ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ VI وتىرىسىندا قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ راسىمدەلگەن نەسيە دەرەكتەرىن كرەديتتىك بيۋروعا حابارلاۋ مەرزىمىن 15 كۇننەن 1 كۇنگە دەيىن قىسقارتۋ تۋرالى ۇسىنىستى زەردەلەۋدى تاپسىرعان بولاتىن، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى ستان.كز سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
"تەك بيىلعى 9 ايدىڭ وزىندە ەلىمىزدە الاياقتىق ارەكەتتىڭ 32 مىڭ دەرەگى تىركەلدى. ولاردىڭ جارتىسى ينتەرنەت ارقىلى جاسالعان. نەسيە الۋ تۋرالى مالىمەتكە قاتىستى وزگەرىستەر 15 جۇمىس كۇنى ىشىندە جاڭارتىلاتىندىقتان وسىنداي جاعدايعا جول بەرىلىپ وتىر. ۇلتتىق كەڭەس مۇشەسى مارات شيبۇتوۆ نەسيە بيۋروسىنا اقپارات بەرۋ مەرزىمىن زاڭ تارتىبىمەن ءبىر جۇمىس كۇنىنە دەيىن قىسقارتۋدى ۇسىنعان ەدى. بۇل ۇسىنىستى زەرتتەپ-زەردەلەگەن ءجون", - دەدى توقاەۆ.
وسى باستامانىڭ اۆتورى مارات شيبۇتوۆتان ۇسىنىستىڭ قارجى نارىعىن رەتتەۋشى ورگاندار تاراپىنان قانشالىقتى قولداۋ تاپقانىن سۇرادىق.
"قازىر "كرەديت شوپينگ" دەگەن ۇعىم پايدا بولدى.. وسى تەندەنتسيانى قازىر الاياقتار ۋشىقتىرىپ جاتىر. قاراپايىم تىلمەن ايتساق، الاياقتار ءوز "قۇرباندارىنا" تەلەفون شالىپ نەمەسە كەزدەسۋگە شاقىرىپ الادى دا، "بىرنەشە بانكتەن نەسيە الىپ بەر" دەپ ۇگىتتەيدى. وكىنىشتىسى، سوعان يلىگەتىندەر از ەمەس. ءبىر ادامنىڭ اتىنا بىرنەشە بانك پەن ميكروقارجى ۇيىمىنان 25-30 نەسيە راسىمدەلگەن جايتتار بار", – دەيدى ساراپشى.
زاڭداعى ولقىلىقتىڭ كەسىرى وسىلايشا قارجىلىق ساۋاتى تومەن، ادامعا سەنگىش قاراپايىم ازاماتتارعا ءتيىپ جاتىر.
"قانداي دا ءبىر ادام نەسيە السا، ول تۋرالى مالىمەت مىندەتتى تۇردە كرەديتتىك بيۋروعا حابارلانادى. ەكىنشى رەت كەز كەلگەن ۇيىمنان نەسيە سۇراپ بارسا، كرەديتتىك بيۋروداعى مالىمەتكە قاراپ، ونىڭ اتىندا نەشە كرەديت بار ەكەنى، ەندىگى الاتىن نەسيەنى تولەۋگە مۇمكىندىگى بار ما، جوق پا دەگەن سۇراققا جاۋاپ الۋعا بولادى. ەگەر مۇمكىندىگى جوق ەكەنىن كورسە، "اقشاڭىز جەتپەيدى" دەپ نەسيە بەرۋدەن باس تارتىلۋى كەرەك. بىراق قازىرگى زاڭناما بويىنشا راسىمدەلگەن جاڭا نەسيە تۋرالى اقپاراتتى كرەديتتىك بيۋروعا حابارلاۋ مەرزىمى 15 كۇن دەپ بەكىتىلگەن. ال ەكى اپتانىڭ ىشىندە الاياقتار "قۇربانىن" ەرتىپ الىپ بىرنەشە ۇيىمنان نەسيە الىپ ۇلگەرىپ ءجۇر", - دەيدى مارات شيبۇتوۆ.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، كوپتەگەن ەلدەر تسيفرلىق تەحنولوگيانىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، زاڭنامالارىن الدەقاشان وزگەرتكەن.
"كوپتەگەن ەلدەردە 1 كۇندىك مەرزىم بەلگىلەنگەن. نەسيە تۋرالى ءوتىنىش ماقۇلدانادى، شارت جاسالادى، ال كەلەسى كۇنى ول دەرەكتەر كرەديتتىك بيۋروعا وتەدى. بىزدە دە وسىنداي تالاپ ەنگىزىلسە، قازىرگىدەي ءبىر ادام ءبىر مەزەتتە بىرنەشە بانكتەن نەسيە راسىمدەي الماس ەدى", - دەدى ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى.
سونداي-اق، ول نەسيە نارىعىنداعى قازىرگى احۋال كىمدەرگە ءتيىمدى بولىپ تۇرعانى تۋرالى پايىمىن ايتتى.
"بۇل جەردەگى باستى ماسەلە الاياقتارعا الدانعان نەسيە الۋشىلاردا. العان نەسيە اتىندا بولعاندىقتان، سونىڭ ءبارىن تولەۋگە ءماجبۇر. بىرتىندەپ بولسا دا، تولەپ جاتىر. الاياقتارعا الداندى ەكەن دەپ ەشبىر بانك كەشىرە سالمايدى. سوندا بانكتەر مەن ميكروقارجى ۇيىمدارىنا دا حالىقتىڭ وسىنداي الاياقتىق سحەماعا ءتۇسىپ، نەسيە تولەگەنى ءتيىمدى بولىپ تۇر. بىزدە جەكە تۇلعانىڭ بانكروتتىعى تۋرالى زاڭ جوق قوي. سوندىقتان نەسيە الۋشى قايتسە دە تولەيدى. سول سەبەپتى بانكتەر بۇل مەرزىمدى ءبىر كۇنگە قىسقارتقىسى كەلمەي وتىر. ايتپەسە تەحنيكالىق جاعىنان ەشقانداي كەدەرگى جوق", - دەيدى ساراپشى.
باستاما اۆتورى اتالعان مەرزىمدى ارى كەتسە 2 كۇنگە سوزۋعا بولاتىنىن ايتادى. بىراق ودان كوپ ەمەس.
"شىن مانىندە نەسيە دەرەكتەرىن سول ساتتە-اق كرەديتتىك بيۋروعا جىبەرىپ وتىرۋعا مۇمكىندىكتەرى جەتىپ تۇر. ءبىز ەندى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە، قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنە حات جازىپ، 10 كۇن دەگەن وتە ۇزاق مەرزىم ەكەنىن جەتكىزەمىز", - دەدى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەسى.
ساراپشى ەلدە تىركەلگەن الاياقتىق فاكتىلەردىڭ سانى جىل سوڭىنا دەيىن 40 مىڭنان اساتىن ءتۇرى بار دەپ وتىر.
"بىلتىر الاياقتىق بابى بويىنشا 32 مىڭ فاكت تىركەلسە، قاراشا ايىنداعى مالىمەتتەرگە قاراپ، جىل اياعىنا دەيىن 40-42 مىڭعا دەيىن بارادى دەۋگە بولادى. وسىنداي جولمەن الىنعان نەسيەلەردىڭ كولەمى ونداعان ميلليارد تەڭگەگە جەتىپ وتىر. بۇل جەردە ازاماتتاردىڭ ساقتىعى، قارجىلىق ساۋاتى تۋرالى دا ايتۋعا بولادى. بىراق زاڭنامالىق تۇرعىدا سوعان جەتكىزبەيتىن جول بار عوي. سونى نەگە قولدانباسقا؟", - دەدى ۇلتتىق كەڭەس ساراپشىسى.
ءبىر قاراعاندا بۇل تازا الەۋمەتتىك تۇيتكىل بولىپ كورىنگەنىمەن، ماكروەونوميكالىق زاردابى دا بولۋى مۇمكىن. مارات شيبۇتوۆ بۇل بولجامىن مىناداي فاكتورلارمەن بايلانىستىرادى.
"مۇنداي پروبلەمالى بەرەشەكتەردىڭ كوپ بولۋى، اتىشۋلى الاياقتىق فاكتىلەردىڭ ءجيى تىركەلۋى ەلدەگى نەگىزگى كرەديتورلارىنىڭ رەيتينگىنە كەرى اسەر ەتەدى. بىراق بانكتەر قىسقا مەرزىمدە حالىققا بارىنشا كوپ نەسيە بەرىپ، تولەتۋدى ويلاپ وتىر. ال ۇزاق مەرزىمدە بۇلاي جالعاسا بەرسە، حالىق بىرنەشە نەسيە تۇگىل ءبىر كرەديتتى دە تولەي المايتىن جاعدايعا جەتەدى. سوندا بانكتەردىڭ وزىنە دە تىقىر تايانادى", - دەدى ەكونوميست.
ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ مۇشەسى بۇل ءىستى جول ورتادا قالدىرماي، سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋگە بەكىنىپ وتىر. ويتكەنى ءاربىر الاياقتىقپەن الىنعان نەسيەنىڭ ارتىندا ءبىر ازاماتتىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسى، كەيدە ءتىپتى بۇكىل ءبىر وتباسىنىڭ مۇڭ-مۇقتاجى جاتىر. ال قوعامنىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن مەلەكەتكە جەتكىزىپ، ونى شەشۋدىڭ جولدارىن ۇسىنۋ – ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ماڭىزدى مىندەتى.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
