"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنە "ازىق-تۇلىك باعاسىن ۇستاپ تۇرۋعا بىلتىر 30 ملرد. تەڭگە، ال بيىل 50 ملرد. تەڭگە قارجى ءبولىنىپتى. جىل باسىنان بەرگى رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا ازىق-تۇلىك باعاسى 6,7% وسكەن. بەيرەسمي ءتىپتى كوپ دەيدى. بۇل ەكونوميكانىڭ ناشارلاعانىنىڭ كورسەتكىشى مە؟" دەگەن ساۋال جولداعان ەدى. ساۋالىمىزعا تومەندەگىدەي جاۋاپ الدىق. جاۋاپ ءماتىنىن وزگەرتپەي، تولىق بەرۋدى ءجون كوردىك. مينيسترلىك جاۋابى:
ىشكى ساۋدا قاعيدالارىنا سايكەس ىشكى ساۋدا سۋبەكتىسى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعالارىن قوسپاعاندا تاۋارلارعا باعاسلاردى ەركىن ايقىندايدى.
الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعالارىن تۇراقتاندىرۋ بويىنشا ۇسىنىمدار ازىرلەۋ ماقساتىندا مينيسترلىك اپتا سايىنعى نەگىزدە ولاردىڭ باعالارىنا مونيتورينگ جۇرگىزەدى. 2021 جىلعى 13 شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسى جىل باسىمەن سالىستىرعاندا 10%-كە ءوستى.
اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان باستاپ بارلىق تاۋارلار اراسىندا ءسابىز 175,5%-كە، كارتوپ 67,7%-كە، كۇنباعىس مايى 21,9%-كە، پياز 19,9%-كە، قاراقۇمىق جارماسى 12,8%-كە، قانت 11,2%-كە ەداۋىر قىمباتتادى. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 19 تاۋاردىڭ 16-سى بويىنشا باعا ءوسىمى بايقالادى.
روجكيعا باعالار تۇراقتى. باعانىڭ تومەندەۋى كۇرىش (-7,7%) جانە جۇمىرتقا (-6,1%) بويىنشا بايقالادى.
كوكونىستەردىڭ ماۋسىمدىق باعا ءوسىمى (قورلارىنىڭ قىسقارۋى مەن قىمبات باعاداعى يمپورت) جانە تاۋارلاردىڭ الەمدىك باعا ءوسىمىنىڭ ىشكى نارىققا اسەرى باعا ءوسىمىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى بولىپ تابىلادى.
الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا باعالاردى تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى نەگىزگى شارالار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ وڭىرلىك تۇراقتاندىرۋ قورلارىن قالىپتاستىرۋ جانە «اينالىم سحەماسى» شەڭبەرىندە جەڭىلدىكتى قارىزدار بەرۋ بولىپ تابىلادى.
جىل باسىنان بەرى تۇراقتاندىرۋ قورلارىنان 24,5 مىڭ توننا ازىق-تۇلىك ىسكە اسىرىلدى، 9,3 مىڭ توننا ساتىپ الىندى.
اعىمداعى جىلعى 8 شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا تۇراقتاندىرۋ قورلارىندا 18,7 مىڭ توننا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار، ونىڭ ىشىندە ۇن – 9,7 مىڭ توننا، قانت – 3,3 مىڭ توننا، ماكارون – 1,4 مىڭ توننا، كۇرىش –
0,9 مىڭ توننا جانە ت.ب. بار.
سونىمەن قاتار، شامامەن 31,8 مىڭ توننا تاۋار، ونىڭ ىشىندە 15,9 مىڭ توننا كارتوپ، 5,3 مىڭ توننا پياز، 5,3 مىڭ توننا ءسابىز جانە ت.ب. جەتكىزۋگە فورۆاردتىق شارتتار جاسالدى.
جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردەن «اينالىم سحەماسى» بويىنشا جەڭىلدىكتى قارىزدار بەرۋگە 33,2 ملرد. تەڭگە ءبولىندى.
باعالاردىڭ ماۋسىمدىق اۋىتقۋى كەزىندە تۇراقتاندىرۋ قورلارىنداعى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار نارىقتىق باعادان 20-30%-كە تومەن، «اينالىم سحەماسى» شەڭبەرىندەگى تاۋارلار نارىقتىق باعادان 25-40%-كە تومەن باعادا ساتىلادى.
بۇدان باسقا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2021 جىلعى 11 ناۋرىزداعى وتىرىسىندا ماقۇلدانعان الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا باعالاردى تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى جول كارتاسىنىڭ
ءىس-شارالارىن ورىنداۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە.
اتاپ ايتقاندا، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ ناقتى قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ىشكى نارىقتى وتاندىق ازىق-تۇلىك تاۋارلارىمەن مولىقتىرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە، اعىمداعى جىلى «ازىق-تۇلىك كەلىسىم شارت كورپوراتسياسى» ۇك» اق ساتىپ الىناتىن ونىمدەر تىزبەسىن 9 داقىلعا دەيىن كەڭەيتتى: جۇمساق بيداي، قاتتى بيداي، ارپا، كۇنباعىس، راپس، زىعىر، قاراقۇمىق، سۇلى، سويا.
بۇگىنگى كۇنگە رۇقسات ەتىلگەن شەكتى بولشەك ساۋدا باعاسى 7 ءوڭىردىڭ اۋماعىندا قولدانىلادى. باعالاردى تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك ورگاندار قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2021 جىلعى 11 ناۋرىزداعى وتىرىسىندا ماقۇلدانعان الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا باعالاردى تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى جول كارتاسىنىڭ ءىس-شارالارىن ورىنداۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە.
جول كارتاسىن ورىنداۋ شەڭبەرىندە باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى باسەكەلەستىككە قارسى كەلىسىلگەن ءىس-ارەكەتتەردىڭ، ۇستەم نەمەسە مونوپوليالىق جاعدايدى تەرىس پايدالانۋدىڭ بەلگىلەرى بويىنشا بۇزۋشىلىق بەلگىلەرىنىڭ بولۋى تۋرالى 50 حابارلاما شىعاردى.
77 اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەرمەن اشىق باعا بەلگىلەۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان مونوپولياعا قارسى كومپلاەنستەر جاسالدى. اعىمداعى جىلدىڭ 1 ناۋرىزىنان باستاپ ەلىمىزدە 1 531 اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەسى وتكىزىلدى.
ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە ساۋدا وبەكتىلەرىمەن جانە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردى وندىرۋشىلەرمەن باعالاردى تۇراقتاندىرۋ جانە تومەندەتۋ تۋرالى كەلىسىمدەر جاسالدى. كەلىسىمدەر 15 958 اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەرمەن جانە ساۋدا وبەكتىلەرىمەن جاسالدى.
«اينالىم سحەماسى» تەتىگىن قارجىلاندىرۋدى 50 ملرد.تەڭگەگە دەيىن جانە 10 ملرد. تەڭگەنى فورۆاردتىق ساتىپ الۋدى ۇلعايتۋ جوسپارلانۋدا.
بۇدان باسقا، ەل اۋماعىنان ۇساق جانە ءىرى قارا مالدىڭ انالىق باسىن التى اي مەرزىمگە (2021 جىلعى 26 ناۋرىزدان 2021 جىلعى 26 قىركۇيەككە دەيىن) اكەتۋگە ۋاقىتشا تىيىم سالىندى.
مينيسترلىك ەاەو ەلدەرى مەن ورتالىق ازيا ءوڭىرىنىڭ ۇقساس جۇيەلەرىنە ينتەگراتسيالاي وتىرىپ، ۇلتتىق تاۋار وتكىزۋ جۇيەسىن (بۇدان ءارى – ۇتج) قۇرۋ جونىندەگى جۇمىستى جالعاستىرۋدا.
قازاقستاندا ول 24 كوتەرمە-تاراتۋ ورتالىقتارىنان (بۇدان ءارى – كتو) تۇراتىن بولادى. كتو جەلىسى تاۋار وتكىزۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزگى قاتىسۋشىلارى اراسىنداعى بايلانىستىرۋشى بۋىنعا اينالادى جانە وندىرۋشىلەردى، رەتەيلەرلەردى، جەتكىزۋشىلەردى ءبىر كلاستەرگە بىرىكتىرەدى.
جالپى العاندا، تاۋار وتكىزەتىن ەكوجۇيەنى قۇرۋ ەلدىڭ وندىرىستىك جانە ساۋدا سالاسىنىڭ دامۋىنا جاڭا سەرپىن بەرەدى، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ءوندىرىسىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋعا، ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋعا، سالىق سالىناتىن بازانى ۇلعايتۋعا، ءونىمنىڭ كولەڭكەلى اينالىمىن زاڭداستىرۋعا، جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا جانە جالپى العاندا، وڭ ماكروەكونوميكالىق اسەر ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
سونىمەن قاتار، كوكونىس ونىمدەرىنە باعانىڭ نەگىزسىز وسۋىنە جانە دۇرلىگۋگە جول بەرمەۋ ماقساتىندا «ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى» ۇك» اق ماۋسىمارالىق كەزەڭدە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن جەتكىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدا. ەرتە كوكونىستەردى قولايلى باعامەن كەپىلدەندىرىلگەن وتكىزۋ ولاردىڭ تۇراقتى وندىرىسىنە ىقپال ەتەدى.
وسى جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ اكىمدىكتەردىڭ ساۋدا ۇستەمەسى مەن سىياقىسىنىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ قۇزىرەتىن كوزدەيتىن نورمالار كۇشىنە ەنەتىنىن حابارلايمىز. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا ساۋدا ۇستەمەسىنىڭ مولشەرىن ساقتاۋ جانە سىياقى بولىگىندە تاۋەكەل دارەجەسىن باعالاۋ ولشەمشارتتارىن جانە تەكسەرۋ پاراقتارىن بەكىتۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترىنىڭ
2021 جىلعى 30 ماۋسىمداعى № 439-نق جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترىنىڭ 2021 جىلعى 1 شىلدەدەگى № 68 بىرلەسكەن بۇيرىعى قابىلداندى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ اعىمداعى جىلعى 10 شىلدەدەگى كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا بەرگەن تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ماقساتىندا مينيسترلىك قولدانىستاعى قۇرالداردىڭ تيىمدىلىگىنە باعالاۋ جۇرگىزۋ جانە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارى باعاسىنىڭ ءوسۋىن تەجەۋ جونىندەگى جاڭا، نەعۇرلىم ءتيىمدى شارالار توپتاماسىن جيناۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
