رەسەي، تۇركيا، ءازىربايجان جانە ەلىمىزدىڭ كەيبىر ايماقتىرانان كەلگەن كاسىبي عالىمدار، تاريحشىلار، ەتنوگرافتار، ارحەولوگتار جانە ولكەتانۋشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن «ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ماتەريالدىق جانە ماتەريالدىق ەمەس تاريحي-مادەني مۇرالارى» اتتى عىلىمي ەكسپەديتسياسى ءوز جۇمىسىن باستاپ كەتتى.
ماڭعىستاۋ وبلىسى مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءپانيا سارمۋرزينانىڭ ايتۋىنشا، 3 تۋردان تۇراتىن كەشەندى ەكسپەديتسيا «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا وتكىزىلۋدە جانە بىرنەشە تاقىرىپتىق باعىتتاردى قامتيدى. ال شارانى ۇيىمداستىرۋ ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمدىگى، رەسپۋبليكاداعى بەلگىلى عىلىم ورداسى الكەي مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتى جانە «Yessenov University» تاراپىنان قولداۋ تاپقان.
«ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ماتەريالدىق جانە ماتەريالدىق ەمەس تاريحي-مادەني مۇرالارىن زەرتتەۋ ماقساتىندا شەتەلدەن عالىمدار تارتىلدى. ونىڭ اياسىندا ساكرالدى باعىتتاعى تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىن، وبلىس تۇرعىندارىنىڭ ءداستۇرلى جانە تۇرمىستىق باعىتتارىن، حالىق شىعارماشىلىعىن (فولكلور) زەرتتەۋ كوزدەلگەن. اسىرەسە ەتنو-الەۋمەتتىك، اتاپ ايتقاندا وڭىردەگى ەتنيكالىق مادەني پروتسەستەردى، ەتنيكالىق ءوزىن-ءوزى تانۋ ماسەلەلەرى، ۇلتارالىق قاتىناستار مەن ءتىل جاعدايى، ەپيگرافيكالىق ەسكەرتكىشتەردى (فيكساتسيا) زەرتتەۋ، ماڭعىستاۋدىڭ تاريحى، مادەنيەتى، ەسكەرتكىشتەرى بويىنشا عىلىمي-تانىمدىق باسىلىمدار دايىنداۋعا ماتەريالدار جيناقتاپ، كەشەندى ەكسپەديتسيا قورىتىندىسى بويىنشا عىلىمي ەسەپتەر دايىنداۋ جوسپارىمىزدا بار»، - دەيدى ول.
ەكسپەديتسيا بارىسىندا ماڭعىستاۋدا ورنالاسقان قازاقستاننىڭ جالپىۇلتتىق ماڭىزى بار ساكرالدى ورىندارى، نوعايلى كەزەڭىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى جانە ايماقتىڭ شىڭىراۋ-قۇدىقتارى زەرتتەلەدى. عىلىمي ەكسپەديتسيا ولكەنىڭ باعا جەتپەس تاريحي مۇراسى ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ بولىگى، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق مادەني قۇندىلىقتارىن كەڭىنەن تانىمال ەتۋ جانە الەم نازارىنا ۇسىنۋ، تۋعان ولكەگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك پەن ءپاتريوتيزمدى ارتتىرۋعا باعىتتالعان.
كەشەندى ەكسپەديتسيا التى باعىتتى قامتىماق. اتاپ ايتقاندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى اراسىنان حح ع. 20-30 جج. قاتىستى ەتنوگرافيالىق مالىمەتتەر جيناقتاۋ، بەلگىلى نەمىس ەتنوگرافى ريحارد كارۋتتس جولىمەن - 100 جىلدان سوڭ، 14-17 عاسىرداعى ماڭعىستاۋداعى نوعايلى كەزەڭى، ۇستىرتتەگى شىڭىراۋ - قۇدىقتاردى زەرتتەۋ، ماڭعىستاۋدىڭ ساكرالدى ەسكەرتكىشتەرى: ەجەلگى ماڭعىستاۋدىڭ تەڭىز ايلاقتارى (ارحيۆتىك-بيبليوگرافيالىق زەرتتەۋلەر، كارتوگرافيالىق ماتەريالداردى زەردەلەۋ), «وت كيەسى» وتپانتاۋ كەشەنىنىڭ تۋريستىك الەۋەتى; اڭىز ورگەن ماڭعىستاۋ مەشىتتەرى، ماڭعىستاۋ تۇبەگى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ەپيگرافيكاسى مەن ارحيتەكتۋراسى جانە ماڭعىستاۋ پەتروگليفى.
ءۇش تۋردان تۇراتىن ەكسپەديتسيانىڭ ءبىرىنشى مەرزىمى 10 كۇنگە سوزىلماق. ال مارشرۋتتىڭ جالپى ۇزاقتىعى 2000 شاقىرىم. ونىڭ اياسىندا قوشقار اتا، اقشورا، جالعىزتام (بەلتوران), ءۇشتام، كەنتى-بابا قورىمدارى، سۇلتان-ءۇپى جەراستى مەشىتى، قورىمى جانە سايى، قاپامساي، ماسات-اتا، شوپان-اتا، شاقپاق-اتا جەراستى مەشىتتەرى مەن قورىمدارى، «وتپان تاۋ» تاريحي-مادەني كەشەنى، اقمىش سايى، شەرقالا جانە ايراقتى تاۋلارى، كوگەز ەتنواۋىلى، شەتپە اۋىلى، قاراۋىلكۇمبەت كۇمبەزتامى، مىرزايىر، تىنىمباي شوقى جەرى، بوزجىرا تاۋى (پانوراما), كۇيەۋتام – ۇلى كىندىكتى ءدىني-قابىرلەۋ كەشەنى، وعىلاندى قورىمى - بەكەت اتا جەراستى مەشىتى، ۇستىرتتەگى شىڭىراۋ-قۇدىقتار جانە ت.ب. جەراستى مەشىتتەرى مەن قورىمدارى بار.
ەكسپەديتسيانىڭ عىلىمي كەڭەسشىسى - رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ رەسەي تاريحى ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، پروفەسسور، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ۆاديم ترەپاۆلوۆ.
ايتا كەتۋ كەرەك، حالىقارالىق ەكسپەديتسيا قۇرامىندا جەرگىلىكتى ماماندار دا بار، ولار - ولكەناتۋشى القاجان ەدىلحان، ەتنوگراف، جازۋشى، ولكەتانۋشى - وتىنشى كوشباي، تاريحشى، فولكلوريست - سۇلتانبەك قۇدايبەرگەن، تۇركىتانۋشى - بەكبولات تولەگەنۇلى، ارحەولوگ - اندرەي استافەۆ، تاريحشى، ارابيست، ولكەتانۋشى - نۇرلان قۇلباەۆ.
كامشات ءىزباساروۆا،
قر جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى
