەلتىرۋ، قاستەرلى شەكاراشى ماماندىعىنىڭ بەدەلى مەن ءيميدجىن ارتتىرۋ، كۋرسانتتاردىڭ ار-نامىسىنىڭ قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ، اسكەري ءتارتىپ پەن قۇقىقتىق ءتارتىپتى نىعايتۋ ءۇءشىن ۇلكەن ءتاربيە جۇمىسىن اتقارۋدا. اسىرەسە، بۇل باعىتتا ءتارتىپ پەن تاربيە تىزگىنىن تەڭ ۇستاعان ءبىرىنشى ءبولىم باستىعى پودپولكوۆنيك س.ورمانتاەۆ، كونسۋلتانت پودپولكوۆنيك ب.نۇرپەيسوۆ جانە ءبولىمنىڭ اعا وفيتسەرى مايور يۋ.جومارتقىزىنىڭ ايتۋلى ەڭبەگىنارىپتەستەرى جاقسى بىلەدى. سونىمەن قاتار، پسيحولوگيالىق الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ بولىمشەسىنىڭ باستىعى مايور د.سەمەنوۆ، مايور ر.ۋتەشوۆ جانە قىزمەتشى ا.بەردىعوجاەۆانى ادام جانىنىڭ ينجەنەرى دەپ ايتقىم كەلەدى. ءار كۋرسانتتىڭ ىشكى جاندۇنيەسىنە ءۇڭىلىپ، ادام بويىنداعى اۋىتقۋشىلىقتىڭ الدىن الۋعاعا اسىعاتىن پسيحولوگتار قانداي قۇرمەتكە دە لايىقتى.
ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان باسقارما ۇجىمى قر ۇقك شەكارا اكادەمياسىنىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويىنا قىزۋ دايىندىق جۇمىستارىن باستاپ كەتكەلى قاشان. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىمەن اكادەميانىڭ 90 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان ءتالىم-تاربيەلىك ماڭىزى زور مادەني اعارتۋشىلىق جانە سپورتتىق ايتۋلى شارالار كۋرسانتتاردىڭ قاتىسۋىمەن ۇيىمداستىرىلىپ كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدا.
اتاپ ايتقاندا، يگىلىكتى شارالاردىڭ باسى بولىپ اكادەميانىڭ 90 جىلدىعىنا وراي ەستافەتا ۇيىمداستىرىلدى. اكادەمياعا – 90 جىل سيمۆولى مەن «مەن اكادەميامدى ماقتان تۇتامىن» قۇرمەت كىتابى ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىنا جول تارتىپ، جاقىندا عانا قايتا ورالعان بولاتىن. بۇل تۋرالى بىرنەشە رەت رەسپۋبليكالىق جانە ۆەدومستۆالىق باسىلىمدارعا ارنايى ماتەريالدار جازىلدى. سونىمەن قاتار، وقۋ ورداسىنىڭ قۇرىلعاننان بەرى ءجۇرىپ وتكەن جاۋىنگەرلىك داڭقتى جولىن دارىپتەيتىن قۇندى سىر شەرتەتىن سۋرەتتەرگە تولى كىتاپ دايىندالىپ، مەرەيتوي قارساڭىندا جارىق كورمەك. وسىنداي جاۋاپكەرشىلىگى مول ءبىر اتان تۇيگە جۇك بولارلىقتاي اتاۋلى جۇمىستاردىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن مادەني بوس ۋاقىت جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى مايور ر.سەيسەمبەكوۆ، اعا وفيتسەر مايور د.قارسىباەۆا، سەرجانت ب.سەگىزباەۆا, قىزمەتشىلەر س.كانيەۆا، ك.ەربۋلاتوۆ كۋرسانتتارعا بوس ۋاقىت قالدىرماي ونەر-بىلىمگە باۋلۋدا.
مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتىپ، بەدەلىن بيىكتەتىپ جۇرگەن ءتىل ساياساتى ءبولىمىنىڭ ونداعى تىلگە جاناشىر ارىپتەستەرىم مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مەرەيىن وسىرۋدەن جالىققان ەمەس. اكادەميادا جيىرمادان استام وزگە ۇلت وكىلدەرى قىزمەت اتقارادى. مەملەكەتتىك ءتىلدى مەنىڭ ءتىلىم دەپ ماقتان تۇتاتىن وزگە ۇلت وكىلدەرىءنىڭ ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن قۇلشىنىسى كۇشتى. شەكارا اكادەمياسىنىڭ باستىعى بەكىتكەن اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ بويىنشا ارنالعان وقۋ باعدارلاماسىنا سايكەس جوسپارلانعان ساباقتاردا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ ۇيرەنسەم، بىلسەم دەگەننيەتتەءرى كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتادى. بۇدان بولەك ءتىل جاناشىرلارى اۋدارما جۇمىسىنىڭ ساپالى جاسالۋىن جۇزەگە اسىرىپ, ەرەكشە قاداعالايدى.اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ باسىم بولىگى وزگە ۇلتتىڭ وكىلىنەن بولسا دا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دامۋى باسەڭدەگەن ەمەس. مەملەكەتتىك ءتىل ءبولىمىنىڭ باستاماسىمەن اكادەميا جەكە قۇرامىنىڭ اراسىنداعى وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ ءوز تىلدەرىندەگى قۇتتىقتاۋلارىن جيناقتاپ «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل» جوباسى جۇزەگە اسقان بولاتىن. جوبا اياسىندا شەكارا اكادەمياسىندا قىزمەت اتقاراتىن ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا جانە قر ۇقك شەكارا اكادەمياسىنىڭ 90 جىلدىق تاريحىنا وراي «سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە...» چەللەندج بەينەروليگى ءتۇسىرىلىپ، كورەرمەندەرىنە جول تارتتى. سونىمەن قاتار، «ءتىل شەبەرى» بايقاۋى ۇيىمداستىرىلىپ ۇزدىك جەڭىمپازىمىز انىقتالىپ باسقا دا ارىپتەستەرىنە ۇلگى بولدى. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىنى، تءىل ساياساتى ءبولىمى باسقارما ۇجىمىنىڭ جۇمىسىن قورىتىندىلاپ وتىراتىن باسىلىمنىڭ شىعۋىنا ۇيىتقى بولدى.
الاش ارداقتىلارىنىڭ ءبىرى - مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ «قاي ەلدىڭ ءباسپاسوزى كۇشتى بولسا، سول ەل كۇشتى سانالادى» دەگەن ءسوزى بار. وسى قاعيدانى بەرىك ۇستانعان باسقارما ۇجىمى «اكادەميا: كەشە.بۇگىن. ەرتەڭ.» اتتى وقۋ ورنىنىڭ ىشىندە عانا تاراتىلىپ، ايىنا ءبىر رەت جارىق كورەتىن گازەت شىعارۋدى قولعا الدى. باسىلىم وقۋ ورداسىندا بولىپ جاتقان تىڭ جاڭالىقتاردى، اكادەميانىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن ياعني، وتكەنى مەن بۇگىنىن ۇزدىك كۋرسانتتار مەن ولاردىڭ تىرناق الدى تۋىندىلارىن جانە وزات بولىمشەلەر مەن اتاۋلى مەرەكەلىك شارالاردى ارنايى جاريالاپ وتىرادى. كەزىندە وسى ءباسپاسوز ارقىلى يدەولوگيالىق جۇمىستاردى جۇزەگە اسىرعان الپاۋىت ەلدەر وزدەرىنىڭ كوزدەگەن ماقساتىنا جەتىپ وتىرعانى تاريحتان بەلگىلى. سوندىقتان، كۋرسانتتاردىڭ ۇلتتىق رۋحىن كوتەرەتىن بۇل باسىلىمنىڭ ورنى ەرەكشە. وسىنداي يگىلىكتى ىستەردىڭ جۇزەگە اسۋىنا ءبولىم باستىعى پودپولكوۆنيك ل.بەگلوۆا، پودپولكوۆنيك س.يبرايموۆا، مايور ت.تاستانوۆ جانە قىزمەتشى ج.جابىربەكوۆتىڭ تىنىمسىز ەڭبەگىن ايتا كەتسەك ارتىق بولماس.
ءيا، «تاربيە باسى – تال بەسىك»، - دەپ حالقىمىز بەكەر ايتپاعان. ادامعا ەڭ ءبىءرىنشى ءبىلىم ەمەس، تاربيە كەرەك. ويتكەنى «تاربيەسىز ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى، اپاتى»، - دەگەن ەكەن ءال-فارابي بابامىز. ولاي بولسا، تاربيە باسقارماسىنىڭ ۇيىمشىل ۇجىمى قاشاندا كۋرسانتتاردىڭ تاربيەسىنە ەرەكشە ءمان بەرءىپ، ولاردىڭ مىقتى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسۋدا.
جابىربەكوۆ جانات،
قر ۇقك شەكارا اكادەمياسىنىڭ
ءباسپاسوز حاتشىسى
