1999 جىلى 18-جاستاعى جاڭا زەلانديالىق پيتەر بەك ءوز جاسىنداعى بوزبالالار ىستەمەيتىن قادامعا باردى. ونى كورگەن كورشىلەرى جىندى، ال تۋىستارى ەسىنەن اۋىسقان دەيتىن. ءۇيىنىڭ جانىنداعى كىشكەنتاي سارايدىڭ ىشىنە زەرتحانا جاساپ، وندا عارىش كەمەسىنىڭ قوزعالتقىشىن جانە جانارماي جاساپ شىعۋعا كىرىستى. ارينە، ونىڭ جوسپارىنا ەشكىم سەنبەدى. الەم دەرجاۆالارىنىڭ قولىنان ارەڭ كەلەتىن عارىش كەمەسىنىڭ قوزعالتقىشىن بوزبالا قالاي جاساسىن دەدى كوبىسى. ەلدىڭ ويى پيتەردى قىزىقتىرعان ەمەس. ول سۆاركاعا كيەتىن قورعانىش كاسكاسىن كيىپ، ءۇستىن ءتۇرلى تسەللوفانمەن وراپ، ءوز زەرتحاناسىندا جۇمىسىن جاساي بەردى. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە كورشىلەرى مەن تۋىستارى تاڭدانىستان اۋىزدارىن اشىپ قالدى. جاڭاعى وزدەرى سەنبەگەن، كۇلكى ەتكەن پيتەر ۆەلوسيپەدكە كىشكەنتاي عارىش كەمەسىنىڭ قوزعالتقىشىن قويىپ، ساعاتىنا 150 شاقىرىم جىلدامدىقپەن زىمىراپ ءجۇردى.
ول بۇعان دەيىن دە ادام سەنگىسىز ارەكەتتەرگە بارعان بولاتىن. 15 جاسىندا اليۋمينيدەن ۆەلوسيپەد جاساپ، 16 جاسىندا 300 دوللارعا ەسكى، شىرىگەن Austin Mini كولىگىن ساتىپ الىپ، قالپىنا كەلتىرگەن-ءدى.
پيتەر ءوز قابىلەتىنە قاراماستان وزىنە ساي ەمەس جۇمىستاردى ۇزاق ىستەگەن. تۋالەت تازالاپ، پيتستسا تاسىپ، ءتۇرلى كولىك جوندەۋ ورتالىقتارىندا قىزمەت ەتتى. ال كەشكىسىن جۇمىستان كەلگەننەن كەيىن، ءوز قىزىعۋشىلىعى بويىنشا عارىش كەمەسىنىڭ قوزعالتقىشتارىن جاساۋمەن اينالىستى. وسىلايشا كۇن وتكىزۋمەن بولدى.
2006 جىلى پيتەكەڭنىڭ كەلىنشەگى اقش-قا ءبىر ايعا جۇمىسقا شاقىرىلادى. پيتەر بۇل مۇمكىندىك دەپ ويلادى. ءسويتىپ ەكەۋى اقش-قا كەلدى. پيتەر وسى ارالىقتا NASA, Boeing, Rocketdyne سىندى عارىش پەن اۋە كەڭىستىگىن باعىندىرعان كومپانيالارعا كىرىپ شىقتى. ماقساتى جۇمىس تابۋ بولاتىن. بىراق ونى ەشكىم جۇمىسقا الا قويمادى. ال پيتەر بولسا ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ ءادىسىن ەسكىرگەن دەپ باعالادى. ونىڭ ويىنشا عارىشتى باعىندىرىپ، ادامزاتقا قولجەتىمدى، ورتاق ەتۋ ءۇشىن عارىش كەمەلەرى ۇشۋعا ارزان، جۇك تاسۋعا ءتيىمدى بولۋى كەرەك.
"ادامزات عارىشتى تولىق يگەرە المايدى، ەگەر زىمىراندار جەڭىل بولىپ، كۇن سايىن ۇشىپ تۇرماسا", - دەدى پيتەر. دەدى دە، جاڭا زەلاندياعا قايتا ورالىپ، ءوزىنىڭ كومپانياسىن قۇرۋدى باستادى. كومپانيا بۇگىندە كوپشىلىككە بەلگىلى Rocket Lab. سونىمەن ول اقش-تان كەلىپ، قىزۋ جۇمىسىن باستاپ كەتتى. ارنايى ماكەتتەرى مەن بوزبالا شاعىنداعى زەرتحاناسىن ايتىپ، ەل ۇكىمەتىنە كىردى. قىزىق، بىراق ولار پيتەرگە سەنىم ارتىپ، زەرتحانا تاۋىپ بەردى. ونىڭ اقىسىن وزدەرى تولەدى. بىزدە بىرەۋ سولاي بارسا، قالاي بولار ەكەن؟ جارايدى، ول باسقا اڭگىمە.
ەندى ول ءوز زەرتحاناسىنا جوعارى تەحنولوگيا نەگىزىندە جاسالعان اپپاراتتاردى الۋعا دەمەۋشى ىزدەدى. بىردە تەلەديداردان عارىش الەمىنە قىزىعاتىن مارك روكەتتىڭ سۇحباتىن كورىپ قالادى. مارك ميللياردەر بولاتىن. ول پيتەرگە كومەكتەسۋگە كەلىستى. ءسويتىپ پيتەر 2009 جىلى العاشقى زىمىرانىن جاساپ، ونى "اtea-1" دەپ اتادى. "اتەا" جاڭا زەلانديانىڭ تيتۋلدى حالقى ماوريلەردىڭ تىلىندە "عارىش" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. زىمىران بار، دەمەۋشى تابىلدى، ەندى ۇشىراتىن جەر كەرەك بولدى. جەردى جەرگىلىكتى باي، مايكل فەي بەرۋگە كەلىستى. تەك ءبىر عانا شارتى بولدى. زىمىران عارىشقا الىپ ۇشاتىن جۇكتى مايكلدىڭ ءوزى تاڭدايدى. ول جۇك رەتىندە شۇجىقتى تاڭدادى. "عارىشقا بارىپ كەلگەن شۇجىقتى جەگىم كەلدى" دەدى كەيىننەن ءبىر سۇحباتىندا ول. العاشقى سىناق ءساتتى ءوتتى. ء"بىز عارىشتامىز، جاڭا زەلانديا" دەپ ايعايلاپ جىبەردى پيتەر.
سودان بەرى ون جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى. بۇگىندە سارايدا باستالعان بالا ارمانى، الەمدىك دەڭگەيدەگى كومپانيالاردىڭ بىرىنە اينالدى. ونىڭ تابىسى 1 ملرد دوللاردان استى. مىسالى SpaceX كومپانياسى عارىشقا ۇشۋ ءۇشىن 50 ملن دوللار، ال Rocket Lab – 5 ملن دوللار سۇرايدى. ون ەسە از. ارينە، بىراق Rocket Labتىڭ عارىشقا اپارار جۇگى دە بىرنەشە ەسە از بولىپ كەلەدى. پيتەر بەك قۇرعان Rocket Lab كومپانياسىنىڭ باس شتاب پاتەرى اقش-تىڭ حانتينگتون-بيچىندا ورنالاسقان. ول جەر ينۆەستيتسيا تارتۋعا ءتيىمدى.
پيتەردىڭ ويىنشا ادامزاتتىڭ بارىنە عارىش قولجەتىمدى بولۋعا از قالدى. ەندى ءىرى عارىش ايلاقتارى كەرەك بولماي قالۋى دا مۇمكىن. Rocket Lab كومپانياسى دا يلون ماسك سياقتى بىرنەشە مارتە قولدانۋعا بولاتىن زىمىرانداردى سىناقتان وتكىزىپ جاتىر.
اسحات قاسەنعالي،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
