«سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۇجىمى ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى پروفەسسور-وقىتۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرىنە، تۇركىستان حالقىنا ۇندەۋ جولداپ، ەلباسى ن.نازارباەۆ انىقتاپ بەرگەن «ەلدىكتىڭ جەتى تۇعىرى» مەن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا بەلگىلەنگەن مىندەتتەر مەن ءىس-شارالاردى بىرلەسە اتقارۋعا، ۇلى دالانىڭ جاڭعىرۋ مەن جاڭارۋ جولىنداعى، جاڭا كەزەڭىندەگى بيىكتەرىن بىرگە باعىندىرۋعا شاقىردى. ۇندەۋ تاۋەلسىزدىككە 30 جىل: «جاڭا تسيفرلىق داۋىردە – ۇلتتىق دامۋدىڭ ۇتىمدى جۇيەسىن نىعايتۋ» تاقىرىبىندا وتكەن حالىقارالىق فورۋمدا جاسالدى، دەپ حابارلايدى «ەگەمەن قازاقستان».
جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ، كاسىبي قوعامداستىقتى قالىپتاستىرۋ، ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا حالىقارالىق ديالوگتىق پلاتفورما قۇرۋ ماقساتىنداعى فورۋمدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «حالىق بىرلىگى جانە جۇيەلى رەفورمالار – ەل وركەندەۋىنىڭ بەرىك نەگىزى» اتتى جولداۋىندا كوتەرىلگەن باستامالار مەن مىندەتتەمەلەر نەگىزگە الىنا وتىرىپ، قوعامداعى وزەكتى ماسەلەلەر دە تالقىلاندى. شەتەلدىك جانە وتاندىق عالىمدار باس قوسقان فورۋم جۇمىسىن پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ۇعا اكادەميگى وڭالباي اياشەۆ العى سوزبەن اشتى. دوڭگەلەك ۇستەلدى «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى، دامۋ عىلىمدارىنىڭ فيلوسوفيا دوكتورى (PhD), كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءتۇلەگى سەرىك وڭالبايۇلى جۇرگىزىپ وتىردى.
ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، اكادەميك مۇرات جۇرىنوۆ فورۋمعا قاتىسۋشىلاردى قۇتتىقتاۋ سوزىندە «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتى ەلىمىزدىڭ ەڭ جوعارعى دارەجەدەگى وقۋ ورنى بولىپ، وسە بەرۋىنە تىلەستەستىگىن ءبىلدىردى. «ۇلت ءۇشىن تاۋەلسىزدىكتەن ارتىق ەشقانداي قۇندىلىق جوق. ءالى ەسىمدە، ماسكەۋدە وقىپ جۇرگەنىمدە مەندەلەەۆ اتىنداعى حيميا-تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىندا مەنىمەن بىرگە جاتاقحانادا ۆەتنامدىقتار تۇردى، كوپتەگەن باسقا دا شەتەلدىڭ ازاماتتارى وقىدى. ولار: «سەندەر، قازاق حالقى قانداي باقىتتىسىڭدار! سەندەردىڭ رەسپۋبليكالارىڭ بار، ونىڭ باسشىسى بار، بىزدە ول دا جوق، ءبىز قولىمىزعا قارۋ الىپ 50 جىل بويى ەل ءۇشىن، تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسىپ كەلە جاتىرمىز» دەگەن-ءدى.
ۇعا اكادەميگى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور وڭالباي اياشۇلى كورەگەن عالىم رەتىندە «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىن قۇردى. ءبىز 1991 جىلدان بەرى ءبىر-ءبىرىمىزدى جاقسى بىلەمىز. مەن 1991 جىلى قاراعاندىدان تۇركىستانعا كەلدىم، ۋنيۆەرسيتەت قۇردىق، الدىمەن، ول ۋنيۆەرسيتەت ا.ياساۋي اتىنداعى تۇركىستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى دەپ اتالدى، كەيىن ونى الدىمىزداعى قيىن زاماندى ويلاپ تۇركيامەن وداقتاسىپ، ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ دەپ 2 جىلدان سوڭ قايتا قۇردىق. 1996 جىلى جەتىسايدا ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ فيليالىن اشتىق. سول كەزدەگى قازاقستاننىڭ وزبەكستانداعى ەلشىسى ناجىمەدەن ەسقاليەۆ وزبەكستاندا 1,5 ملن قازاق حالقى تۇراتىنىن، ارقايسىسىنىڭ تەگى، اتى-ءجونىن جازىپ دالەلدەدى. سودان كەيىن ماعان كەلىپ، قازاق مەكتەپتەرىندە ءوزبەكستاندا مۇعالىمدەر جەتىسپەيتىنىن، شىمكەنت بولىمشەسىنىڭ الىس جانە مۇندا الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىنىڭ بالالارى كوپ، سوندىقتان دا جەتىسايدان پەداگوگيكالىق ماماندىقتار دايىندايتىن بولىمشە اشۋ قاجەتتىگىن ايتتى. سودان جەتىسايعا كەلىپ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءبىر بولىگىن اشتىق، ودان كەيىن 1998 جىلى وڭالباي اياشەۆ قايتادان، ماماندىقتاردى كەڭەيتىپ، ناعىز ۋنيۆەرسيتەتكە اينالدىردى. مىنە، سودان بەرى «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتى ءوسىپ، دامىپ، قالىپتاسىپ كەلە جاتىر. بۇگىنگى تاڭدا جوعارى دەڭگەيدە ماماندار دايىندايتىن ۋنيۆەرسيتەت بولىپ وتىر. وسىنىڭ ءبارى تاۋەلسىزدىكتىڭ جەمىسى. سوندىقتان دا تاۋەلسىزدىگىمىز ماڭگىلىك بولسىن، ول ءۇشىن ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ ءبىلىمى دە، عىلىمى دا جوعارى، پاتريوتتىق سەزىمدەگى جاستارى كوپ بولۋى كەرەك. ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدى قورعايتىن سولار، سوندىقتان بۇل ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ماڭىزى زور. مىنا شەكارادا وزبەكستانعا جاقىن جەردە ورنالاسۋىنىڭ ءوزى دە ۇلكەن مانگە يە»، دەدى مۇرات جۇرىنوۆ.
ۇلىبريتانيا، كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، PhD سيددحارت ساكسەنا دا ءوزىنىڭ جۇرەكجاردى پىكىرىن جەتكىزدى. «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتى مەن كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى اراسىنداعى كوپ جىلعى سەرىكتەستىك ءارى قاراي جالعاسىن تاباتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
«وسى 30 جىل ىشىندە قازاقستان ەۋرازيالىق ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە كىرگەلى وتاندىق جوو ستۋدەنتتەرى مەن وقىتۋشىلارىنىڭ جانە كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى مەن وقىتۋشىلارىنىڭ اكادەميالىق ۇتقىرلىعى بەلسەندى دامىدى، ءبىر-بىرىمىزدەن كوپ نارسە ۇيرەنە وتىرىپ، تاجىريبە الماستىق. قازىرگى تاڭدا ءبىز ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى قارىم-قاتىناستار دامۋىنداعى جاڭا كەزەڭدى بايقاپ وتىرمىز، وسى ءساتتى سىزدەرمەن بىرگە اتاپ ءوتۋ مەن ءۇشىن قۋانىش جانە سەرىكتەستىگىمىزدىڭ ءارى قاراي قارقىندى دامۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ ويلايمىن. اياشەۆ مىرزا – جاhاندانۋ جاعدايىنداعى ءبىلىم بەرۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، نارىقتىق ەكونوميكاعا كوشۋ، ينستيتۋتسيونالدى باسقارۋ جانە ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىنىڭ بولاشاقتاعى ءمۇمكىندىكتەرى مەن ماسەلەلەرىن بولجاي بىلگەن جان. بولاشاق وسكەلەڭ ۇرپاقتى تۋىندايتىن قيىندىقتار مەن قادامدارعا قالاي دايىندايمىز؟ ارينە، بۇل ءبىزدىڭ العا قاراي جىلجۋىمىزعا دانەكەر بولماق. بۇل – ۋنيۆەرسيتەتتىڭ العا قويعان ماقساتى. ساندىق تەحنولوگيالار زامانىندا بىزگە نە قاجەت ەكەنىن ويلاۋىمىز قاجەت. ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستاعى بەلسەندىلىكتى بىرگە جالعاستىرۋىمىز كەرەك. بۇل قارىم-قاتىناستى دامىتۋعا قۋانا كەلىسەمىز، ال بۇل كەزدەسۋ – وسى ءساتتىڭ باستاماسى. بولاشاقتا ءارى قاراي جان جاقتى دامۋلارىڭىزعا تىلەكتەسپىن!»، دەدى سيددحارت ساكسەنا.
فورۋمعا قاتىسۋشىلاردى قۇتتىقتاپ، ءوز تىلەگىن جەتكىزگەن وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باسقارما توراعاسى-رەكتور، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت گۇلجان سۇگىرباەۆا تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىندا ماقتانىشپەن ايتاتىن تاريحي وقيعالار جەتكىلىكتى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ەڭ الدىمەن، تاۋەلسىز ەلدىڭ بارلىق اتريبۋتتارى – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە بيلىكتىڭ بۇكىل تارماقتارىنىڭ ءوزارا ارەكەت ەتۋ جۇيەسى بار ۇلتتىق مەملەكەتتىلىك قالىپتاستى. شەكارا ايقىندالىپ، شەگەندەلدى. قازاقستاندا دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار قۇرىلدى. ءسوز بەن ءباسپاسوز بوستاندىعى، سايلاۋ مەن سايلانۋ قۇقىعى، پارتيالار مەن قوعامدىق بىرلەستىكتەر قۇرۋ قۇقىعى، ءدىن بوستاندىعى سياقتى ازاماتتىق قوعامنىڭ مىزعىماس قۇندىلىقتارى كونستيتۋتسيالىق نورماعا اينالدى. ۇلى دالانىڭ ەركىن وسكەن ۇرپاقتارىنىڭ تاريحي اتامەكەنى، تاۋەلسىز قازاق ەلى تۇراقتىلىق سيمۆولىنا، ال ەلوردامىز بۇگىندە حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ دا، ىنتىماق پەن بىرلىكتىڭ دە استاناسىنا اينالدى. ەلىمىزدىڭ شىن وتانشىلدارىن، مەملەكەتشىلدەرىن تاربيەلەۋىمىز قاجەت. ول ءۇشىن زامان اعىمىنا سانالى تۇردە بەيىمدەلۋگە قابىلەتتى بولۋىمىز كەرەك. جاڭا جاعدايدا جاڭعىرۋعا دەگەن ىشكى ۇمتىلىس – ءبىزدىڭ دامۋىمىزدىڭ ەڭ باستى قاعيداسى. ەلباسى ن.نازارباەۆ ايتىپ وتكەندەي: «ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن وزگەرە ءبىلۋ كەرەك. وعان كونبەگەندەر تاريحتىڭ شاڭىنا كومىلىپ قالا بەرەدى. ۇلت ءۇشىن ۇلى ەسىمدەردى ارداقتاۋ – پەرزەنتتىك پارىزىمىز. بيىل قازاق مادەنيەتىن جاڭعىرتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسقان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ەتنوگراف، تاريحشى، اكادەميك وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ تۋعانىنا 90 جىل تولىپ وتىر. بۇل مەرەيتويدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىق مەرەيتويىمەن تۇسپا-تۇس كەلۋى جانە ءدال بۇل قوس مەرەكەنىڭ «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىندە اتالىپ ءوتىلۋىنىڭ ەرەكشە ءمانى بار دەپ سەنەمىز»، دەدى گ.سۇگىرباەۆا.
ۇلىبريتانيا، ساففولك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، دوكتور دابابراتا چوۋدحۋري دا فورۋم جۇمىسىنىڭ ماڭىزىنا توقتالدى. سونداي-اق فورۋم بارىسىندا سەنات دەپۋتاتى ايگۇل قاپباروۆا، ءماجىلىس دەپۋتاتى قۇدايبەرگەن ەرجان، تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ساكەن قالقامانوۆ، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ونەر جانە پەتروۆ اكادەمياسى عىلىمدارىنىڭ اكادەميگى، جب فمببم ومبى فيليالى «حالىق ونەرى جوعارى مەكتەبى (اكادەميا)» ديرەكتورى قايىرتاي امىرعازين تۇششىمدى ويلارىمەن ءبولىستى، ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى مەن ۇجىمىنا جانە ستۋدەنت-جاستارىنا تولاعاي شىعارماشىلىق تابىستار تىلەدى.
قازاقستاندىق جانە شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ عالىمدارى قاتىسقان فورۋمنىڭ ءبىرىنشى كۇنى «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۆيرتۋالدى زالىندا «تاۋەلسىز قازاقستان: زاماناۋي ءبىلىم الەۋەتى مەن جەتىستىكتەر» تاقىرىبىندا حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا ءوتتى. وعان رەسەي فەدەراتسياسى، قىرعىزستان، وزبەكستان، قازاقستان، تۇركيا رەسپۋبليكالارىنان عالىمدار، جوو رەكتورلارى قاتىسىپ، عىلىمي باياندامالار جاسادى. عالىمدار ەلىمىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىر-قاسيەتىنە، ءمانى مەن تاريحي ماڭىزى، قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىككە جەتۋ جولىنداعى ەرلىك كۇرەسىنە، بۇگىنگى ۇلتتىق يدەيا – «ماڭگىلىك ەل» قۇندىلىقتارى مەن تاعىلىمىنا توقتالىپ، ەلىمىزدەگى قازىرگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋىن، كەزەڭدەرى مەن جەتىستىكتەرىن جان-جاقتى تالقىلادى. ال سەكتسيالىق جۇمىستاردا عالىمدار ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ جانە كادرلاردى دايارلاۋ، تسيفرلاندىرۋ، ەڭبەك نارىعىندا ءتيىمدى ەكوجۇيەنى قالىپتاستىرۋ ماسەلەلەرىن، سونداي-اق ىرگەلى جانە قولدانبالى عىلىمي زەرتتەۋلەردى جۇرگىزۋدە حالىقارالىق ءتاجىريبەلەردى قولدانىپ ستۋدەنتتەر مەن پروفەسسور-وقىتۋشىلاردى عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارعا تارتۋ، ساياسي جاڭعىرتۋ جانە ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرىن ورتاعا سالدى. ايتا كەتەلىك، كونفەرەنتسياعا جالپى 183-تەن استام ماقالا كەلىپ تۇسكەن، ونىڭ ىشىندە ۇلىبريتانيا، رەسەي، تۇركيا، وزبەكستان، قىرعىزستان جانە باسقا دا شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارى بار.
حالىقارالىق فورۋم ءوز جۇمىسىن قىزىقتى، مازمۇندى، ماعىنالى اشىق ديالوگتىق پلاتفورمادا دوڭگەلەك ۇستەل، جارقىن جۇزدەسۋ وتىرىستارمەن جالعاستىردى. ەكىنشى كۇنى كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى، بەلگىلى ەتنوگراف، عالىم وزبەكالى جانىبەكوۆتىڭ 90 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «ۇلت قايراتكەرى، ۇلتتىق رۋحتىڭ ۇرانشىسى» اتتى ۆەبينار ءوتتى. ۆەبينارعا ەلىمىزگە بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، ۇعا اكادەميگى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ، پ.ع.د.، پروفەسسور، ۇعا اكادەميگى وڭالباي اياشەۆ، ف.ع.د.، پروفەسسور، سىنشى، تەورەتيك عالىم قۇلبەك ەرگوبەك، وزبەكالىتانۋشى عالىم، ت.ع.ك.، دوتسەنت بايان ادىربەك، وزبەكالى جانىبەكوۆ اتىنداعى قوعامدىق قوردىڭ پرەزيدەنتى ازەل جانىبەك جانە «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى بەرىك بايبولوۆ قاتىستى.
باسقوسۋ بارىسىندا قوعام قايراتكەرىنىڭ مادەنيەت، رۋحانيات سالاسىنا سىڭىرگەن ۇشان-تەڭىز ەڭبەگى مەن تولاعاي ىستەرى جونىندە ەستەلىكتەر ايتىلىپ، باياندامالار وقىلدى، تىڭ مالىمەتتەر بەرىلدى. ءار زاماندا ەلدىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىن جاڭعىرتاتىن، ۇلتتىڭ باي مۇراسىن كەلەشەك ۇرپاققا جەتكىزە بىلەتىن الىپ تۇلعالار بولادى. سولاردىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى – قازاقتىڭ تاۋ تۇلعاسى وزبەكالى جانىبەكوۆ. بايانداماشىلار ونىڭ اتاق-ابىروي قۋماعانىن، كەڭەستىك يدەولوگياعا قاراماستان، الاش زيالىلارىنىڭ اقتالۋىنا اتسالىسقانىن اتاپ ءوتتى. ەلدىڭ ناۋرىز مەيرامىمەن قايتا قاۋىشۋىنا ۇلەس قوستى. تايقازاندى قايتارىپ، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنا باستاماشى بولدى. مۋزەي اشتى. انا ءتىلىن دامىتۋ باعدارلاماسىنىڭ مەملەكەتتىك تۇجىرىمداماسىن جاساۋعا قاتىستى. ءو.جانىبەكوۆ تۋرالى ەستەلىگىندە م.جولداسبەكوۆ: «مەنى قاسىنان قالدىرمايتىن، ەل ارالاپ بىرگە جۇردىك. قازاقتىڭ وي-ساناسى تۋرالى ايتقاندى جاقسى كورەتىن. سويلەپ كەتسە، كەۋدەسى كەڭساراي ەدى. ءوزى تاريحشى، ەتنوگراف بولدى. ءبىرتالاي كىتاپتار جازدى. جانى تازا ادام ەدى»، دەپ وزاعامەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن كەزدەرىن ەرەكشە ىقىلاسپەن ەسكە الدى.
سونداي-اق فورۋم اياسىندا وتكەن «الاش يدەياسى جانە تاۋەلسىزدىك: ساباقتاستىعى مەن تاعىلىمى» اتتى حالىقارالىق دوڭگەلەك ۇستەلگە قىرعىز ەلىنەن قاتىسقان سپيكەر ز.كارپەكوۆ «تۇرار رىسقۇلوۆ جانە يۋسۋپ ابدراحمانوۆ: دوستىق پەن باۋىرلاستىق ساباقتارى» دەگەن تاقىرىپتا بايانداما جاسادى. وندا قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى، بەلگىلى مەملەكەت قايراتكەرى تۇرار رىسقۇلوۆ پەن قىرعىز حالقىنىڭ قايراتكەرى ءجۇسىپ ابدراحمانوۆ اراسىنداعى شىنايى دوستىق قارىم-قاتىناس، جالپى قازاق پەن قىرعىز حالىقتارىنىڭ تاريحتىڭ سىن ساعاتتارىندا ءبىر-بىرىنە جاساعان تۋىسقاندىق كومەگى ءسوز بولدى.
ال وزبەكستاندىق تاريحشى ب.پاسيلوۆتىڭ «تۇركىستان اۆتونومياسى جانە الاش» اتتى بايانداماسىندا تۇركىستان اۆتونومياسى قۇرىلۋىنىڭ تاريحي ماڭىزى، ونىڭ الاش قايراتكەرلەرىمەن قارىم-قاتىناسى جانە جالپى تۇركى ءبىرلىگى ماسەلەلەرى ايتىلدى. «مۇستافا شوقاي تاۋەلسىز ۇلتتىق مەملەكەت تۋرالى» اتتى بايانداما جاساعان ءا.باكىر ۇلى قايراتكەردىڭ ۇلت مۇددەسى مەن تۇركى ءبىرلىگى جولىنداعى كۇرەسىن بايانداپ بەردى. سپيكەر سونىمەن بىرگە تاۋەلسىزدىك تۋرالى ءوز ويلارىن دا ورتاعا سالدى. پروفەسسور ا.قۇدايبەرگەنوۆا «قازاقستانداعى حح ع. 20-30 جىلدارداعى اشارشىلىق پەن بوسقىنشىلىق تاريحىنا جاڭا كوزقاراس» دەگەن تاقىرىپتا بايانداما جاساپ، وتكەن عاسىرداعى تاريحىمىزدىڭ ەڭ قاسىرەتتى بەتتەرىن، قولدان جاسالعان گولوششەكيندىك اشارشىلىق پەن بوسقىنشىلىق پروبلەمالارىن كەڭ كولەمدە باياندادى. ال سپيكەر ا.مولدادوسوۆا قازىرگى تاڭداعى ورتا مەكتەپتەردە الاش قوزعالىسى تاريحىنىڭ وقىتىلۋىن جانە ونىڭ جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرىن ءسوز ەتتى.
«تسيفرلى ەكونوميكا جانە بيزنەس» تاقىرىبىندا وتكەن حالىقارالىق دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا دا ماڭىزدى ماسەلەلەر كوتەرىلدى. فورۋمنىڭ ءۇشىنشى كۇنى جاس عالىمدارعا ارنالدى. بۇل كۇنى «تالانتتار فابريكاسى» اتتى دارىندى جاستاردىڭ رەسپۋبليكالىق جاس سۋرەتشىلەر مەن قولونەر شەبەرلەرى كورمەسى ۇيىمداستىرىلدى جانە ROBOSMART-2021 چەمپيوناتى ءوتتى. وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ادامگەرشىلىك-پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتۋ، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ، ستۋدەنتتەردى ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا جانە مادەنيەتىمىزگە باۋلۋ، ولكەنىڭ اسەم تابيعاتىن جانىمەن سەزىنەتىن جاستاردىڭ شىعارماشىلىعىن شىڭداۋ، سونداي-اق جاستاردىڭ IT ساۋاتتىلىعىن دامىتۋ، ءارى كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان كورمەگە ۋنيۆەرسيتەت جانە اۋدان مەكتەپتەرى ۇستازدارى مەن وقۋشىلارى قاتىسىپ، ءوز قولونەر بۇيىمدارىن ۇسىندى. ال ROBOSMART-2021 چەمپيوناتى ءۇش سانات بويىنشا جۇرگىزىلدى. «كەگەلرينگ كۆادرو»، «روبسۋمو»، «شىعارماشىلىق» ساناتتارى بويىنشا وقۋشىلار باق سىنادى. وتاندىق جانە شەتەلدىك جاس عالىمدار قاتىسقان Syrdariya Science Contest حالىقارالىق جاستار ونلاين-سلەتىندە دە وتە وزەكتى ماسەلەلەر كوتەرىلدى. ال فورۋمنىڭ ءتورتىنشى كۇنى ءتىلشى عالىم، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ۇعا اكادەميگى، قازاقستان ۇلتتىق جاراتىلىستانۋ عىلىم اكادەمياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى كارىمبەك قۇرماناليەۆ ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسىپ، ءتالىم-تاربيە بەرەرلىك كەڭەسىن ايتتى. عالىم، سونىمەن قاتار جاڭادان باسپادان شىققان «ءتىل جانە تۇلعا» اتتى عىلىمي-تانىمدىق پورترەتتەر كىتابىمەن تانىستىردى. كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلار عالىمنىڭ وسى ەڭبەگى بويىنشا وزدەرىنىڭ كوكەيىندە جۇرگەن سۇراقتارىن قويىپ، وي-پىكىر الماستى.
حالىقارالىق فورۋمدى قورىتىندىلاعان «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى سەرىك وڭالبايۇلى الىس-جاقىن شەتەلدەردەن كەلگەن بەلگىلى عالىمدار مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرىنە شەكسىز ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمى قازاقستان جوو پروفەسسور-وقىتۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرىنە، تۇركىستان حالقىنا ۇندەۋ جولدادى. «قاسيەتتى جيدەلىبايسىندا، ءمىرزاشولدىڭ تورىندە، التىن القاپتى ماقتانىڭ وتانى ماقتاارالدا، جارتى عاسىرلىق تاريحى بار جەتىساي قالاسىندا ورنالاسقان «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتى زاماناۋي سۇرانىسقا يە، باسەكەلەستىككە قابىلەتتى، جوعارى بىلىكتى ماماندار دايارلاۋدا. بۇل وقۋ ورداسى – كۇنگەيلىك جاستاردىڭ ءبىلىم كۇمبەزى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ نەبارى شيرەك عاسىردا جەتكەن جەتىستىگى، ءبىلىم جۇيەسىنە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، مادەني دامۋىنا قوسقان ۇلەسى وراسان. ءبىز قالادان شالعايدا ورنالاسقان ەلدى مەكەندەردىڭ جاستارى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىندا تۇرىپ جاتقان قانداس باۋىرلارىمىزدى بىلىمگە تارتىپ ەل بولاشاعىن دايىنداپ جاتقانىمىزدى نىق سەنىممەن ايتا الامىز، سەبەبى ءبىزدىڭ تۇلەكتەرىمىز ماقتالى ايماقتىڭ ەليتاسىن قۇرايدى جانە ەلىمىزدىڭ دامۋ باعىتىنىڭ قالىپتاسۋىنا اتسالىسادى. بۇل ءبىزدىڭ ماڭىزدى ناتيجەمىز. «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتى – تاۋەلسىزدىكتىڭ جەمىسى» دەلىنگەن ۇندەۋدە.
ايتا كەتەلىك، «سىرداريا» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ينفراقۇرىلىمى تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا بىرنەشە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار نىساندارمەن تولىقتى. تاۋەلسىزدىككە تارتۋ رەتىندە فورۋم اياسىندا Syrdariya Sport بالالار سپورت كەشەنى اشىلدى. جوبا قۇنى 404 ملن تەڭگە، ءبىر ۋاقىتتا 160 ادام جاتتىعا الادى. بيزنەستىڭ «جول كارتاسى – 2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا سالىنىپ جاتقان نىسان قۇرىلىسى 2019 جىلى قىركۇيەك ايىندا باستالدى. جەلتوقساندا تولىق قولدانىسقا بەرىلمەك. ارنايى سپورت كەشەنىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىسقان قوعام قايراتكەرى، UWW Asia پرەزيدەنتى داۋلەت تۇرلىحانوۆ، ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمى مەن ءوڭىردىڭ بارشا تۇرعىنىن ايتۋلى وقيعامەن قۇتتىقتاپ، جاڭا نىساننىڭ جاستاردى تاربيەلەۋ جانە دەنە شىنىقتىرۋ ىسىندەگى ماڭىزىن اتاپ ءوتتى. زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتالعان نىساندا ۆولەيبول، فۋتبول، بوكس، كۇرەس جانە وزگە دە سپورت ءتۇرلەرىمەن اينالىسۋعا، بالالار مەن ءجاسوسپىرىمدەردىڭ سپورتپەن اينالىسىپ، شىنىعىپ، شىمىر بولۋىنا بار جاعداي جاسالادى. ۋنيۆەرسيتەت الدىندا وقىتۋدىڭ ءادىس-تاسىلدەرىن ۇنەمى جاڭارتىپ وتىرۋ جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ، ونى ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋ مىندەتى تۇر. وسى رەتتە جەتىساي قالالىق Syrdariya مەكتەپ-ليتسەيى ءوز جۇمىسىن باستاعالى وتىر. مەكتەپ-ليتسەيدە ءبىلىم الۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالادى. اعىلشىن تىلىندە فيزيكا-ماتەماتيكا باعىتىندا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ-ليتسەيى بالانىڭ جەكە باس ەرەكشەلىكتەرىنىڭ دامۋىنا جول اشۋ، شىعارماشىلىق تۇلعا قالىپتاستىرۋ، جاڭا زامانعا بەيىمدەلگەن ءجاسوسپىرىمدى، ءوز جۇمىسىن شىعارماشىلىقپەن ۇيىمداستىرا بىلەتىن مۇعالىمدەردى دايىنداۋ، جاڭا ءتيپتى مەكتەپتىڭ ۇلگىسىن قۇرۋ ماقساتىن الدىنا قويعان. بۇگىندە دارىندى بالالاردى قولداۋ جانە دامىتۋ ماقساتىندا اشىلاتىن مەكتەپ-ليتسەي زامان تالابىنا ساي جابدىقتالۋدا.
