«ادىرنا» ءتىلشىسىنىڭ كەزەكتى سۇحباتى قر توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ رەسمي وكىلى ءۋالي تالعات قاناتۇلىمەن بولدى.
- تالعات مىرزا، تابيعي جانە تەحنوگەندىك سيپاتتاعى توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ جانە ولاردى جويۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتى قانداي؟
-توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ قىزمەتى تابيعي جانە تەحنوگەندىك سيپاتتاعى توتەنشە جاعدايلار مەن ولاردىڭ سالدارلارىنىڭ الدىن الۋعا جانە ولاردى جويۋعا، توتەنشە جاعداي ايماعىنداعى حالىققا شۇعىل مەديتسينالىق جانە پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋگە، ءورت قاۋىپسىزدىگى مەن ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان.
- ءورت قاۋىپسىزدىگى ءاۋديتى دەگەنىمىز نە؟
- ءورت قاۋىپسىزدىگى ءاۋديتى دەگەنىمىز – وبەكتىلەردىڭ ءورت قاۋىپسىزدىگى تالاپتارىنا سايكەستىگىن باعالاۋ. بۇل نىسان مەملەكەتتىك ءورتتى باقىلاۋعا بالاما بولىپ تابىلادى. نىساننىڭ يەسى باعالاۋ نىسانىن ءوز بەتىنشە تاڭداۋعا قۇقىلى. عيماراتتىڭ يەسى، ءوز قالاۋى بويىنشا، اككرەديتتەلگەن اۋديتورلىق كومپانيامەن كەلىسىم شارت جاساي الادى. شارت جاسالادى جانە باعالاۋ جۇرگىزىلەدى. ياعني، ءورت قاۋىپسىزدىگىن مەملەكەتتىك ءورت باقىلاۋىمەن عانا ەمەس، ساراپتامالىق ۇيىممەن دە ءدال وسىنداي تەكسەرۋ جۇرگىزىلەدى. ساراپتامالىق ۇيىمداردى اككرەديتتەۋدى قر تجم ورتكە قارسى قىزمەت كوميتەتى جۇزەگە اسىراتىندىعىن قوسا كەتكىم كەلەدى.
- «اپات ايتىپ كەلمەيدى» دەيدى. دەگەنمەن، ءتۇرلى سيپاتتاعى اپاتتى جاعدايلار ورىن الماس ءۇشىن، ولاردىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا قانداي شارالار قولدانىلۋدا؟ حالىققا ۇگىت-ناسيحات، يا بولماسا تۇسىندىرمە جۇمىستارى جۇرگىزىلە مە؟
- سۋ تاسقىنى جونىندە ايتار بولساق، سۋ تاسقىنى كەزەڭىندە توتەنشە جاعدايلاردىڭ قاۋپىن ازايتۋ ماقساتىندا سۋ تاسقىنىنا قارسى ءىس-شارالاردىڭ، جول كارتالاردىڭ جانە باسقا دا وڭىرلىك باعدارلامالاردى ۋاقىتىلى ىسكە اسىرۋ قاجەت. ولاردا وزەن ارنالارىن قالپىنا كەلتىرۋگە جانە تازارتۋعا، سالۋعا، بوگەتتەردى جوندەۋگە، نوسەرلىك كارىز جۇيەلەرىن دامىتۋعا، كولىك ماگيسترالدارى مەن كوپىرلەرىن جوندەۋگە باعىتتالعان ءىس-شارالار قاراستىرىلعان بولۋعا ءتيىس.
ماسەلەن، 2017-2020 جىلدارى جول كارتاسىنىڭ ءىس-شارالارىن ورىنداۋ بىزگە 315 ەلدى مەكەندى (34,8%) سۋ باسۋ قاتەرىن تولىعىمەن جويۋعا جانە 905 ەلدى مەكەننىڭ 314-ءىن (34,7%) ازايتۋعا مۇمكىندىك بەردى.
كوكتەمگى سۋ تاسقىنى كەزەڭىندەگى نەگىزگى ەرەجەلەر قاراپايىم حالىق ءۇشىن اۋلا اۋماقتارىن قاردان ۋاقىتىلى تازالاۋ، ارىقتار مەن كانالداردى قوقىستاماۋ جانە تازا ۇستاۋ بولىپ تابىلادى. وسىنى حالىققا ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن تجم اۋماقتىق بولىمشەلەرىمەن تۇراقتى نەگىزدە بريفينگتەر، كونفەرەنتسيالار جانە ت. ب. وتكىزىلەدى. «ازاماتتىق قورعاۋ تۋرالى» قر زاڭىنا سايكەس جەكە تۇلعالاردىڭ مىندەتتەرىنە تۇرمىستاعى قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ كىرەدى.
ءورت قاۋىپسىزدىگى بويىنشا ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. اتاپ ايتقاندا، 2021 جىلعى 6 ايدا توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ اۋماقتىق بولىمشەلەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرى شامامەن 1,5 ملن. تۇرعىن ءۇيدى ارالاپ شىقتى، ارالاۋ كەزىندە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىمەن 4,1 ملن. ازامات قامتىلدى. تۇرمىسى تومەن، از قامتىلعان جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارى اراسىندا 100 مىڭنان استام ادامدى قامتي وتىرىپ، 23 241 رەيدتىك ءىس-شارالار جۇرگىزىلدى.
بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا (ونىڭ ىشىندە، اۋداندىق، وبلىستىق جانە رەسپۋبليكالىق) 309 بريفينگ وتكىزىلدى، 18 816 ماتەريال ورنالاستىرىلعان، ونىڭ ىشىندە تەلەديداردا – 2 275, باسپا – 5 971, راديودا 10 570.
شالعاي ەلدى مەكەندەردەگى حالىققا ورتپەن كۇرەسۋدىڭ نەگىزگى شارالارى تۋرالى اقپارات ءورت ءسوندىرۋ اۆتوموبيلدەرىندە جانە اۋداندىق اكىمدىكتەرىنىڭ اۆتوموبيلدەردە داۋىس زورايتقىش بايلانىس قۇرالى ارقىلى جەتكىزىلدى.
جىلىتۋ ماۋسىمىنىڭ باسىنان باستاپ تۇرعىن ءۇي سەكتورىندا ۋلى گازبەن نەمەسە جانۋ ونىمدەرىمەن ۋلانۋدىڭ قايعىلى سالدارلارىنىڭ تاۋەكەلدەرىن تومەندەتۋ ماقساتىندا، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قاراجاتى مەن دەمەۋشىلىك كومەك ەسەبىنەن الەۋمەتتىك وسال توپتاعى تۇرعىن ۇيلەرگە 25 427 داتچيك (تابيعي – 9 043, ۋلى – 15 116, ءتۇتىن – 1 268) ورناتىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس تۇرعىن ۇيگە قول سۇعىلمايدى. تۇرعىن ءۇي سەكتورى ازاماتتىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باقىلاۋىنا جاتپايدى. وسىعان قاراماستان، توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى تۇراقتى نەگىزدە ورتتەردىڭ تۋىنداۋ، تۇرعىن ءۇي سەكتورىندا حالىقتىڭ قازا بولۋى مەن جاراقاتتانۋ تاۋەكەلدەرىن تومەندەتۋگە باعىتتالعان ءىس-شارالاردى ىسكە اسىرۋدا. ازاماتتىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى تۇرعىندارمەن تۇرعىن ءۇي سەكتورىندا ءورت قاۋىپسىزدىگى تالاپتارىن ساقتاۋ بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جانە الدىن الۋ ءىس-شارالارىن اۋلالاردى ارالاۋ، جيىندار، اڭگىمەلەسۋلەر ۇيىمداستىرۋ، سونداي-اق بارلىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى جۇرگىزەدى.
شومىلۋ ماۋسىمىندا جۇرگىزىلەتىن ۇگىت شارالارىنا كەلەتىن بولساق، 480 مىڭنان استام ۇگىت ماتەريالدارى (پاراقشالار، جادىنامالار، بروشيۋرالار) حالىق اراسىندا تاراتىلدى، 5 504 سۋداعى قاۋىپسىزدىك بەلگىلەرى ورناتىلدى.
بيىل ءبىز سۋ ايدىندارىندا توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋدىڭ جاڭا ادىستەرى مەن تاسىلدەرىن ەنگىزدىك. سۋ وبەكتىلەرىندەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋ بويىنشا ۇگىت-ناسيحات ءونىمىن تاراتۋ ءۇشىن اۆياتسيالىق جانە تەمىرجول كولىگىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانۋ ماسەلەلەرى پىسىقتالدى
«2GIS» كارتوگرافيالىق پلاتفورماسىندا بارلىق ايماقتارداعى اكۆاتوريالاردا تىيىم سالىنعان جانە رۇقسات ەتىلگەن ءجۇزۋ الاڭدارى تۋرالى مالىمەتتەر بار.
حالىقتىڭ ءوزىن-ءوزى ۇستاۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا 954 ينتەراكتيۆتى ساباق جانە تۇرعىندارمەن 2457 جيىن ۇيىمداستىرىلىپ وتكىزىلدى.
قالالىق جاعاجايلاردا سۋدا جۇزۋگە ارنالعان قاۋىپسىز بالالار جاعاجايلارى بار ء(جۇزۋ باسسەيندەرى), مۇندا قۇتقارۋشىلار بۇكىل ءجۇزۋ ماۋسىمى كەزىندە ءجۇزۋ داعدىلارىن ۇيرەتۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى. قازىردىڭ وزىندە 2 925 بالا وقىتىلدى.
جىل باسىنان بەرى قۇتقارۋشىلار پوليتسيامەن بىرگە 30 مىڭنان استام پاترۋلدەۋ، رەيدتىك شارالار جۇرگىزدى، 3328 ءتارتىپ بۇزۋشىلار اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.
-حالىققا اپاتتى جاعدايلاردان اۋلاق بولىپ، توتەنشە وقيعادان ساق ءجۇرۋ ءۇشىن نە ايتار ەدىڭىز؟
-قاي سيپاتتاعى بولماسىن تج ورىن السا ۇرەيلەنبەي جانە سابىر ساقتاۋ كەرەك. باسقالاردى تىنىشتىققا شاقىرىڭىز. كەز كەلگەن توتەنشە جاعدايدا ۇرەيلەنسەڭىز، بۇل اۋىر زارداپتارعا اكەپ سوقتىرادى، قۇتقارۋشىلاردىڭ، ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە باسقا دا مامانداردىڭ ءىس-ارەكەتتەرىن قيىنداتادى. مۇمكىندىگىنشە دەرەۋ «112» تەلەفونىنا قوڭىراۋ شالۋ كەرەك. سابىرلىق ساقتاپ، ۇستامدى بولىڭىز. قىسقا جانە تۇسىنىكتى سويلەۋگە تىرىسىڭىز. حابارلامادا: نە بولعانىن; ونىڭ بولعان جەرىن (مەكەنجايى، باعىت-باعدار); ەگەر ءسىز كۋاگەر بولساڭىز جانە سىزگە ەشتەڭە قاۋىپ توندىرمەسە، قۇتقارۋشىلار، ءورت سوندىرۋشىلەر، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى كەلگەنگە دەيىن وقيعا ورنىندا قالعان ابزال.
ەگەر ءسىز جاراقات الساڭىز نەمەسە زارداپ شەككەن ادامعا جاقىن بولساڭىز، العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتىڭىز. ۋاقىتىلى العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ اۋىر زارداپتاردىڭ الدىن الۋعا نەمەسە ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. راديونى، تەلەديداردى قوسىڭىز، كوشەدەگى ديناميكتەر ارقىلى بەرىلەتىن اقپاراتتى تىڭداڭىز. سويلەۋ حابارلاماسىندا ولار سىزگە نە بولعانىن، نەگىزگى ۇسىنىستار مەن نەگىزىگى ءىس-ارەكەتتەردى جەتكىزەدى. مامانداردىڭ (قۇتقارۋشىلار مەن ءورت سوندىرۋشىلەر، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى) ۇسىنىستارىن ورىنداڭىز. بۇل زارداپ شەككەندەرگە ۋاقتىلى كومەك كورسەتۋگە، سالدارىن ازايتۋعا نەمەسە الدىن الۋعا كومەكتەسەدى (قاۋىپتى فاكتورلاردىڭ اسەرى). قۇتقارۋشىلاردىڭ، ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءىس-ارەكەتتەرىنە كەدەرگى كەلتىرەتىن جانە قيىنداتاتىن جاعدايلار جاساماۋ كەرەك. ارنايى سيگنالدارمەن قوزعالاتىن كولىكتى وتكىزىپ جىبەرگەن دۇرىس.
قاۋىپتى ايماقتى بىلدىرەتىن قورشاۋدىڭ سىرتىنا شىقپاڭىز. توتەنشە جاعداي قاۋپى تونگەن نەمەسە تۋىنداعان كەزدە حابارلاڭىز. ەسىڭىزدە بولسىن! كاسىپورىنداردىڭ نەمەسە كولىك قۇرالدارىنىڭ سيرەنالارى مەن ۇزىك-ۇزىك دىبىستارى «بارشانىڭ نازارىنا!» دابىلىن بىلدىرەدى. ونى ەستىگەندە، ديناميكتى، راديونى نەمەسە تەلەديداردى دەرەۋ قوسىڭىز، توتەنشە جاعداي تۋرالى، ەرەجەلەر مەن ارەكەتتەرىڭىز تۋرالى اقپاراتتىق حاباردى تىڭداڭىز. بولعان جاعداي تۋرالى اقپارات بىرنەشە رەت قايتالانادى جانە وقيعالاردىڭ دامۋىنا قاراي ناقتىلانادى. ىقتيمال قاۋىپتى كاسىپورىنداردىڭ جانىندا تۇراتىن حالىقتى كاسىپورىنداردىڭ كەزەكشى پەرسونالى وسى جەرگىلىكتى جەلىلەرى بويىنشا حاباردار ەتەتىن بولادى. نەندەي جاعداي بولماسىن، ساق جۇرەيىك!
-سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
اڭگىمەلەسكەن: دينا ليتپين،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
