ناۋرىز مەيرامى – جەر بەتىندەگى ەڭ كونە مەرەكەلەردىڭ ءبىرى. ونى بەس مىڭ جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى كوكتەم مەن تابيعاتتىڭ جاڭارۋ مەرەكەسى رەتىندە ورتالىق ازيا حالىقتارى، كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا شىعىس سلاۆياندارى تويلاپ كەلەدى.
ەجەلگى ەسەپ بويىنشا بۇل كۇن ادەتتە كوكتەمگى كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلەتىن ۋاقىتىنا سايكەس كەلەدى. سوندىقتان قازاقتار ناۋرىز ايىن ناۋرىز دەپ اتاعان. بۇل كۇنى تابيعاتتا جاڭارۋ بولىپ، كوكتەمنىڭ العاشقى كۇن كۇركىرەپ، اعاشتاردا بۇرشىك جارالىپ، جاسىل جەلەكتەر جايناپ وسەدى دەپ ەسەپتەلدى. ايتا كەتۋ كەرەك، ناۋرىز مەيرامى كوكتەم مەن جاڭارۋدىڭ دىنگە جاتپايتىن مەيرامى رەتىندە قازاقستاننىڭ بارلىق حالىقتارىنىڭ ومىرىندەگى قىستى شىعارىپ سالۋمەن جانە باسقا دا كوپتەگەن ماڭىزدى ساتتەرمەن ورتاق.
ەگەر بۇل كۇنى ۇلدار تۋىلعان بولسا، ولاردى ءداستۇرلى تۇردە ناۋرىزباي نەمەسە ناۋرىزبەك، ال قىزداردى جاي ناۋرىز نەمەسە ناۋرىزگۇل دەپ اتاعان. ەگەر سول كۇنى قار جاۋسا، بۇل جاقسى بەلگى سانالدى. ءتىپتى قازاق اڭىز-اڭگىمەلەرىندەگى قىز سۇلۋدى ناۋرىزدىڭ اق قارىمەن سالىستىرادى، ويتكەنى ناۋرىز ايىندا ادەتتە ەرەكشە اپپاق جۇمساق ۇلپىلدەك قار جاۋادى.
بۇل حالىق اراسىندا داستۇرگە اينالعان: ناۋرىز مەيرامى كەڭ كولەمدە تويلانسا، جىل دا بەرەكەلى بولادى. وسىدان مەرەكەلىك ادەت-عۇرىپتار مەن اتريبۋتتاردىڭ كوپتىگى. كوكتەمگى كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋى قارساڭىندا ادامدار ۇيلەرىن رەتكە كەلتىرىپ، قارىزدارىن وتەپ، جانجالداسىپ جۇرگەندەرمەن تاتۋلاسادى. ويتكەنى، قارتتار ايتقانداي، ناۋرىز ۇيلەرىنە كىرگەندە، بارلىق اۋرۋ مەن ساتسىزدىكتەر ولاردى اينالىپ ءوتۋى كەرەك.
مەرەكە قارساڭىندا تۇندە ءسۇت، ەگىن، جاۋىن-شاشىننىڭ مول بولۋىن تىلەپ، بارلىق ىدىستارعا ءسۇت، ايران، استىق، بۇلاق سۋى قۇيىلىپ، ناۋرىز كۇنى بارلىعى جاقسىلىققا ۇمتىلعان. كوڭىل-كۇي، ولار كەزدەسكەن كەزدە ءبىر-ءبىرىن قۇشاقتاپ، بارلىق قيىنشىلىقتار مەن جاساندىقتار ءوتىپ كەتۋى ءۇشىن جاقسى تىلەكتەرىن ءبىلدىردى.
ەجەلگى ءداستۇر بويىنشا ناۋرىز مەيرامى كەزىندەگى باستى ءدام – تىرشىلىكتىڭ 7 ەلەمەنتىن بەينەلەيتىن 7 ينگرەديەنتتەن تۇراتىن ناۋرىز-كوجە. بۇل سۋ، ەت، تۇز، ماي، ۇن، جارما (كۇرىش، جۇگەرى نەمەسە بيداي) جانە ءسۇت. حالىق نانىمىندا ولار قۋانىشتى، ساتتىلىكتى، دانالىقتى، دەنساۋلىقتى، بايلىقتى، جىلدامدىقتى، ءوسۋدى جانە قۇدايدىڭ قورعاۋىن بىلدىرەدى.
ناۋرىز مەيرامى كۇندەرى ادامدار تۋىستارىنا، دوستارىنا بارۋعا تىرىسادى، ولاردى قوناققا شاقىرادى.
ناۋرىز مەيرامىنىڭ مازمۇنى ءداستۇرلى ەلەمەنتتەردى ساقتاۋمەن قاتار بىرتىندەپ كەڭەيىپ كەلەدى. ناۋرىز مەيرامىن تويلاۋ قازىرگى تاڭدا ءتۇرلى ۇلتتىق ويىن-ساۋىقتارعا، بايقاۋلار مەن كورىنىستەرگە، سونىڭ ىشىندە حالىق اندەرى مەن بيلەرى ورىندالعان كونتسەرتتەرگە تولى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
