قازاق ەلى ءوزىنىڭ تۇعىرىن قالاعان كەزدەن باستاپ، ءتۇرلى قيلى زامانداردى باستان كەشىردى، قازاق دەگەن ازات ەلگە بىرەۋگە تاۋەلدى بولۋى قيىنعا سوقسا دا، ازاتتىقتىڭ ءساتىن كۇتۋدى توقتاتقان ەمەس.
كەرەي مەن جانىبەك حاندارىمىز ءبىزدىڭ حالقىمىزدى وزبەك حاندىعىنان جاۋ بولىپ، قان توگۋ ءۇشىن ەمەس، ازات ەل بولۋ ءۇشىن كەرەگەمىزدى ءبولىپ بولەك شىعاردى. الايدا قيلى زامان مىقتى ادامداردى، مىقتى ادامدار بەيبىت زاماندى قۇرسا، بەيبىت زامان ءالسىز ادامداردى تۋىپ، ءالسىز ادامدار قيلى زاماندى تۋدىراتىنى بارىمىزگە ءمالىم. قازاق ەلى وزبەك حاندىعىنان كورگەن وزبىرلىققا شىداماي، بەيبىت زامان قۇرىپ، ازات ەل بولۋعا ۇمتىلدى جانە سونداي ەلدىڭ نەگىزىن قالاپ، تۋىن تىگىپ كەتتى. ارينە، زامان وتكەن سايىن قيلى دا، بەيبىت تە زاماندار بولدى. وسىنداي زامانداردىڭ ءبىرى – جوڭعار شاپقىنشىلىعى ەدى. ازاتتىقتى ساقتاپ قالۋعا تىرىسقان ابىلقايىر رەسەيمەن قارىم-قاتىناس قۇردى. الايدا بۇل كەلىسىم قازاقتىڭ ىعى-جىعىسىن شىعارىپ، ناعىز وزبىرلىققا سالاتىنىن ەشكىم بىلمەدى. قانشاما باتىرلار قوي ۇستىندە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زاماندى كورۋ ءۇشىن جاندارىن قيدى. كەشەگى ابىلايدىڭ نەمەرەسى، سوڭعى حانىمىز كەنەسارى دا ءوز عۇمىرىن ازاتتىق جولىنداعى كۇرەسكە ارنادى.
تاۋەلسىز ەل بولۋ ءۇشىن بىلەكتىڭ ەمەس، اقىلدىڭ، ساياسي سانانىڭ اشىق بولۋىن قالاعان الاش قايراتكەرلەرىمىز دە اتىلىپ جاتتى. سوعىستى، اشتىقتى كورگەن ەلدىڭ تاۋەلسىز ەل بولۋعا دەگەن ۇمىتتەرى دە ۇزىلە باستادى. بىراق سول كەزدەگى جالىندى جاستاردىڭ رۋحىنىڭ ارقاسىندا، ورىمدەي بولىپ، قىرشىن كەتكەن قىزدارىمىز بەن جىگىتتەرىمىزدىڭ تىلەكتەرى قاراڭعىدان كوز اشپاعان حالىقتىڭ جۇرەگىنە ءۇمىت ۇيالاتتى.
مىنە، بارلىق قازاق سوناۋ جىلدار بويى اڭساپ، 1991 جىلى قول جەتكىزگەن تاۋەلسىزدىگىمىزگە بيىل 30 جىل تولىپ وتىر. ازاتتىققپ قول جەتكىزۋ قانشالىقتى قيىن بولسا، ونى ساقتاپ قالۋ دا، تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە ءومىر ءسۇرىپ كەتۋ دە سونشالىقتى قيىن. وسى 30 جىلدا قازاقستانىمىز ءوز باسىنا جەكە تاۋەلسىز ەل بولىپ، باسقا مەملەكەتتەردى ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن مويىنداتۋدا كوپتەگەن ىستەر جۇرگىزدى. كەڭەس وداعىنىڭ قۇلاپ، قاراماعىندا بولعان ءبىراز مەملەكەتتەر تاۋەلسىزدىگىن العاندا تەنتىرەپ قالدى. اسىرەسە، ساياسات پەن ەكونوميكا جاعى ءالسىز بولعانىن بارلىعىمىزدا بىلەمىز. 15 شاقتى مەملەكەتتەن تۇرعان ۇلكەن وداقتى تاۋەلسىزدىك بەرىپ ءبولىپ تاستاۋى، ۇلكەن رەزونانستى تۋىنداتتى. ءار مەملەكەت ءوزىنىڭ ءونىمىن شىعارۋدا باسقا مەملەكەتپەن تۇبەگەيلى بايلانىستا ەكەنىن ۇعىنعاننان كەيىن ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ بۇل پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعى وداعىنىڭ نەگىزىن قالاپ، بارلىق تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ اياققا تۇرۋىنا دەگەن سەپتىگىن تيگىزدى. «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەمەكشى، جۇمىلا قۇرىلعان ازات ەلدەردىڭ تەز اياققا تۇرۋى دا وسىدان بولسا كەرەك.
ەلباسىمىز مۇنىمەن عانا شەكتەلىپ قالماي، ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسىن، ۇلتتىق ۆاليۋتامىز بەن رامىزدەرىمىزدىڭ نەگىزىن قالادى. ساياساتتا دامىعان ەلدەر قاتارىنا كىرۋدە كوپتەگەن جۇمىستار جاسادى. مىسالى كەشەگى دامىعان 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋ ءۇشىن قازاقستان- 2030 ستراتەگياسىنان باستاپ، دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋ ءۇشىن قازاقستان -2050 سىندى باعدارلامالاردى ىسكە اسىردى. وسىنداي تاۋەلسىز دامىعان ەل بار ەكەنىن الەمگە پاش ەتۋدەن، ەكسپو-2017 بولاشاق ەنەرگياسىن ۇسىنعان باعدارلاما دا ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن ودان دا مىقتى ەتە ءتۇستى. الايدا جاھاندانۋدىڭ دا وزىندىك تەرىس جاقتارىن بىلگەن ەلباسىمىز كوپتىڭ ءبىرى بولىپ كەتپەي، قازاق دەگەن اتىمىز بەن قۇندىلىقتارىمزدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعىتىن ۇسىندى. وسى باعىتتىڭ اياسىندا كوپتەگەن ءىس-شارالار، تاريحي فيلمدەر، كىتاپ شىعارۋ مەن وقۋدان جارىس سىندى ىستەر جۇزەگە اسىرىلدى. ودان بولەك قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەكونوميكا، ساياسات سالالارىنان بولەك مادەنيەتكە، ءجىتى، نازار اۋداردى. ءبىز تۇران ۋنيۆەرسيتەتىندە تۋلەكوۆا گۋلجان اپايىمىزبەن تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىق قارساڭىندا تۇركىستان قالامىز تۇركى ەلىنىڭ استاناسى دەڭگەيىنە جەتىپ، قوجا احمەت ياسساۋيدىڭ دەڭگەيىن تالداي وتىرا، قازاق تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ قالۋدا ءالى دە كوپ جۇمىستار ىستەلۋ قاجەت ەكەنىن ۇعىندىق. الايدا سوڭعى حانىمىز كەنەسارىنىڭ باس سۇيەگى ەلگە قايتارىلماق بولسا، قازاق ەلىمىزدىڭ دەڭگەيى كوككە شىقپاق. وسىنداي جاقسى جاڭالىقتارمەن قارسى الىپ جاتقان بۇل مەرەيتويىمىز قازاق جۇرتىنىڭ ماڭگى ەسىندە قالاتىنى ايدان انىق. «قوي ۇستىندە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان» دەگەن وسى شىعار.
بەكتۋروۆا فاريزا، تۇران ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ
«جۋرناليستيكا» فاكۋلتەتىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى.
