بۇگىن تۇگەل تۇركىنىڭ ءتورى سانالاتىن تۇركىستان قالاسىندا اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ قولداۋىمەن «تۇركىستان – تۇركى الەمىنىڭ بەسىگى» اتتى تۇركى ەلدەرىنىڭ جاستار كوشباسشىلارى مەن بەلسەندىلەرىنىڭ حالىقارالىق ءسامميتىن وتكىزدى دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
القالى جيىننىڭ پلەنارلىق وتىرىسىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالاەۆا، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى، تۇركىتىلدەس ەلدەر پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ (تۇركپا) باس حاتشىسى التىنبەك مامايۋسۋپوۆ، تۇركى كەڭەسى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى سۇلتان راەۆ جانە تۇركى ەلدەرىنىڭ بىرقاتار بەلسەندى جاستارى قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا ورايلاستىرىلعان القالى جيىنعا تۇركىتىلدەس ەلدەردەن، اتاپ ايتقاندا ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركيا، وزبەكستان، رەسەي فەدەراتسياسى، ماجارستان ەلدەرىنەن ونلاين جانە وففلاين رەجيمدە 300-دەن استام وكىل قاتىستى.
جيىننىڭ العاشقى قۇتتىقتاۋ ءسوزىن العان سەنات توراعاسى ماۋلەن اشىمباەۆ ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تاريحي شەشىمى مەن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قالانىڭ دامۋىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولۋىنىڭ ارقاسىندا سوڭعى جىلدارى تۇركىستان زاماناۋي، كورىكتى قالاعا اينالعانىن اتاپ ءوتتى. «قازىرگى تاڭدا كونە تۇركىستاننىڭ جاڭا بەينەسى قالىپتاسۋدا. شاھاردىڭ وسىنداي جەتىستىگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ جاسامپاز شەشىمىنىڭ ناتيجەسى. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ەلباسى تۇركىستان وبلىسىن قۇرۋ تۋرالى تاريحي جارلىققا قول قويعان ەدى. سودان باستاپ قالانىڭ ەكىنشى تىنىسى اشىلدى. تۇركىستاندى دامىتۋ ىسىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ باسا ءمان بەرىپ كەلەدى. كوكتەمدە وتكەن تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ سامميتىندە تۇركىستاننىڭ «تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني استاناسى» بولىپ جاريالانۋى سونىڭ جارقىن كورىنىسى»، – دەدى ماۋلەن اشىمباەۆ ۆيدەوبايلانىس ارقىلى سويلەگەن سوزىندە.
بۇدان كەيىن ءسوز كەزەگىن العان اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى ايدا بالاەۆا تۇركىتىلدەس ەلدەر اراسىنداعى باۋىرلاستىق بايلانىستاردىڭ قارقىندى نىعايىپ كەلە جاتقانىنا توقتالدى. سونىمەن قاتار مينيستر ءوز سوزىندە وسىنداي اۋقىمدى ءىس-شارالار ارقىلى تۋىس ەلدەر جاستارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ۇدايى نازاردا ەكەنىن اتاپ ءوتتى. «بۇگىنگى جاستارىمىزدىڭ ءوزارا ىنتىماقتاستىعى مەن دوستىعى، بىرىككەن باستامالارى مەن جوبالارى – ءبىزدىڭ مەملەكەتتەر اراسىنداعى بايلانىستى ودان ارى نىعايتۋدىڭ بىردەن-ءبىر كەپىلى. جاستار ساياساتىنداعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭ دامىتۋ قاشاندا باستى نازاردا. بۇل ماقساتتا ءبىز جاقىندا تۇركيا مەملەكەتىمەن جاستار ساياساتى ستراتەگيالىق سەسسياسىن وتكىزگەن بولاتىنبىز. ناتيجەسى مول جيىندا ەكى ەلگە ورتاق وزەكتى ماسەلەلەر قارالىپ، جاستاردىڭ رەسۋرستىق ورتالىعى ۆولونتەرلىك قوزعالىس، الەۋمەتتىك قولداۋ سالالارىندا ءوزارا تاجىريبە الماسۋ جونىندە كەلىسىمگە كەلدىك. وسىنداي ستراتەگيالىق سەسسيالاردى قىزىعۋشىلىق تانىتقان بارلىق تۇركى مەملەكەتتەرىمەن بىرلەسىپ وتكىزۋ الداعى جوسپاردا بار. سونىمەن قاتار، باۋىرلاس ەلدەردىڭ جاستارىنا ارنالعان ياساۋي اتىنداعى 50 گرانتتىڭ ءبولىنۋى – ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ارىپتەستىكتى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىپ، مادەني-اعارتۋشىلىق كەڭىستىكتى كەڭەيتۋگە تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىن. بۇل ورايدا، ءبىز تۇركى ەلدەرىنىڭ جاس عالىمدارىن وسى جانە باسقا دا عىلىمي جوبالار اياسىندا ىنتىماقتاستىق ورناتىپ، بىرلەسە جۇمىس اتقارۋعا شاقىرامىز. بۇنداي قادامدار – جاس عالىمدار ارقىلى عىلىمي بايلانىستى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىپ، ورتاق تاريحىمىزدىڭ ءوز ەلدەرىمىزدە كەڭىنەن ناسياتتاۋعا جول اشار ەدى» دەدى ايدا عالىمقىزى.
ءوز كەزەگىندە جالىندى جاستارعا جىگەر بەرگەن جيىننىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالعان حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالى اكادەميا مەملەكەت باسشىسىنىڭ ناۋرىز ايىنداعى بەيرەسمي سامميتتە بەرگەن تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا كىرىسىپ كەتكەنىن ايتتى. اتاپ ايتقاندا، تۇركىستان وڭىرىندە ارحەولوگيالىق عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى، «حالىقارالىق تۇركىستان ەنتسيكلوپەدياسىن» جاساۋدى جانە 10 تومدىق «تۇركىستان جيناعى» ەڭبەگىن ازىرلەۋدى قولعا الدى. سونىمەن قاتار، نيزامي، ناۋاي، يۋنۋس امرە، يسمايل گاسپىرالى، مۇستافا شوقاي، جىر الىبى جامبىل سىندى تۇركى الەمى ۇلى تۇلعالارىنىڭ مەرەيتويلارى اياسىندا جىل باسىنان بەرى بىرقاتار حالىقارالىق ءىس-شارالار وتكىزدى.
پلەنارلىق وتىرىستان كەيىن جاستار سامميتىنە قاتىسۋشىلار ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كىتاپحاناسىنا كەلىپ، بىرنەشە تاقىرىپتىق باعىتتار بويىنشا تاجىريبە الماسۋ سەمينارلارىن وتكىزدى. تامىرلاس ەلدەردىڭ بىرقاتار جاستار ۇيىمدارى ءوزارا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمدارعا قول قويىسىپ، ارىپتەستىك بايلانىستار ورناتۋعا ۋاعالاستى.
سونىمەن قاتار، سامميت اياسىندا تۇركى الەمىنىڭ كيەلى جەرلەرىنە ارنالعان سۋرەت جانە «تۇركى الەمىنىڭ تۇعىرلى تۇلعالارى» تاقىرىبىندا كىتاپ كورمەلەرى ۇيىمداستىرىلدى.
