"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى Abai.kz پورتالىندا جاريالانعان "سۋديا سىزدەن اراشا سۇرايدى، پرەزيدەنت مىرزا!" ماقالاسىن تولىق جاريالاپ وتىر. ماقالا رەداكتسيانىڭ ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى.
قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ،
قر جوعارعى سوتىنىڭ توراعاسى جاقىپ اسانوۆتىڭ
نازارىنا!
جالپى، سوت بيلىگى – تاۋەلسىز بيلىك. سوت بيلىگى – قوعامداعى ناقتى ىستەر مەن داۋلاردى ادىلەت تارازىسىنا سالىپ شەشەتىن ورگان. سوت بيلىگى – زاڭدىلىق پەن قۇقىقتىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋشى! سوت بيلىگى – كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىستى، ساياسي جانە ەكونوميكالىق جۇيەنى، ازاماتتاردىڭ، مەملەكەتتىڭ جانە قوعامدىق ۇيىمداردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعايتىن ورگان. سوت بيلىگى – ازاماتتار ادىلەت ىزدەپ باس تىرەيتىن اقىرعى مىنبەرى.
راس، بۇگىنگى قازاقستاننىڭ سوت جۇيەسىنە قاتىستى ايتىلار سىن از ەمەس. توردەگى سوتتار تىم قاتال، تىم تاكاپار، تىم بيىك. الدىنا كەلگەن ادامنىڭ اعىن اقتاپ، قاراسىن ايىپتاپ، ادىلەتتى شەشىم شىعارۋدان گورى، ءموليىپ كەلگەن مىسكىننەن قىلمىسكەر، پالەقور، باسبۇزار وبرازىن كورۋگە بەيىم تۇرادى. سوندىقتان دا، سوت جۇيەسىنە دەگەن ەلدىڭ سەنىم كرەديتى تاۋسىلارعا تاپ كەلدى. تاۋسىلدى دەسەك تە ارتىق ايتقاندىق ەمەس.
پرەزيدەنت توقاەۆ ايتقان «ادىلەتتى مەملەكەت» قۇرۋ كونتسەپتسياسىنىڭ العىشارتى – ءادىل شەشىم شىعاراتىن سوت جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ. ال ادىلەتسىز سوتپەن ادىلەتتى شەشىم شىعارۋ، ادىلەتتى مەملەكەت قۇرۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنى ەكىباستان تۇسىنىكتى. ادىلەتتى سوتقا قوعام دا، مەملەكەت تە مۇددەلى. سوندىقتان، تۇبەگەيلى رەفورما قاجەت! ونى زاڭ ۇستاعان زاڭگەرلەر دە، ساۋاتى بار ساراپشى-ماماندار دا، جاقىپ قاجىمانۇلى تىزگىنىن ۇستاعان جوعارعى سوت پەن كونستيتۋتسيانىڭ كەپىلى دەيتىن پرەزيدەنت تە جاقسى تۇسىنەدى.
سوڭعى كەزدەرى قازاقستاننىڭ اقپارات كەڭىستىگىندە سوت جۇيەسى مەن سۋديالارعا قاتىستى نەگاتيۆتى اقپاراتتار لەگ-لەگىمەن جاريالانىپ جاتىر. «سۋديا پارا الىپ جاتىپ ۇستالىپتى»، «سۋديا پارا بەرىپ جاتىپ قۇرىقتالىپتى»، «سۋديا ساۋنادا ۇستالىپتى»، «سۋديانىڭ ءزاۋلىم سارايى مەن دۇنيە-بايلىعى اشكەرە بولىپتى» ت.ب. مۇنىڭ بارلىعى ءوز كەزەگىندە ەلدىڭ سوت جۇيەسىنە دەگەن نەگاتيۆتى پىكىرىن كوبەيتپەسە، ازايتپايتىنى جانە راس. بۇل ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە.
سۋدياعا كىم اراشا؟
جوعارىدا، سوت مىنبەرى ازاماتتاردىڭ اقيقات سۇراپ تابان تىرەيتىن اقىرعى مىنبەرى ەكەنىن ايتتىق. ال ەندى سول سوتتاردىڭ ءوزى ادىلەت ىزدەپ، اراشا سۇراعاندا كىمگە جۇگىنبەك؟
رەداكتسيامىزدىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا گۇلنۇر قۇرمانباي ەسىمدى قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋداندىق سوتى سۋدياسىنىڭ ءوزىنىڭ باسشىلىعى، ياعني شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى تارىپانىن قىسىم مەن قۋدالاۋعا ۇشىراعانىن ايتىپ، ءۇشبۋ حاتى كەلىپ ءتۇستى. ءبىز ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن سۇراپ، گۇلنۇر قۇرمانبايقىزىنا حابارلاستىق. قازىر پنەۆمونيالىق سىرقاتىنا بايلانىستى اۋرۋحانادا ەمدەلىپ جاتىر ەكەن. بىزگە تەلەفون ارقىلى ءوز جاعدايى تۋرالى ايتىپ بەرگەن ەدى.
پرەزيدەنتكە اشىق حات
گۇلنۇر قۇرمانبايقىزى قۇرمانبايدىڭ ءوزى شىمكەنت قالاسىنىڭ تۋماسى. قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى قىزمەتىن 2012 جىلدان بەرى اتقارىپ كەلەدى. سول 2012 جىلدان بەرگى «ادال ەڭبەگىم مەن ار-وجدانىم اياققا تاپتالدى» دەگەن گۇلنۇر حانىم ءوز باسشىلىعى تاراپىنان قۋدالاۋعا تۇسكەنىن ايتادى.
«مەن 2019 جىلدىڭ قاراشا ايىنان باستاپ بالا اسىراپ الۋىما بايلانىستى ەڭبەككە جارامسىز ساناتىندا ءجۇرىپ، ودان ءارى بالا كۇتىمىنە بايلانىستى دەمالىسقا شىققانمىن. الايدا مەن ءوزىمنىڭ باسشىلىعىم تاراپىنان قۋدالاۋعا ۇشىراپ، ءتىپتى ءوز ۇيىمە، جۇمىس ورنىما دا بارا الماي ءجۇرمىن.
شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.كۇزدەۋباەۆ بارلىق زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرىپ، مەنىڭ ەسىگىمدى بۇزىپ، سىرتىمنان شەشىم شىعارىپ، قول قويعان. زاڭسىز كومپيۋتەرىم مەن پروتسەسسورىمدى قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس قيمىل اگەنتتىگىنىڭ قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنە ء(ارى قاراي بيۋرو) ۇسىنىپ، ۇستىمنەن تەكسەرۋ جۇرگىزگەن»، - دەيدى.
جوعارعى سوت نە دەيدى؟
وسىعان بايلانىستى قر جوعارعى سوتىنا ارىز دا جازىلىپتى.
«جازعان ارىزىم بويىنشا جوعارعى سوتىمەن كوميسسيا قۇرىلىپ، شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.كۇزدەۋباەۆ پەن سۋديا ا.جولدىباەۆتاردىڭ تاراپىنان كەمشىلىكتەر انىقتالعان.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوتىنىڭ 03.03.2021 جىلعى №6001-21-4/4 ساندى حاتىندا، سوت شەشىمى گ.قۇرمانبايمەن (گ.قۇرمانباي 30.12.2019 – 30.12.2020 جىل ارالىعىندا بالا كۇتىمى دەمالىسىندا بولعان) ونىڭ ەلەكتروندى قولتاڭباسىن پايدالانۋ ارقىلى 28.01.2020 جىلى شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.و.كۇزدەۋباەۆپەن شىعارىلعانى، وسى ارەكەتى ءۇشىن شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.و.كۇزدەۋباەۆ قىزمەتىنەن بوساتىلعانى جازىلعان»، - دەيدى.
«سول كەزدە مەنىڭ بالا كۇتىمىنە بايلانىستى ەڭبەك دەمالىسىندا جۇرگەنىمدە، قىزىلوردا وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى ق.نۇرىشەۆتىڭ قاتىناس حاتى مەن جيناقتالعان ءىس-قۇجاتتارى نەگىزىندە سەبەپكەر بولعان قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس دەپارتامەنتىنىڭ قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى اقپاراتتى ەسەپكە العان.
ودان كەيىن، 10 تامىز 2020 جىلى قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس دەپارتامەنتىنىڭ قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى №20430013000576 سانمەن تەرگەۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى جەدەل-تەرگەۋ توبىنىڭ جەتەكشىسى ش.شامەنوۆتىڭ باياناتىنى تىركەلگەن.
قىزىلوردا وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى ق.نۇرىشەۆتىڭ قاتىناس حاتى مەن جيناقتالعان ءىس-قۇجاتتارىنا سايكەس №204300131000065 ساندى قىلمىستىق ىستەن ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن سوتقا دەيىنگى جاڭا تەرگەپ-تەكسەرۋدى باستاۋ ءۇشىن قۇجاتتاردى بولەكتەپ، ءارى قاراي قر قپك-ءنىڭ 550-بابىنا سايكەس كەلىسىم الۋ ءۇشىن قر باس پروكۋراتۋراسىنا جولداۋ قاجەتتىگى كورسەتىلگەن.
11 تامىز 2020 جىلى باياناتتا كورسەتىلگەن دەرەكتەر بويىنشا، قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن №204300131000065 ساندى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ تىركەلىپ، سول كۇنى №5-1-3/4125 شىعىس حاتپەن قر باس پروكۋراتۋراسىنا قر قپك-ءنىڭ 550-بابىنا سايكەس، قىلمىستىق قۋدالاۋدان ارتىقشىقلىقتارى مەن يمۋنيتەتى بار ادامعا قاتىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ تىركەلگەنى تۋرالى حابارلاعان.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پروكۋرورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ب.ن.اسىلوۆپەن 14 تامىز 2020 جىلى قر قپك-ءنىڭ 550-بابىنا سايكەس ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن قوزعالعان №20430013000576 ساندى قىلمىستىق ءىس بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى جالعاستىرۋ تۋرالى قاۋلى شىعارىلعان»، - دەيدى.
«بالا كۇتىمىمەن ەڭبەك دەمالىسىندا جۇرگەنىمدە كابينەتىمدى ءتىندىپ، كومپيۋتەرىمدى الىپ كەتتى»
گۇلنۇر قۇرمانبايدىڭ ايتۋىنشا، بۇل پروتسەسستەر جۇرگىزىلىپ جاتقاندا ول شىمكەنت قالاسىندا بالا كۇتىمىنە بايلانىستى ەڭبەك دەمالىسىندا جۇرگەن. سول ۋاقىتتا ونىڭ سىرتىنان جەدەل–تەرگەۋ توبىنىڭ جەتەكشىسى ش.شامەنوۆتىڭ 10 تامىز 2020 جىلعى №204300131000065 ساندى قىلمىستىق ىستەن ماتەريالداردى بولەكتەۋ تۋرالى قاۋلىسىنا تىركەلگەن تىزىمگە سايكەس، سۋديا قۇرمانبايدىڭ كابينەتىندەگى قولدانىسىندا بولعان كومپيۋتەردى الۋ تۋرالى حاتتاما تولتىرعان جانە ول ايعاق زات رەتىندە تانىلعان. ءسويتىپ سۋديانىڭ پايدالانۋىندا بولعان قىزمەتتىك كومپيۋتەر بويىنشا قىزىلوردا وبلىسى، سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتىڭ اسا ماڭىزدى ىستەر جونىندەگى تەرگەۋشىسى ت.مۋستافاەۆتىڭ 06 مامىر 2020 جىلعى قاۋلىسىمەن سوت-كومپيۋتەرلىك ساراپتاما تاعايىندالىپ، 04.06.2020 جىلى №967 ساندى ساراپشى قورىتىندىسى الىنعان.
«مەنىڭ وندىرىسىمدە بولعان ازاماتتىق ءىس ماتەريالدارىنىڭ قۇجاتتارىن الۋ تۋرالى حاتتاما تولتىرىلىپ، وعان قاتىستى شيەلى اۋداندىق سوتىنا سۇراۋ جولدانىپ، جاۋاپتار الىنعان.
15 ماۋسىم 2020 جىلى قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتىڭ اسا ماڭىزدى ىستەر جونىندەگى تەرگەۋشىسى ت.مۋستافاەۆتىڭ قاۋلىسىمەن مەنىڭ وندىرىسىمدە بولعان ازاماتتىق ءىس ماتەريالدارى بويىنشا سوت-قولتاڭبا ساراپتاماسى تاعايىندالىپ، 15 شىلدە 2020 جىلى №1279 ساندى ساراپتاما قورىتىندىسى الىنعان»، - دەيدى گۇلنۇر قۇرمانبايقىزى.
«پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسى مەن جوعارعى سوتتىڭ كەلىسىمىنسىز ءىس قوزعادى»
تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى، سۋديا قۇرمانباي قىلمىس جاساۋ بارىسىندا ۇستالماعان. ال سۋديالىق يممۋنيتەتى بار تۇلعالاردى قىزمەتىنەن بوساتۋ نەمەسە تۇتقىنداۋ ءۇشىن قر جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ قورىتىندىسىنا نەگىزدەلگەن قر پرەزيدەنتىنىڭ كەلىسىمى بولۋى كەرەك ەكەن.
«مەن قىلمىس جاساۋ ورنىندا ۇستالعان ادام ەمەسپىن. ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن قوزعالعان قىلمىستىق ءىس اۋىر نەمەسە اسا اۋىر قىلمىس ساناتىنا جاتپايدى. الايدا، قر باس پروكۋرورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ب.ن. اسىلوۆپەن 14 تامىز 2020 جىلى ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن قوزعالعان №20430013000576 قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋدى جالعاستىرۋ تۋرالى قاۋلى شىعارىلعان ۋاقىتتا قر جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ قورىتىندىسىنا نەگىزدەلگەن قر پرەزيدەنتىنىڭ كەلىسىمى بولماعان.
نەگىزى قر قپك-ءنىڭ 550-بابىنىڭ 1-بولىگىنىڭ تالابىنا سايكەس، قر باس پروكۋرورى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ قر باس پروكۋرورىنىڭ كەلىسىمىن العانعا دەيىن زاڭسىز جالعاسۋى سەبەپتى، 11 تامىز 2020 جىلى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن ماعان قاتىستى تىركەلگەن №204300131000135 ساندى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى توقتاتىلىپ، سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى توقتاتا وتىرىپ، ونى جالعاستىرۋدان باس تارتۋى ءتيىس ەدى.
تەرگەۋ ورگانى قازاقستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋرورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ب.ن.اسىلوۆتىڭ 14 تامىز 2020 جىلعى ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن قوزعالعان №20430013000576 ساندى قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋدى جالعاستىرۋ تۋرالى قاۋلىنى ق.مۋحانبەكوۆكە بەرگەندىگى جونىندە 24 قىركۇيەك 2020 جىلى /شىعىس № 5-1/4966/جت-م-434/ ساندى حاتپەن بەرگەن. الايدا، ق.مۋحانبەكوۆ مۇددەلى تۇلعا بولىپ تابىلمايدى.
مەن وزدىگىمنەن تەرگەۋ ورگانعا ق.مۋحانبەكوۆتى قورعاۋشى رەتىندە قابىلداۋ جونىندە ارىز جازعانىم جوق. جانە دە تەرگەپ-تەكسەرۋ ورگاندارىمەن ماعان ق.مۋحانبەكوۆتى قورعاۋشى رەتىندە تاعايىنداۋ تۋرالى قاۋلى قابىلدانباعان. كەلىسىم-شارت بويىنشا ق.مۋحانبەكوۆ مەنىڭ حاتشىم ە.قىدىراليەۆانىڭ قورعاۋشىسى بولعان. سەبەبى، ە.قىدىراليەۆامەن كەلىسىم شارتپەن وتىرعان./تەرگەۋشى مۋستافاەۆتىڭ قورعاۋشى تاعايىنداۋ تۋرالى قاۋلىسى، قىلمىستىق ءىس قۇجاتتا 2 توم 223-225 بەت ق.مۋحانبەكوۆتىڭ وردەرى تىركەلەدى./
سونىمەن قاتار، تەرگەۋ ورگانى قر باس پروكۋرورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ب.ن.اسىلوۆتىڭ 14 تامىز 2020 جىلعى ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن قوزعالعان №20430013000576 ساندى قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋدى جالعاستىرۋ تۋرالى قاۋلىنى قىلمىستىق ىستەگى 4 تومنىڭ ءتىزىمنىڭ 118-123 بەتتەرىندە تىگىلگەن دەپ كورسەتىلگەن.
الايدا اتالعان قىلمىستىق ءىستى اشىپ قارايتىن بولساق، ول بەتىندە تىزىمدەگى قاۋلى كوشىرمەسى كورسەتىلمەگەن، مۇلدەم باسقا قۇجاتتار تىگىلگەن»، - دەيدى سۋديا قۇرمانباي.
«ۇيىمە كەلىپ، انامدى قورقىتقان»
گۇلنۇر قۇرمانبايدىڭ ايتۋىنشا، تەرگەۋ پروتسەسسىنىڭ باستالعانى تۋرالى قىركۇيەك ايىندا عانا ونىڭ ۇيىنە كەلىپ ەسكەرتكەن.
«ەسىكتى اشقان اناما دورەكى سوزدەر ايتىپ، قورقىتىپ، وعان مەنى ۋيدەن شىعارۋدى تالاپ ەتكەن. انام بۇرىن-سوڭدى وڭدايدى ەستىپ كورمەگەن، ءوزى ەكىنىشى توپتاعى مۇگەدەك ايەل.
ودان كەيىن، تەرگەۋ ورگانىمەن ماعان قاتىستى كۇزەتپەن ۇستاۋ تۇرىندەگى بۇلتارتپاۋ شاراسىنا سانكتسيالاۋ تۋرالى ءوتىنىش حاتى تۇسكەن. نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق تەرگەۋ سوتىنىڭ 29 ناۋرىزداعى 2021 جىلعى قاۋلىسىمەن ماعان قاتىستى كۇزەتپەن ۇستاۋ تۇرىندەگى بۇلتارتپاۋ شاراسىنا سانكتسيالاۋ تۋرالى ءوتىنىش حاتتى قاناعاتتاندىرۋسىز قالدىرىلعان.
وسى قاۋلىمەن كەلىسپەگەندىگى تۋرالى قر باس پروكۋرورى كەلتىرگەن ءوتىنىشحاتىندا دا ماعان رەسمي تۇردە مەكەن جايىما تەرگەۋ ارەكەتتەرىنىڭ بولماعاندىعى انىق جازىپ كورسەتكەن. تەرگەۋ ورگانىنىڭ ماعان قاتىستى سارالاۋ تۋرالى قاۋلىسى پوچتا ارقىلى ءساۋىر ايىندا كەلگەن.
قورعاۋشى ق.مۋحانبەكوۆ مەنىڭ حاتشىم ە.قىدىراليەۆانىڭ قورعاۋشىسى بولىپ جۇرگەنىندە قىزىلوردا وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى ق.نۇرىشەۆقا سۇرانىس حات جولداپ، وندا قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ (سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت) قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنە پروتسەسسۋالدىق شەشىم قابىلداۋ جونىندە جولداعان ءىس قۇجاتتارىنىڭ كوشىرمەسىن بەرۋدى سۇراعان.
الايدا قىزىلوردا وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى ق.نۇرىشەۆتىڭ قولىمەن بەرگەن حاتىندا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا نەگىز بولعان قىزمەتتىك تەكسەرۋ كەزىندە جينالعان ماتەريالداردىڭ كوشىرمەسىن بەرۋدى، قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنە پروتسەسسۋالدىق شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن جىبەرىلگەنىن، وسىعان بايلانىستى تولىق اقپارات الۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتىنە جۇگىنۋ كەرەكتىگىن كورسەتكەن.
قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنتى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ر.ياعمۋسوۆتىڭ قولىمەن بەرگەن جاۋاپ حاتىندا، قازىرگى ۋاقىتتا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جۇرگىزىلىپ جاتقاندىعى تۋرالى، ونىڭ مالىمەتتەرى جاريا ەتىلمەيتىنى جازىلعان.
سونىمەن قاتار، «قر قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكسىنىڭ 78-بابى 6-بولىگىنىڭ تالاپتارى قورعانۋعا قۇقىعى بار كۋاگەردىڭ قۇقىقتارىن انىقتايدىسوعان سايكەس سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ ساتىسىندا سۇراتىلعان ماتەريالداردىڭ كوشىرمەلەرىن بەرۋ مۇمكىن ەمەس» دەپ كورسەتكەن.
وسىعان دەيىن مەندە قورعاۋشى بولعان جوق. تەرگەۋ ورگانى ق.مۋحانبەكوۆ مەنىڭ قورعاۋشى ەمەس ەكەنىن بىلە تۇرا، مەنەن قورعاۋشىدان باس تارتۋ جونىندە ارىز جازۋدى سۇرادى. سوعان سايكەس مەن ارىز جازدىم. الايدا وسى جازعان ارىزىمدى تەرگەۋ ورگانى وزدەرىنە كەرەكتى جەرلەرىنە پايدالانىپ، قىلمىستىق ءىس-قۇجاتتارعا تىركەپ، ونى دالەل رەتىندە پايدالانىپ، بۇرمالاپ جىبەرەدى دەپ ويلاعان دا جوقپىن.
تەرگەۋ ورگاندارىنا نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق تەرگەۋ سوتىنىڭ 29 ناۋرىزداعى قاۋلىسىمەن، ماعان قاتىستى كۇزەتپەن ۇستاۋ تۇرىندەگى بۇلتارتپاۋ شاراسىنا سانكتسيالاۋ تۋرالى ءوتىنىشحاتى قارالىپ بولعان سوڭ، مەنى شاقىردى. سول كەزدە 2021 جىلى ءساۋىر ايىندا جاۋاپ بەرۋدەن باس تارتتىم.
سودان كەيىن، مەنى كۇدىكتى دەپ تانىپ، ءىس قۇجاتتارىمەن قورعاۋشى ن.ايبۋلاتوۆ 2021 جىلى مامىر ايىندا تانىسىپ، قر باس پروكۋراتۋراسىنا شاعىم كەلتىردى»، - دەيدى گۇلنۇر قۇرمانبايقىزى.
«اسىعىس ايىپتاۋ اكتىسىن شىعاردى»
قر قىلمىستىق پروتسەسستىك كودەكسىنىڭ 297-بابىنىڭ 7 بولىگىندە، 298 بابىندا، پروكۋرور شاعىمدى شەشكەنگە دەيiن قىلمىستىق iس سوتقا جiبەرiلمەۋگە تيiس ەكەن.
«الايدا، ءوزىم دەنساۋلىعىما بايلانىستى اۋرۋحانادا ەم الىپ جاتقانىمدا، قر قپك-106 بابىنىڭ تارتىبىمەن قر باس پروكۋرورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ب.ن.اسىلوۆتىڭ 14 تامىز 2020 جىلعى ماعان قاتىستى قر قك-ءنىڭ 369-بابىنىڭ 3-بولىگىمەن قوزعالعان №20430013000576 ساندى قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋدى جالعاستىرۋ تۋرالى قاۋلىسىن زاڭسىز دەپ تانىپ، ونىڭ كۇشىن جويۋدى سۇراعان شاعىمىنا ناتيجەسى شىقپاي جاتىپ، تەرگەۋ ورگانى 01 ماۋسىم 2021 جىلى ايىپتاۋ اكتىسىن جازىپ، باس پروكۋرور ونى بەكىتىپ، قىزىلوردا قالالىق سوتىنا جىبرەگەندىگى تۋرالى حابار كەلدى.
سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋدى جۇزەگە اسىراتىن ادام پروتسەسكە قاتىسۋشىلار قىلمىستىق ءىس ماتەريالدارىمەن تانىسقاننان جانە ولاردىڭ ءوتىنىش حاتتارىن شەشكەننەن كەيىن بارىپ ايىپتاۋ اكتىسىن جاسايدى.
الايدا تەرگەۋ ورگانى، باس پروكۋرور شاعىمدى قاراۋ كەزىندە مەنىڭ كەلتىرىلگەن دالەلدەرىمدى تەكسەرۋدىڭ ورنىنا، كەرىسىنشە مەنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىمدى بارىنشا تاپتاپ، اياق استى قىلىپ وتىر»، - دەيدى.
تاقىرىپقا تۇزدىق:
قىزىلوردا وبلىسىندا سۋديا سوت توراعاسىنان ازعىندىق كوردىم دەپ شاعىمدانعانى تۋرالى اقپارات 2020 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا باق-تا جاريا بولىپ، قوعامدا قىزۋ تالقى بولعان ەدى. وندا قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى قول استىنداعى سۋديانى توسەكتەس بولۋعا شاقىرعانى، قاراماعىنداعى كەلىنشەكتى دەگەنىنە كوندىرە الماعان سوت توراعاسى قۋدالاۋدى باستاعانى جايلى باياندالعان.
گۇلنۇر قۇرمانبايدىڭ زاڭ سالاسىندا جۇرگەنىنە 20 جىل ەكەن. ال شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى بولىپ جۇمىس ىستەگەنىنە 8 جىل بولعان. اۋداندىق سوتتىڭ توراعاسى قول استىنداعى بويداق كەلىنشەكتى «قالاعانىنا» كوندىرە الماعان سوڭ، قىسپاققا العان كورىنەدى. گۇلنۇر قۇرمانباي باسشىلىقتىڭ مۇنداي قىسىمىنا شىداي الماي، بالا كۇتىمىنە بايلانىستى ەڭبەك دەمالىسىنا شىعىپ كەتكەن. ءتىپتى، وزىنە ەرسى ۇسىنىس جاساعان توراعانىڭ ارەكەتىن ءتىزىپ، جوعارعى سوتقا دا شاعىمدانىپتى.
كەيىن، شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.كۇزدەۋباەۆ باق-قا پىكىر ءبىلدىرىپ، «سۋديانى توسەككە تارتقان جوقپىن. ول جالا جاۋىپ وتىر»، - دەپ اقتالعان.
«بۇل جاعا ۇستاتاتىن جايت، ايىپتاۋلاردىڭ ءبارى جالعان. بىرىنشىدەن سۋديا گ. قۇرمانباي سۋديا ادەبى نورمالارىن بۇزىپ، نەگىزسىز جالا جاۋىپ وتىر، ونى توسەككە تارتتى دەۋى نەگىزسىز. جاعىلعان كۇيە ورىنسىز قالمايدى، انام دا، ايەلىم دە ۋايىمداپ وتىر. جوعارعى سوت تاراپىنان ىشكى قاۋىپسىزدىك ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كەلىپ، تەكسەرۋدى جۇرگىزدى دە، ايتىلعان سوزدەردىڭ راس ەكەنى دالەلدەنبەدى. ول تۋرالى كوميسسيانىڭ شەشىمى دە شىعارىلدى. وتباسىمدا ەكى قىزىم، ايەلىم، انام بار. اقىلدى ايەل ەرىنىڭ ءبىر اۋىز سوزىنە دە توقتايدى عوي. ايەلىمە جالا جابىلىپ جاتقانىن ءتۇسىندىردىم، باسقا ەشتەڭە ايتقانىم جوق. ءۇي ىشىندەگى جاعداي بۇرىنعىداي ەمەس، اۋىر... كەلىنشەگىم مەنى تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن»، - دەپتى قىزىلوردا وبلىسى شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى مارات كۇزدەۋباەۆ.
كۇزدەۋباەۆ قازىلىق قىزمەتتە جۇرگەن 13 جىلدىڭ 8-ىندە باسشىلىق لاۋازىمدار اتقارعان ەكەن. ول وتكەن جىلدىڭ جەوتوقسانىندا ارىپتەسىنىڭ ۇستىنەن ارىزداناتىنىن ايتقان.
«وسى جاعداي بويىنشا زاڭ تالاپتارىنا ساي شارا قولدانۋعا مىندەتتى تۇردە ارىزدانۋىم كەرەك دەپ ويلايمىن. ار-نامىسىما، وتباسىمنىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىردى. ونىڭ ارەكەتتەرى «تيسە تەرەككە، تيمەسە بۇتاققا» دەپ ايتا بەرۋ دەپ باعالايمىن. ول سۋديالىق مىندەتتەرىن ماعان دەيىن دە 5 جىل اتقارعان»، - دەگەن م.كۇزدەۋباەۆ سۋديا گ.قۇرمانبايدىڭ شەشىمىنەن كەيىن جەرىمىزدەن، ۇيىمىزدەن ايىرىلدىق دەپ شاعىمدانۋشىلار كەلگەندىكتەن، توراعا رەتىندە ولاردى قابىلداپ، قۇرمانبايدىڭ ارەكەتىن باسشىلىققا حابارلاعانىن ايتىپتى.
وسى وقيعادان كەيىن ارادا از عانا ۋاقىت وتكەندە شيەلى اۋداندىق سوتىندا التى جىل حاتشى قىزمەتىن اتقارعان ەڭلىك قىدىراليەۆا ءوزىنىڭ جازىقسىز قىسىمعا ۇشىراعانىن ايتىپ، اراشا سۇراعان. ايتۋىنشا، ول ءۇشىنشى سابيىنە اياعى اۋىر كەزدە توراعانىڭ قۋدالاۋىنا ۇشىراعان. سەبەبى، تىكەلەي باسشىسىنىڭ (سۋديا گۇلنۇر قۇرمانباي – اۆت.) ۇستىنەن تەرىس كۋالىك بەرۋدەن باس تارتىپتى. قىسىم توقتاماعاندىقتان ەڭلىك جۇكتىلىكتىڭ 34-ءشى اپتاسىندا بوسانىپ قويعان.
ال بيىلعى جىلدىڭ اقپان ايىندا جوعارى سوت كەڭەسى جانىنداعى سوت ءجيۋريى شيەلى اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.كۇزدەۋباەۆتى لاۋازىمىنان بوساتۋ تۋرالى ۇسىنىستى مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتىنا جولدايتىنىن «ازاتتىق رۋحى» سايتى حابارلادى. وندا قر جوعارعى سوت كەڭەسى اپپاراتىنىڭ اتالعان ىسكە قاتىستى تۇسىندىرمەسى جاريالانعان.
«2021 جىلى 18 اقپاندا جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ جانىنداعى سوت ءجيۋريىنىڭ وتىرىسى ءوتتى، وندا جەرگىلىكتى جانە وعان تەڭەستىرىلگەن سوتتاردىڭ سۋديالارىنا قاتىستى بىرقاتار تارتىپتىك ىستەر قارالدى. سوت ءجيۋريى وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 5 سۋديا تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى، ونىڭ ىشىندە ءبىر سۋديا سوگىس تۇرىندە جازا الدى، ءۇش سۋدياعا ەسكەرتۋ جاريالاندى، اۋداندىق سوتتىڭ ءبىر توراعاسى سۋديا لاۋازىمىندا قالدىرىلا وتىرىپ، اتقاراتىن لاۋازىمىنان بوساتۋعا ۇسىنىلدى. سۋديالاردى تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا ولاردىڭ سوت ىستەرىن قاراۋ كەزىندە زاڭدىلىقتى ورەسكەل بۇزعانى، سۋديا ادەبىنە قايشى كەلەتiن، اتىنا كىر كەلتىرەتىن تەرiس قىلىق جاساعانى، سونداي-اق اۋداندىق سوت توراعاسىنىڭ لاۋازىمدىق مiندەتتەرiن تيiسiنشە ورىنداماعانى نەگىز بولدى»، - دەپ جازىلعان رەسمي حابارلامادا.
ونان سوڭ، ورنىنان بوساتىلسىن دەگەن سۋديا مارات كۇزدەۋباەۆ ەكەنى راستالعان.
«مارات كۇزدەۋباەۆتىڭ ماسەلەسى قارالعانى راس. سوت ءجيۋريىنىڭ وتىرىسىندا وعان قاتىستى ءىس قارالىپ، ناتيجەسىندە جوعارى سوت كەڭەسى جانىنداعى سوت ءجيۋريى مارات كۇزدەۋباەۆتى تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتا وتىرىپ، اۋداندىق سوت توراعاسى لاۋازىمىنان بوساتۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. سوت ءجيۋريىنىڭ بۇل شەشىمى ازىرگە زاڭدى كۇشىنە ەنگەن جوق. سەبەبى، بۇل شەشىمگە ونىڭ (كۇزدەۋباەۆ – اۆت.) ارىز ءتۇسىرۋ مەرزىمى اياقتالعان جوق. كەلىسپەسە 10 كۇننىڭ ىشىندە قارسى شاعىم تۇسىرە الادى، الايدا ازىرگە ارىز تۇسكەن جوق. قارسى ارىز تۇسپەسە شەشىم زاڭدى كۇشىنە ەندى دەپ ەسەپتەلەدى دە، ودان كەيىن سۋديانى لاۋازىمىنان بوساتۋ تۋرالى پرەزيدەنتكە ۇسىنىس جىبەرىلەدى. سوسىن مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن لاۋازىمىنان بوساتىلادى. جوعارعى سوت كەڭەسىنە تۇراقتى ون ادام مۇشە. ودان بولەك باس پروكۋرور، جوعارى سوتتىڭ توراعاسى، ادىلەت ءمينيسترى دە جالپى وتىرىستارعا قاتىسادى، ولار دا داۋىس بەرۋ قۇقىعىنا يە. ال سوت جيۋريىنە بىرنەشە سۋديا، ادۆوكاتتار مەن قوعام بەلسەندىلەدى قاتىسادى. ولار كۇزدەۋباەۆ بوساتىلسىن دەگەن شەشىمگە كەلدى. بۇنداي جاعدايدان كەيىن سۋديالاردىڭ ورنىندا قالۋى ەكىتالاي»، - دەپ تۇسىندىرگەن قر جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى اسان احمەتجان.
(ماقالا Abai.kz سايتىنان الىندى)
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
