قازىرگى ۋاقىتتا تورتكۇل دۇنيەنىڭ نازارى اۋعانستاندا. العاش رەت حالىقارالىق دەڭگەيدە تەررورلىق ۇيىم دەپ تابىلعان لاڭكەستىك قوزعالىس ءبىر ەلدى تۇتاس جاۋلاپ الدى. بۇل ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىن الاڭداتىپ وتىر.
ويتكەنى اۋعانستان ورتالىق ازيامەن شەكاراسى بار، وزبەكستان، تۇركىمەنستان، تاجىكستانمەن تىكەلەي شەكارالاس ايماق بولىپ تابىلادى. سوندىقتان تەررورلىق قاۋىپتىڭ ايماققا وتۋىنە ءبىزدىڭ قاۋىپسىزدىك كۇشتەرى دايىن با دەگەن ماڭىزدى ساۋال ءار قازاقستاندىقتىڭ كوكەيىندە جۇرگەنى انىق. سوندىقتان ءبىز، «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنە «قازاقستان بيلىگى اۋعانستانداعى جاعدايدى مۇقيات قاراپ وتىر. ءبىزدىڭ اسكەري الەۋەت اۋعانستانداعى جاعدايعا قاراپ، لاڭكەستىك ۇيىم دەپ تابىلعان قوزعالىستان تۇتاس ەلدىڭ اسكەرى جەڭىلىس تاپقانىنا اناليز جاساۋ، قاتەلىكتەرىن سارالاۋ جانە سول بويىنشا اسكەري دايىندىق جاساۋ جولىن جۇرگىزۋدە مە؟» دەگەن سۇراق جولدادىق. مينيسترلىك ۋادەلى ۋاقىتتا ءوز جاۋابىن بەردى. مينيسترلىكتىڭ جاۋابىن وزگەرتپەستەن بەرىپ وتىرمىز
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى اتىنان جولدانعان سۇراۋ ساۋال قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس مينيسترلىگىندە قارالدى، قاراۋ ناتيجەلەرى بويىنشا مىنانى حابارلايمىز.
اۋعانستان يسلام رەسپۋبليكاسىنداعى احۋالدىڭ شيەلەنىسۋىنە بايلانىستى قارۋلى كۇشتەردە قىراعىلىقتى كۇشەيتۋ بويىنشا شارالار قابىلداندى. ەڭ الدىمەن بۇل ارنايى وپەراتسيالار كۇشتەرىنىڭ بولىمشەلەرىنە، مايدان جانە اسكەري-كولىك اۆياتسياسىنا، اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىسقا قاتىستى بولىپ وتىر.
وڭىردەگى جاعدايدى قاداعالاۋ جانە تالداۋ، كۇشتەر مەن قۇرالداردىڭ تاۋلىكتىك كەزەكشىلىگىن ۇيىمداستىرۋ بويىنشا مىندەتتەر جانە جوعارى قىراعىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ كەزەكشىلىك اتقارۋى بويىنشا جۇكتەمەنى بىردەي ءبولۋ قاجەتتىلىگى اتالۋدا.
قارۋلى كۇشتەردە قىراعىلىقتى كۇشەيتۋ شەڭبەرىندە مىناداي ءىس-شارالار جۇرگىزىلۋدە:
- داعدارىستىق جاعدايلار تۋىنداعان كەزدە كەزەكشى كۇشتەر مەن قۇرالداردىڭ ءىس-قيمىلدارى ءتارتىبى ناقتىلاندى جانە جاتتىعۋلار وتكىزىلدى;
- ىقتيمال بىرلەسكەن ءىس-قيمىلداردى ۇيىمداستىرۋ بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، باسقا دا اسكەرلەرمەن جانە اسكەري قۇرالىمدارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل ۇيىمداستىرىلدى;
- اۋە كەڭىستىگىن قورعاۋ بويىنشا قىزمەت اتقاراتىن كەزەكشى كۇشتەر مەن اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس جانە مايداندىق اۆياتسيا قۇرالدارىنىڭ قۇرامى ۇلعايتىلدى;
- اسكەري نىسانداردىڭ ديۆەرسياعا قارسى قاۋىپسىزدىگى كۇشەيتىلدى، قويمالار مەن ارسەنالداردى كۇزەتۋ ءۇشىن قوسىمشا جاساقتار ءبولىندى;
- ارنايى وپەراتسيالار جانە اسكەري-كولىك اۆياتسياسى كۇشتەرىنىڭ بولىمشەلەرى كۇشەيتىلگەن جۇمىس رەجيمىنە كوشىرىلدى;
- قارۋلى كۇشتەردىڭ مەملەكەتتىك شەكارانى قورعاۋدى كۇشەيتۋ جونىندەگى ءىس-قيمىل جوسپارلارى ناقتىلاندى” دەيدى مينيسترلىك وكىلدەرى.
مينيسترلىك جاۋابىنان تۇسىنگەنىمىزدەي، ەلىمىزدىڭ قورعانىس كۇشتەرى بارلىق قاۋىپكە ساقاداي ساي. اۋە، جەر جانە تەڭىز دەيگەيىندە ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن تىنىشتىعىن قورعاۋعا دايىن. اۋعانستاننان ءتونۋى مۇمكىن قاۋىپتىڭ الدىن الۋ ماڭىزدى. سەبەبى اۋعان قىر استىندا بولسا دا، ارامىزدا بۋفەرلى ايماق رەتىندە وزگە ەلدەر تۇرسا دا، ودان تونەتىن قاۋىپ ازايىپ، سەيىلمەيدى. اتاپ ايتقاندا لاڭكەستەردەن باس ساۋعالاپ قاشقان ءنوپىر حالىقتىڭ سانى مىڭداعان ادامدى قۇرايدى. الداعى تاڭدا ولاردىڭ سانى ءجۇز مىڭداعان، ءتىپتى ميلليونداعان بولۋى مۇمكىن. بوسقان بەيبىت حالىقتىڭ ىشىندە قوي تەرىسىن جامىلعان جات اعىمنىڭ سودىرلارى دا ەنىپ كەتپەسىنە كەپىلدىك جوق. سوندىقتان قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى قىرعيداي قىراعىلىق تانىتۋدا. اسىرەسە شەكارالىق ايماقتىڭ كۇزەتى كۇشەيتىلىپ، قورعانىسى مىعىمدالعان.
ودان بولەك اۋعانستاننان ەسىرتكى تاسىمالداۋ ترافيگى دە ەسەلەپ ارتۋى مۇمكىن. ويتكەنى لاڭكەستىك ۇيىمداردىڭ باستى قارجى كوزى زاڭسىز قارۋ ساتۋ مەن ەسىرتكى ساۋداسى. اۋعانستان-ورتالىق ازيا – رەسەي – ەۋروپا مارشرۋتىن جاۋىپ تاستاۋ ماقساتىندا قورعانىس كۇشتەرى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ساربازدارى ارنايى جاتتىعۋ وتكىزىپ، قورعانىستى كۇشەيتكەن. لاڭكەستىك ۇيىم تاراپىنان ءتونۋى مۇمكىن يدەولوگيالىق قاۋىپكە دە قارسى تۇرۋ جۇمىستارى جاسالۋدا. جات اعىمنىڭ جەڭىسى مەن لاڭكەستەردىڭ ۇستەم بولعانىن كورگەن راديكالدىق كوزقاراستاعى ازاماتتاردىڭ شالىس باسىپ، ەل تىنىشتىعىن بۇزۋعا تىرىسۋ ارەكەتتەرى بولماۋ ءۇشىن يدەولوگيالىق كەڭىستىكتە ۇلكەن جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. سوندىقتان اۋماعى الىپ الاش ەلىنىڭ تىنىشتىعىن قاسقىر جۇرەك قازاق ساربازدارى قاشاندا جانىن سالىپ قورعاۋعا ءازىر ەكەنىن ايتۋعا ءتيىسپىز.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
