Búgin túgel túrkiniń tóri sanalatyn Túrkistan qalasynda Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi Halyqaralyq Túrki akademııasynyń qoldaýymen «Túrkistan – Túrki áleminiń besigi» atty túrki elderiniń jastar kóshbasshylary men belsendileriniń halyqaralyq sammıtin ótkizdi dep habarlaıdy «Adyrna» ulttyq portaly.
Alqaly jıynnyń plenarlyq otyrysyna Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń tóraǵasy Máýlen Áshimbaev, Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Aıda Balaeva, Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli, Túrkitildes elder Parlamenttik Assambleıasynyń (TúrkPA) bas hatshysy Altynbek Mamaıýsýpov, Túrki keńesi bas hatshysynyń orynbasary Sultan Raev jáne túrki elderiniń birqatar belsendi jastary qatysyp, sóz sóıledi.
Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyna oraılastyrylǵan alqaly jıynǵa túrkitildes elderden, atap aıtqanda Ázerbaıjan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Túrkııa, Ózbekstan, Reseı Federaııasy, Majarstan elderinen onlaın jáne offlaın rejımde 300-den astam ókil qatysty.
Jıynnyń alǵashqy quttyqtaý sózin alǵan Senat tóraǵasy Máýlen Áshimbaev Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tarıhı sheshimi men Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń qalanyń damýyna aıryqsha kóńil bólýiniń arqasynda sońǵy jyldary Túrkistan zamanaýı, kórikti qalaǵa aınalǵanyn atap ótti. «Qazirgi tańda kóne Túrkistannyń jańa beınesi qalyptasýda. Shahardyń osyndaı jetistigi Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń jasampaz sheshiminiń nátıjesi. Osydan úsh jyl buryn Elbasy Túrkistan oblysyn qurý týraly tarıhı Jarlyqqa qol qoıǵan edi. Sodan bastap qalanyń ekinshi tynysy ashyldy. Túrkistandy damytý isine Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev basa mán berip keledi. Kóktemde ótken Túrkitildes memleketter basshylarynyń sammıtinde Túrkistannyń «Túrki áleminiń rýhanı astanasy» bolyp jarııalanýy sonyń jarqyn kórinisi», – dedi Máýlen Áshimbaev vıdeobaılanys arqyly sóılegen sózinde.
Budan keıin sóz kezegin alǵan Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstri Aıda Balaeva túrkitildes elder arasyndaǵy baýyrlastyq baılanystardyń qarqyndy nyǵaıyp kele jatqanyna toqtaldy. Sonymen qatar mınıstr óz sózinde osyndaı aýqymdy is-sharalar arqyly týys elder jastary arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý udaıy nazarda ekenin atap ótti. «Búgingi jastarymyzdyń ózara yntymaqtastyǵy men dostyǵy, birikken bastamalary men jobalary – bizdiń memleketter arasyndaǵy baılanysty odan ary nyǵaıtýdyń birden-bir kepili. Jastar saıasatyndaǵy yntymaqtastyqty tereń damytý qashanda basty nazarda. Bul maqsatta biz jaqynda Túrkııa memleketimen jastar saıasaty strategııalyq sessııasyn ótkizgen bolatynbyz. Nátıjesi mol jıynda eki elge ortaq ózekti máseleler qaralyp, jastardyń resýrstyq Ortalyǵy volonterlik qozǵalys, áleýmettik qoldaý salalarynda ózara tájirıbe almasý jóninde kelisimge keldik. Osyndaı strategııalyq sessııalardy qyzyǵýshylyq tanytqan barlyq túrki memleketterimen birlesip ótkizý aldaǵy josparda bar. Sonymen qatar, baýyrlas elderdiń jastaryna arnalǵan Iasaýı atyndaǵy 50 granttyń bólinýi – bilim berý salasyndaǵy áriptestikti jańa deńgeıge kóterip, mádenı-aǵartýshylyq keńistikti keńeıtýge tyń serpin beredi dep senemin. Bul oraıda, biz túrki elderiniń jas ǵalymdaryn osy jáne basqa da ǵylymı jobalar aıasynda yntymaqtastyq ornatyp, birlese jumys atqarýǵa shaqyramyz. Bundaı qadamdar – jas ǵalymdar arqyly ǵylymı baılanysty jańa deńgeıge kóterip, ortaq tarıhymyzdyń óz elderimizde keńinen nasıattaýǵa jol ashar edi» dedi Aıda Ǵalymqyzy.
Óz kezeginde jalyndy jastarǵa jiger bergen jıynnyń mańyzdylyǵyna toqtalǵan Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli Akademııa Memleket basshysynyń naýryz aıyndaǵy beıresmı sammıtte bergen tapsyrmalaryn oryndaýǵa kirisip ketkenin aıtty. Atap aıtqanda, Túrkistan óńirinde arheologııalyq ǵylymı-zertteý jumystaryn júrgizýdi, «Halyqaralyq Túrkistan enıklopedııasyn» jasaýdy jáne 10 tomdyq «Túrkistan jınaǵy» eńbegin ázirleýdi qolǵa aldy. Sonymen qatar, Nızamı, Naýaı, Iýnýs Ámre, Ismaıl Gaspyraly, Mustafa Shoqaı, jyr alyby Jambyl syndy Túrki álemi uly tulǵalarynyń mereıtoılary aıasynda jyl basynan beri birqatar halyqaralyq is-sharalar ótkizdi.
Plenarlyq otyrystan keıin jastar sammıtine qatysýshylar Iasaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń kitaphanasyna kelip, birneshe taqyryptyq baǵyttar boıynsha tájirıbe almasý semınarlaryn ótkizdi. Tamyrlas elderdiń birqatar jastar uıymdary ózara yntymaqtastyq týraly memorandýmdarǵa qol qoıysyp, áriptestik baılanystar ornatýǵa ýaǵalasty.
Sonymen qatar, sammıt aıasynda Túrki áleminiń kıeli jerlerine arnalǵan sýret jáne «Túrki áleminiń tuǵyrly tulǵalary» taqyrybynda kitap kórmeleri uıymdastyryldy.
