"Adyrna" ulttyq portaly Qazaqstan Respýblıkasynyń Saýda jáne ıntegraııa mınıstrligine "Azyq-túlik baǵasyn ustap turýǵa byltyr 30 mlrd. teńge, al bıyl 50 mlrd. teńge qarjy bólinipti. Jyl basynan bergi resmı statıstıka boıynsha azyq-túlik baǵasy 6,7% ósken. Beıresmı tipti kóp deıdi. Bul ekonomıkanyń nasharlaǵanynyń kórsetkishi me?" degen saýal joldaǵan edi. Saýalymyzǵa tómendegideı jaýap aldyq. Jaýap mátinin ózgertpeı, tolyq berýdi jón kórdik. Mınıstrlik jaýaby:
Ishki saýda qaǵıdalaryna sáıkes ishki saýda sýbektisi áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵalaryn qospaǵanda taýarlarǵa baǵaslardy erkin aıqyndaıdy.
Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵalaryn turaqtandyrý boıynsha usynymdar ázirleý maqsatynda Mınıstrlik apta saıynǵy negizde olardyń baǵalaryna monıtorıng júrgizedi. 2021 jylǵy 13 shildedegi jaǵdaı boıynsha áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy jyl basymen salystyrǵanda 10%-ke ósti.
Aǵymdaǵy jyldyń basynan bastap barlyq taýarlar arasynda sábiz 175,5%-ke, kartop 67,7%-ke, kúnbaǵys maıy 21,9%-ke, pııaz 19,9%-ke, qaraqumyq jarmasy 12,8%-ke, qant 11,2%-ke edáýir qymbattady. Áleýmettik mańyzy bar 19 taýardyń 16-sy boıynsha baǵa ósimi baıqalady.
Rojkıǵa baǵalar turaqty. Baǵanyń tómendeýi kúrish (-7,7%) jáne jumyrtqa (-6,1%) boıynsha baıqalady.
Kókónisterdiń maýsymdyq baǵa ósimi (qorlarynyń qysqarýy men qymbat baǵadaǵy ımport) jáne taýarlardyń álemdik baǵa ósiminiń ishki naryqqa áseri baǵa ósiminiń negizgi sebepteri bolyp tabylady.
Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryna baǵalardy turaqtandyrý jónindegi negizgi sharalar azyq-túlik taýarlarynyń óńirlik turaqtandyrý qorlaryn qalyptastyrý jáne «aınalym shemasy» sheńberinde jeńildikti qaryzdar berý bolyp tabylady.
Jyl basynan beri turaqtandyrý qorlarynan 24,5 myń tonna azyq-túlik iske asyryldy, 9,3 myń tonna satyp alyndy.
Aǵymdaǵy jylǵy 8 shildedegi jaǵdaı boıynsha turaqtandyrý qorlarynda 18,7 myń tonna áleýmettik mańyzy bar taýarlar, onyń ishinde un – 9,7 myń tonna, qant – 3,3 myń tonna, makaron – 1,4 myń tonna, kúrish –
0,9 myń tonna jáne t.b. bar.
Sonymen qatar, shamamen 31,8 myń tonna taýar, onyń ishinde 15,9 myń tonna kartop, 5,3 myń tonna pııaz, 5,3 myń tonna sábiz jáne t.b. jetkizýge forvardtyq sharttar jasaldy.
Jergilikti bıýdjetterden «aınalym shemasy» boıynsha jeńildikti qaryzdar berýge 33,2 mlrd. teńge bólindi.
Baǵalardyń maýsymdyq aýytqýy kezinde turaqtandyrý qorlaryndaǵy áleýmettik mańyzy bar taýarlar naryqtyq baǵadan 20-30%-ke tómen, «aınalym shemasy» sheńberindegi taýarlar naryqtyq baǵadan 25-40%-ke tómen baǵada satylady.
Budan basqa, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2021 jylǵy 11 naýryzdaǵy otyrysynda maquldanǵan Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryna baǵalardy turaqtandyrý jónindegi jol kartasynyń
is-sharalaryn oryndaý boıynsha jumys júrgizýde.
Atap aıtqanda, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi azyq-túlik ónimderiniń naqty qoljetimdiligin qamtamasyz etý jáne ishki naryqty otandyq azyq-túlik taýarlarymen molyqtyrý boıynsha jumys júrgizýde, aǵymdaǵy jyly «Azyq-túlik kelisim shart korporaııasy» UK» AQ satyp alynatyn ónimder tizbesin 9 daqylǵa deıin keńeıtti: jumsaq bıdaı, qatty bıdaı, arpa, kúnbaǵys, raps, zyǵyr, qaraqumyq, suly, soıa.
Búgingi kúnge ruqsat etilgen shekti bólshek saýda baǵasy 7 óńirdiń aýmaǵynda qoldanylady. Baǵalardy turaqtandyrý maqsatynda memlekettik organdar Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2021 jylǵy 11 naýryzdaǵy otyrysynda maquldanǵan Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryna baǵalardy turaqtandyrý jónindegi jol kartasynyń is-sharalaryn oryndaý boıynsha jumys júrgizýde.
Jol kartasyn oryndaý sheńberinde Básekelestikti qorǵaý jáne damytý agenttigi básekelestikke qarsy kelisilgen is-áreketterdiń, ústem nemese monopolııalyq jaǵdaıdy teris paıdalanýdyń belgileri boıynsha buzýshylyq belgileriniń bolýy týraly 50 habarlama shyǵardy.
77 aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilermen ashyq baǵa belgileýdi qamtamasyz etýge baǵyttalǵan monopolııaǵa qarsy komplaenster jasaldy. Aǵymdaǵy jyldyń 1 naýryzynan bastap elimizde 1 531 aýyl sharýashylyǵy jármeńkesi ótkizildi.
Elimizdiń barlyq óńirlerinde saýda obektilerimen jáne áleýmettik mańyzy bar taýarlardy óndirýshilermen baǵalardy turaqtandyrý jáne tómendetý týraly kelisimder jasaldy. Kelisimder 15 958 aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilermen jáne saýda obektilerimen jasaldy.
«Aınalym shemasy» tetigin qarjylandyrýdy 50 mlrd.teńgege deıin jáne 10 mlrd. teńgeni forvardtyq satyp alýdy ulǵaıtý josparlanýda.
Budan basqa, el aýmaǵynan usaq jáne iri qara maldyń analyq basyn alty aı merzimge (2021 jylǵy 26 naýryzdan 2021 jylǵy 26 qyrkúıekke deıin) áketýge ýaqytsha tyıym salyndy.
Mınıstrlik EAEO elderi men Ortalyq Azııa óńiriniń uqsas júıelerine ıntegraııalaı otyryp, Ulttyq taýar ótkizý júıesin (budan ári – UTJ) qurý jónindegi jumysty jalǵastyrýda.
Qazaqstanda ol 24 kóterme-taratý ortalyqtarynan (budan ári – KTO) turatyn bolady. KTO jelisi taýar ótkizý júıesiniń negizgi qatysýshylary arasyndaǵy baılanystyrýshy býynǵa aınalady jáne óndirýshilerdi, reteılerlerdi, jetkizýshilerdi bir klasterge biriktiredi.
Jalpy alǵanda, taýar ótkizetin ekojúıeni qurý eldiń óndiristik jáne saýda salasynyń damýyna jańa serpin beredi, aýyl sharýashylyǵy ónimderi óndirisiniń kólemin ulǵaıtýǵa, azyq-túlik taýarlarynyń baǵasyn turaqtandyrýǵa, salyq salynatyn bazany ulǵaıtýǵa, ónimniń kóleńkeli aınalymyn zańdastyrýǵa, jańa jumys oryndaryn qurýǵa jáne jalpy alǵanda, oń makroekonomıkalyq áser etýge múmkindik beredi.
Sonymen qatar, kókónis ónimderine baǵanyń negizsiz ósýine jáne dúrligýge jol bermeý maqsatynda «Azyq-túlik korporaııasy» UK» AQ maýsymaralyq kezeńde áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik ónimderin jetkizý múmkindigin qarastyrýda. Erte kókónisterdi qolaıly baǵamen kepildendirilgen ótkizý olardyń turaqty óndirisine yqpal etedi.
Osy jyldyń 1 shildesinen bastap ákimdikterdiń saýda ústemesi men syıaqysynyń saqtalýyn baqylaýdy júzege asyrý quzyretin kózdeıtin normalar kúshine enetinin habarlaımyz. Áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryna saýda ústemesiniń mólsherin saqtaý jáne syıaqy bóliginde táýekel dárejesin baǵalaý ólshemsharttaryn jáne tekserý paraqtaryn bekitý úshin Qazaqstan Respýblıkasy Saýda jáne ıntegraııa mınıstriniń
2021 jylǵy 30 maýsymdaǵy № 439-NQ jáne Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ekonomıka mınıstriniń 2021 jylǵy 1 shildedegi № 68 birlesken buıryǵy qabyldandy. Memleket basshysynyń Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń aǵymdaǵy jylǵy 10 shildedegi keńeıtilgen otyrysynda bergen tapsyrmalaryn oryndaý maqsatynda Mınıstrlik qoldanystaǵy quraldardyń tıimdiligine baǵalaý júrgizý jáne áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlary baǵasynyń ósýin tejeý jónindegi jańa, neǵurlym tıimdi sharalar toptamasyn jınaý boıynsha jumys júrgizýde.
"Adyrna" ulttyq portaly
