شىمكەنت، الماتى، نۇر-سۇلتاننىڭ ءۇش بازارىندا ايىنا 32 ملن دوللارعا زەرگەرلىك بۇيىم ساتىلادى

2901
Adyrna.kz Telegram

"اق جول" پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى دانيا ەسپاەۆا تومەندەگىدەي دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ماسەلە كوتەردى دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.

"كوپتەگەن ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىندا زەرگەرلىك بۇيىمداردىڭ ءوندىرىسى مەن اينالىمى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋدا جانە بيۋدجەت كىرىستەرىن قالىپتاستىرۋدا ماڭىزدى ورىن الادى. "اق جول" دەموكراتيالىق پارتياسىنا قازاقستان زەرگەرلەر ليگاسى قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەلەرى، وتاندىق زەرگەرلىك بۇيىم وندىرۋشىلەرى جۇگىنۋدە. ولاردىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس، بۇل سالاداعى كولەڭكەلى اينالىمنىڭ ۇلەسى 90%-عا جەتەدى، ونىڭ ىشىندە ونىمدەردىڭ ءوزى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار باعالى مەتالدار مەن اسىل تاستاردىڭ ىلەسپە اينالىمى دا بار.

ماسەلەن، 2017-2018 جىلدارى قازاقستانعا 81,5 ميلليون اقش دوللارىنا تەڭ زەرگەرلىك بۇيىمدار رەسمي تۇردە يمپورتتالسا، تۇرىك زەرگەرلىك يمپورتتاۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ مالىمەتى بويىنشا تەك 2017 جىلى عانا تۇركيادان قازاقستانعا 267 ميلليون اقش دوللارىنا تەڭ تاۋار جەتكىزىلگەن.

رەسمي دەرەك بويىنشا، 2018 جىلى تۇركيادان 380 مىڭ اقش دوللارىنا زەرگەرلىك بۇيىمدار اكەلىنگەن، ال ساراپشىلاردىڭ باعالاۋى بويىنشا ەلگە يمپورتتالعان زەرگەرلىك بۇيىمدار قۇنى 40 ميلليون اقش دوللارىنان اسىپ جىعىلادى. ياعني، وسى جىلدار ارالىعىنداعى تەك تۇركيامەن اراداعى ساۋدا ناتيجەسىندەگى ناقتى اينالىم كورسەتكىشتى كەمى 100 ەسە تومەندەتىلگەن.

قازاقستانداعى جاساندى زەرگەرلىك بۇيىمداردىڭ ءوندىرىسى دە كولەڭكەلى نارىقتىڭ وسۋىنە ىقپال ەتۋدە. زەرگەرلەر ليگاسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، مۇنداي شەبەرحانالار ايىنا 1 توننادان استام زەرگەرلىك بۇيىمدار شىعارىپ، وعان رەسەيلىك جانە باسقا وندىرۋشىلەردىڭ جالعان برەندتەرى قويىلادى. ال ءونىمنىڭ 1-2 پايىزىن عانا ادال، زاڭدى كاسىپكەرلەر شىعارۋدا.

كولەڭكەلى نارىقتىڭ اۋقىمىن زەرگەرلىك بۇيىمدار ءوندىرىسىنىڭ ناقتى كولەمىمەن باعالاۋعا بولادى. تەك الماتى، نۇر-سۇلتان جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ 3 ءىرى بازارلارىندا زەرگەرلىك بۇيىمداردى ساتاتىن ءۇش مىڭنان استام نۇكتە بار. ولاردىڭ بولجامدى ساتۋ كولەمى ايىنا شامامەن 780 كگ قۇرايدى، بۇل شامامەن 32 ميلليون اقش دوللارىنا تەڭ.

جانە بۇل قازاقستاننىڭ بارلىق باسقا ايماقتارىنىڭ تاۋار اينالىمىن ەسەپكە الماعانداعى كورسەتكىش. زەرگەرلەر ليگاسىنىڭ اقپاراتى بويىنشا، بۇكىل قازاقستاندىق زەرگەرلىك بۇيىمدار نارىعى جىلىنا شامامەن 300 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى.

ەكونوميكانىڭ بۇل سەكتورىنان تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرى ساعاتتار مەن زەرگەرلىك بۇيىمداردى ساتۋمەن قاتار ەسەپتەلەدى، بۇل ونىڭ ءرولىن باعالاۋدى قيىنداتادى. بىراق، ساعاتتار مەن زەرگەرلىك بۇيىمدارمەن بىرگە 2019 جىلى زەرگەرلىك بۇيىمدار اينالىمىنان بيۋدجەتكە تۇسىمدەر 3,1 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ياعني، تەك 1% دەڭگەيىندە.

بۇل فاكتىلەردىڭ بارلىعى قازاقستانداعى باعالى مەتالدار مەن اسىل تاستاردان جاسالعان بۇيىمداردىڭ اينالىمىن باقىلاۋ مۇلدەم جوق ەكەندىگىن كورسەتەدى. ناتيجەسىندە كولەڭكەلى نارىق مەملەكەتتىڭ جوعالعان كىرىستەرىن كورسەتىپ قانا قويمايدى، سونىمەن قاتار زاڭدى زەرگەرلىك كاسىپورىندار ءۇشىن جوسىقسىز باسەكەلەستىكتى تۋدىرادى. وسى قىسىم ناتيجەسىندە ولاردىڭ كوپشىلىگى كولەڭكەلى اينالىمعا ءوتۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرا باستايدى.

كولەڭكەلى زەرگەرلىك بۇيىمدار نارىعىنىڭ ءبىر سەبەبى – 2018 جىلدان باستاپ اففينيرلەنگەن التىندى ساتىپ الۋعا ققس ەنگىزىلۋى. بۇل شارا سالىق سالىناتىن بازانى ۇلعايتىپ قانا قويماي، زاڭدى اينالىمنىڭ قىسقارۋىنا جانە باعالى مەتالداردىڭ كولەڭكەلى اينالىمىنا كوشۋگە اكەلدى.

ەگەر 2017 جىلى زەرگەرلەر «تاۋ كەن التىن» جشس-نەن 30 كگ. التىن ساتىپ السا، 2020 جىلى قازاقستاندىق زەرگەرلەر بۇل مەكەمەدەن تەك 12,5 كگ التىن عانا ساتىپ العان.

بۇگىندە قازاقستاندا جاسالعان زەرگەرلىك بۇيىمداردىڭ نەگىزگى بولىگى لومباردتاردان نەمەسە بازاردان ققس-سىز الىنعان التىننان جاسالعان. تەك وسى جاعدايدا ولار يمپورتتىق ونىمدەرمەن سالىستىرعاندا باسەكەگە قابىلەتتى بولىپ قالادى.

زەرگەرلىك بۇيىمدار ءوندىرىسى دامىعان بارلىق ەلدەردە التىندى ساتىپ الۋعا ققس سالىنبايدى، ول تەك ءونىم وندىرۋگە جانە ولاردى ساتۋعا قوسىلادى. ال بۇل ءوندىرىستىڭ وسۋىنە جانە كولەڭكەلى نارىقتىڭ قىسقارۋىنا وڭ اسەر ەتەدى.

جوعارىدا اتاپ وتكەن تۇركيانىڭ ءوزى باعالى مەتالدار وندىرەتىن جەكە كەن ورىندارى بولماسا دا زەرگەلىك ءونىم ءوندىرۋ بويىنشا الەمدە ەكىنشى ورىندا تۇر، 2018 جىلى عانا 4,5 ميلليارد اقش دوللارىنا تەڭ زەرگەرلىك بۇيىمداردى ەكسپورتتاعان.

ءدال مۇنداي مەتالدى التىندى ساتاتىن زەرگەرلىك مەكەمەلەردى ققس-تان بوساتۋ تۇرىندەگى جەڭىلدىك وزبەكستاندا دا قاراستىرىلعان.

ءبىزدىڭ ەلدە مۇنداي شارا پيلوتتىق جوبادان كەيىن ورىنسىز دەپ تانىلىپ، كۇشىن جويدى.

ناتيجەسىندە قازىرگى ءبىز ايتىپ وتىرعان جاعداي قالىپتاستى، ءبىز مۇنداي تىيىم سالۋ جانە شەكتەۋ شارالارىمەن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ەكونوميكالىق ىنتالاندىرۋمەن دە كۇرەسۋدى قاجەت دەپ سانايمىز.

وسى ورايدا "اق جول" فراكتسياسى مىنا ماسەلەلەرگە نازار اۋدارۋدى سۇرايدى:

  1. زەرگەرلىك بۇيىمدار ونىمدەرىن وڭدەۋ ءۇشىن تازارتىلعان التىندى ساتىپ الاتىن مەكەمەلەرگە ققس-تى الىپ تاستاۋدى قاراستىرۋدى;
  2. زەرگەرلىك بۇيىمدار نارىعىنىڭ كولەمىن انىقتاۋ ءۇشىن «باعالى مەتالدار مەن اسىل تاستاردان جاسالعان زەرگەرلىك بۇيىمداردى ءوندىرۋ مەن ساتۋ» وكەد-ءىن (ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ جالپى كلاسسيفيكاتورى) جەكە پوزيتسياعا ءبولۋ.
  3. كولەڭكەلى ساۋداعا جانە كونترابانداعا قارسى ءىس-قيمىل شەڭبەرىندە، تالداۋ پالاتاسىنا زەرگەرلىك بۇيىمدار مەن ولاردىڭ وندىرىسىندە قولدانىلاتىن شيكىزات (باعالى مەتالدار مەن اسىل تاستار) زاڭدىلىعىن تەكسەرۋ قۇزىرەتىن بەرۋ".

 

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.

پىكىرلەر