ۇلت كوشباسشىسىنىڭ ءوزى «ۇلت ۇياسى – ۇلىتاۋ» اتاعان ۇلىق مەكەن الىس-جاقىننان ات باسىن بۇرار تۋريستەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ەرتەدەن وياتقان ولكە. ەلىمىزدىڭ تاريحي كىندىگىنە اينالعان ۇلىتاۋ وڭىرىنە قاتىستى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءتۇرلى باعدارلامالار دا قابىلدانعان بولاتىن. ەلباسى سوڭعى جولداۋىندا دا ۇلىتاۋ سەكىلدى ەلىمىزدىڭ تاريحي ورىندارىن پەرسپەكتيۆالىق تابىس كوزدەرىنىڭ بىرىنە اينالدىرۋ تۋرالى ايتتى. وسىعان وراي «ۇلىتاۋ» ۇلتتىق تاريحي-مادەني جانە تابيعي قورىق-مۇراجاي ديرەكتورى باقتيار قوجاحمەتوۆپەن وڭىردەگى تۋريستىك ماسەلەلەرگە قاتىستى سۇقباتتاسۋدىڭ ءساتى تۇسكەن ەدى.
- ءوزىڭىز بىلەتىندەي، ەلباسى بيىلعى جولداۋىندا: «بۇگىندە الەمدەگى ءاربىر ونىنشى جۇمىس ورنىن ۇسىنۋشى سىرتقى تۋريزم مەن ىشكى تۋريزم كەز كەلگەن ءوڭىر ءۇشىن پەرسپەكتيۆالىق تابىس كوزدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى» دەدى. ال ۇلىتاۋ اۋدانىندا ءتۋريزمدى دامىتۋ قالاي ىسكە اسىپ جاتىر؟
- كەزىندە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى بويىنشا ۇلىتاۋ ۇلتتىق سيمۆولدار قاتارىنا، ەلىمىزدىڭ التىن قازىناسىنا ەندى. ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ العاشقى قادامى 2010 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا جاسالدى. اكىمشىلىك پەن ءماسليحات بىرلەسىپ «ۇلىتاۋ – قازاقتىڭ كونە استاناسى» اتتى ءتۋريزمدى دامىتۋ باعدارلاماسىن بەكىتتى. ءىس-شارالار جوسپارى بويىنشا ۇلىتاۋ اۋىلىنداعى جالعىز مەيرامحانا كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتتى، ونداعى بولمەلەر سانى 10-نان 15-كە دەيىن ارتتى. اۋدان ورتالىعىنان 2 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان قوناقتارعا ارنالعان 12 ورىندىق رەزيدەنتسيا قۇرىلىسىنا قارجى ءبولىندى. «بولاتساي» دەمالىس ءۇيى سالىندى. ۇلىتاۋ اۋىلىنىڭ وزىندە جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى جۇمىلدىرۋ ارقىلى قوناق ۇيلەر اشۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلە باستادى. بۇل قادام جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشىپ، ونىڭ سانىن ارتتىرۋعا نەگىز بولدى. 2010 جىلى «اقمەشىت» زيارات ەتۋشىلەر ورتالىعىن سالۋ جۇمىستارى باستالدى. بۇل كەشەن قۇرامىنا ۆيزيت-ورتالىعى، ەتنواۋىل مەن اۆتوكەمپينگ كىرەدى. «قازاقمىس» كورپوراتسياسى دەمەۋشىلەرىنىڭ قارجىسى ەسەبىنەن «اسان قايعى» جانە «حاندار الاڭى» ەسكەرتكىشتەرى اشىلدى.
جىل سايىن «تەرىساققان كوكتەمى» ەتنوفەستيۆالى ۇيىمداستىرىلادى. ەتنوفەستيۆال قوناقتارى - امەريكا قۇرما شتاتتارى، فرانتسيا، باحرەين كورولدىگى، پولشا، رەسەي، ۋكراينا، لاتۆيا، قىرعىزستان ەلدەرىنەن كەلگەن تۋريستەر. اۋداندىق بيۋدجەت قارجىسىنان شىڭعىس حاننىڭ اتى اڭىزعا اينالعان باس قولباسشىسى كەتبۇقاعا ەسكەرتكىش قويىلدى. الاش وردا كوسەمدەرىنە ارنالعان «بەس ارىس» ساياجولى، «تاڭبالى تاس» دەمالىس ساياباعىنىڭ قۇرىلىستارى اياقتالدى. وسى جىلى ساياباق تەرريتورياسىندا اۋداندىق ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر.
ال ورتالىق كارىز قۇرىلىسىنىڭ اياقتالۋى – اۋىل تۇرعىندارى مەن تۋريستتەر ءۇشىن قۋانارلىق جايت.
- مەنىڭ بىلۋىمشە، ۇلىتاۋ اۋدانىنىڭ جول جاعدايى، اسىرەسە، تۋريستىك نىساندارعا بارار جولدار ەشقانداي سىن كوتەرمەيدى. بۇل ماسەلە بويىنشا وبلىس اكىمدىگى تاراپىنان نەندەي شارالار جۇرگىزىلۋدە؟
- پرەزيدەنتتىڭ بيىلعى جولداۋىندا «ىشكى وڭىرلىك قاتىناستاردى جاقسارتۋ ءۇشىن اۆتوجولداردىڭ جەرگىلىكتى جەلىسىن جوندەۋ مەن قايتا سالۋعا ارنالعان قارجى كولەمىن كوبەيتۋ كەرەك. بۇل جۇمىسقا وڭىرلەردەگى بارلىق اكىمدىكتىڭ بەلسەندى قاتىسۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك» - دەگەن بولاتىن.
وسىعان سايكەس، وبلىستىق مادەنيەت دەپارتامەنتىنىڭ ىقپالىمەن بىرنەشە تاريحي ەسكەرتكىشكە اباتتاندىرۋ جۇمىستارى، ارحەولوگيالىق جانە قايتا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر (دۋلىعالى مەشىتى، اياققامىر، دومباۋىل، تەرەكتى اۋليە، جوشى حان، الاشا حان، ەردەن). وتكەن جىلى دۇزەن مازارىنىڭ كۇردەلى قايتا وڭدەۋ جۇمىستارى اياقتالدى. قورىق-مۇراجاي عيماراتىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، جاڭا ەكسپوزيتسيا جاسالدى. قازىرگى تاڭدا جوشى حان جانە الاشا حان ەسەرتكىشتەرىنە بارار جولداردى جوندەۋ جانە قۇرىلىستى جۇزەگە اسىرۋ جۇمىستارى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. وسى جىلى ورتا عاسىرلىق قالاشىق باسقامىردا قايتا وڭدەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جوسپارلانۋدا.
- ۇكىمەت تاراپىنان قولداۋ بار ما؟
- تۋريزم سالاسىن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە بەرگەنى ءبىز ءۇشىن جاعىمدى جاڭالىق بولدى. وتكەن جىلدىڭ ءساۋىر ايىنان باستاپ ءبىزدىڭ مينيسترلىكتە تۋريزم بويىنشا كوميتەت قۇرىلدى. قاداعالاۋشى ۆيتسە-مينيستر بار. قىسقا مەرزىم ىشىندە كوميتەت قازاقستانداعى ءتۋريزمنىڭ دامۋ تۇجىرىمداماسىن ازىرلەدى. 2014 جىلى تامىزدا ۇلىتاۋعا كەلگەن ساپارىندا ەلباسى قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ قالىپتاسۋ تاريحىنداعى ۇلىتاۋدىڭ ءرولى مەن ورنى جايلى ايتقان پىكىرى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك بولدى. پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوز ساپارىندا باسەكەگە قابىلەتتى تۋريزم ورتالىعىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ۇلىتاۋدىڭ مۇمكىندىكتەرىن اتاپ وتكەن بولاتىن.
ەكىنشى جەتىستىگىمىز – قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ اۋليەتاۋ ەتەگىندە ءتورت ءمينيستردىڭ قاتىسۋىمەن ۇلىتاۋدا ءتۋريزمدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وتكىزگەن وتىرىسى. وسى وتىرىستا سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستر كارىم ءماسىموۆتىڭ قر №21-5/11-12 حاتتامالىق تاپسىرماسىنا قول قويىلدى. بۇل تاپسىرمالار قازىرگى پرەمەر-مينيستر باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ 23.11.2016 جىلعى №21-34/11-12(2.9.3-ت) حاتىندا جاڭارتىلدى.
ۇلىتاۋدا ءتۋريزمدى دامىتۋ ماسەلەلەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ 2016 جىلدىڭ 29 جەلتوقسانىنداعى №349 بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن ستراتەگيالىق جوسپارىنا ەنگىزىلدى.
ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا ءتۋريزمدى دامىتۋدا ماڭىزدى ايماقتاردىڭ ىشىندە ءبىرىنشى بولىپ ۇلىتاۋ اتالدى. ودان بولەك، ۇلىتاۋدا ءتۋريزمدى دامىتۋ پرەمەر-مينيستر باقىتجان ساعىنتاەۆ بەكىتكەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋريستىك سالاسىن دامىتۋدىڭ 2023 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىن بەكىتۋ تۋرالى» 30.06.2017ج. №406 قاۋلىسىنا ەنگىزىلدى.
- ارينە، مۇنداي ءوڭىر «قازاقستاننىڭ قاسيەتتى جەرلەر گەوگرافياسىنا» ەنبەي قالۋى مۇمكىن ەمەس. وسى تۇرعىدا قانداي ىستەر اتقارىلىپ جاتىر؟
- «قازاقستاننىڭ قاسيەتتى جەرلەر گەوگرافياسى» ەسكەرتكىشتەر تىزىمىنە ۇلىتاۋدىڭ 9 ەسكەرتكىشى ەندى. ونىڭ بارلىعى دا ەلىمىزدىڭ تاريحى ءۇشىن، ۇلتتىق رۋحاني دۇنيەمىز ءۇشىن ماڭىزدى ەسكەرتكىش دەپ سانالدى. مۇنان بولەك «تەرىساققان كوكتەمى» ەتنوفەستيۆالى 2015 جىلى قازاقستاننىڭ ماتەريالدىق ەمەس ەلەمەنتتەر مادەني مۇراسىنىڭ ۇلتتىق تىزىمىنە ەندى. 2017 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ادامزاتتىڭ ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا رەپرەزەنتاتيۆتىك تىزىمىنە ادەت-عۇرىپتاردى قوسۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتىنان وسى جىلى «قازاق جىلقىشىلارىنىڭ ءداستۇرلى كوكتەمگى مەرەكەلىك جورالعىلارى» تاقىرىبىندا ەنەتىن نوميناتسيا يۋنەسكو-عا ۇسىنىلدى.
2017 جىلى قاراشادا «ۇلىتاۋ» قورىق-مۇراجايىنىڭ قىزمەتكەرلەرى لوندوندا 1980 جىلدان بەرى جىل سايىن ءوتىپ كەلە جاتقان «WorldTravelMarket» (WTM) بۇكىلالەمدىك جارمەڭكە-كورمەسىنە قاتىستى. بۇل كورمەگە دۇنيەجۇزى تۋريزم سالاسىنىڭ 80 مىڭنان استام مامانى قاتىستى. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ءبىزدىڭ كورمە ارقىلى ۇلىتاۋدىڭ كورنەكتى ورىندارى تۋرالى تانىپ ءبىلدى.
- ۇلىتاۋدا قازىرگى زامانعا ساي ۆيزيت ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسى باستالاتىنى تۋرالى ەستىگەن ەدىك. قازىرگى اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارى قانداي؟
- 2017 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنىڭ سوڭىندا «ۇلىتاۋ» مۇراجاي-قورىعىنىڭ ۆيزيت ورتالىعىن سالۋ بويىنشا سمەتالىق قۇجاتتار مەن جوبا-نوبايىن قۇراستىرۋ اياقتالدى. پرەمەر-مينيستر مەن قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2017 جىلى كونكۋرستار وتكىزۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 49 ملن تەڭگە كولەمىندە قارجى ءبولىندى. ۆيزيت ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسى 2018-2019 جالدارى اياقتالادى دەپ جوسپارلانعان. بۇل - 2 مىڭ شارشى مەتر اۋداندى عيمارات. وندا تۋريستىك مارشرۋتتار، ۇلىتاۋ تاريحىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى مەن تابيعاتى تۋرالى مالىمەتتەر الاتىن اقپاراتتىق زال جوسپارلانعان. عيماراتتا كونفەرەنتسيالار مەن سەمينارلار وتكىزەتىن كونفەرەنتس-زال جانە دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزۋگە ارنالعان كىشى زال قاراستىرىلعان. سونداي-اق، 15 ادامعا ارنالعان قوناق بولمەلەرى مەن 70 ورىندىق اسحانا جوسپارلانعان.
ۆيزيت ورتالىق – بۇل ۇلىتاۋ مۇراجاي-قورىعىنىڭ ءتۋريزمدى دامتۋداعى ۇلكەن جوباسىنىڭ تەك العاشقى كەزەڭى. قازىر بۇدان بولەك، «ەتنواۋىل – حان شاتىر» ەكىنشى جوباسى دايىندالۋ ۇستىندە. بۇل جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى 2020-2021 جىلدارعا جوسپارلانعان.
سونىمەن قاتار ۆيزيت ورتالىعىن جوبالاۋعا قاتىستى تاعى ءبىر ەرەكشە جاعدايعا توقتالعىم كەلەدى. ءبىز بۇل ورتالىقتى سالۋ بارىسىندا ەنەرگيانىڭ جاڭارتىلاتىن كوزدەرىن پايدالانۋدى ەسكەردىك. ەگەر ناقتىراق ايتساق، ءبىز كۇن ساۋلەسىنەن قۋات الاتىن، ەنەرگيالىق ءتيىمدى گەليلىك جايپاق كوللەكتورلارىمەن جىلۋ سورعىش قۇرىلعىلاردى ورناتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ياعني وتكەن جىلى عانا ەلىمىزدى الەمگە تانىتقان «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ باس تاقىرىبى بولعان تابيعي ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالاناتىن بولامىز.
- بۇل سالاعا تاعى كىمدەر قول ۇشىن بەرەدى؟
- ءتۋريزمدى دامىتۋعا جەكەمەنشىك بيزنەس قۇرىلىمدار دا بەلسەندى قاتىسادى. ماسەلەن، اتاقتى كاسىپكەر مارعۇلان سەيسەنباەۆ «ۇلىتاۋ مۇراسى» ەكسپەديتسياسىن ۇيىمداستىردى، جولكورسەتكىشتى شىعاردى، جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ ءۇشىن تابيعي جەكەمەنشىك قورىق اشتى. سونىمەن قاتار، قۇلاندارعا ارنالعان ۆولەر مەن سىم جولىنىڭ قۇرىلىسى تۋرالى ماسەلەلەرگە جەتەكشىلىك ەتتى. ۆيتاليا شۋپتارا باسشىلىق ەتەتىن «اۆالون» قوعامدىق بىرلەستىگى ەسكەرتكىشتەردىڭ تولىق سيپاتتاماسى مەن مارشرۋتتاردىڭ GPS كوورديناتالارى بار ءموبيلدى جول كورسەتكىشىن جانە العاشقى جول كورسەتكىش كىتاپشاسىن شىعاردى. فەرمەر اجىباەۆ راقىم كەنەنباي كولىنىڭ جاعالاۋىندا تۋريستەرگە ارنالعان قوناق ءۇي مەن قوعامدىق مونشا سالدى. سونىمەن قاتار، «قازاقمىس كورپوراتسياسى» جان-جاقتى كومەك كورسەتىپ كەلەدى. جىل سايىن قۇرىلىسقا، ەسكەرتكىشتەردى اباتتاندىرۋعا، ايماق تاريحىن ناسيحاتتاۋعا ارنالعان اتاۋلى ءىس-شارالاردى وتكىزۋگە اقشا بولىنەدى. تۋريزم ۇلىتاۋ ەكونوميكاسى دامۋىنىڭ كاتاليزاتورى بولارىنا مەن سەنىمدىمىن.
باسەكەگە قابىلەتتى تۇپكى ونىمىمەن حالىقارالىق نارىققا شىعا الاتىن ۇلىتاۋدىڭ جاقسى مۇمكىنشىلىكتەرىن كورسەتەتىن دامۋ قۇرالى تۋريزم بولىپ قالا بەرمەك.
baq.kz
