قازاقستان رەسپۋبليكاسى
پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى
ە. ل. توعجانوۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال
قۇرمەتتى ەرالى لۇقپانۇلى!
بيىل 30 جىلدىعى اتالىپ وتەتىن قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگى جولىنداعى عاسىرلار بويعى جانقيارلىق كۇرەستەردىڭ ىشىندە الاشوردانىڭ ورنى ايرىقشا!
ورتا ازيادا العاشقى زاماناۋي ساياسي پارتيا قۇرىپ، الاشوردا اۆتونومياسىن جاريالاعان الاش ارىستارى ازاتتىق جولىنداعى ۇلى كۇرەستە ۇلت بولاشاعى ءۇشىن سانالى تۇردە قۇرباندىققا بارا بىلۋىمەن قانداي قۇرمەتكە دە لايىقتى.
باستى ۇرانى - جەردى ساتپاۋ، ەلدى ساقتاۋ،ءتىلدى ساقتاۋ بولعان الاش ارىستارىن ۇلىقتاۋدى پرەزيدەنتى توقاەۆ «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا باستاپ بەردى: ء"بىز كەزىندە ەلگە قىزمەت ەتۋدىڭ وزىق ۇلگىسىن كورسەتكەن الاش قايراتكەرلەرىنەن تاعىلىم الامىز. ولار وتكەن عاسىردىڭ باسىندا تاۋەلسىزدىك يدەيالارىن حالىق اراسىندا دارىپتەۋگە زور ەڭبەك ءسىڭىرىپ، ازاتتىق جولىندا قۇربان بولدى.تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ مەرەيتويى اياسىندا وسىنداي ءبىرتۋار تۇلعالاردى ەسكە الىپ، ولاردىڭ مۇراسىن جاستارىمىزعا جانە بۇكىل الەمگە پاش ەتۋىمىز كەرەك" – دەپ، اتاپ كورسەتتى.
سونىمەن قاتار تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى ءىس-شارالار قاتارىندا الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحاننىڭ 155 جىلدىعى دا بار ەكەنى كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتادى.
سونداي-اق، قاراعاندى قالاسىنىڭ وكتيابر اۋدانىنا ءاليحان بوكەيحاننىڭ اتىن بەرۋ جونىندەگى شەشىمدى حالىق زور قۋانىشپەن قارسى الدى.
سوڭعى كەزدە الاش تاقىرىبى ەل اراسىندا كەڭ تارالا باستاعانى وتە قۋانىشتى تەندەنتسيا.
ەل تاۋەلسىزدىگى جولىندا جانىن پيدا ەتكەن الاش قايراتكەرلەرىنىڭ اسقاق رۋحىن قاستەرلەپ، ەستە قالدىرۋ شارالارى (كوشەلەرگە، مەكتەپتەرگە، ەلدى مەكەندەرگە ەسىمدەرىن بەرۋ، ەسكەرتكىشتەر قويۋ، ت.ب.) ەلوردا مەن وڭىرلەردە ءتيىستى دارەجەدە جۇزەگە اسۋى قاجەت.
الايدا، الاش دەسە قاراپايىم كوپشىلىكتىڭ ەسىنە تەك الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ كورنەكتى كوسەمدەرى ءاليحان بوكەيحان، احمەت بايتۇرسىنۇلى، مىرجاقىپ دۋلاتۇلى سەكىلدى بىرنەشە تۇلعانىڭ ەسىمدەرى عانا كەلەدى. شىن مانىندە بۇل ءتىزىم الدەقايدا اۋقىمدى.
ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى الاش ۇستانىمىن ناسيحاتتاعان، سول ءۇشىن قۇربان بولعان جەرگىلىكتى الاش قوزعالىسى قايراتكەرلەرىنىڭ ەرلىكتەرى ەسكەرىلمەي، ەسىمدەرى الىگە دەيىن بەلگىسىز بولىپ وتىرعانى وكىنىشتى. بۇلاردىڭ ءبارى تاۋەلسىز قازاق ەلى ءۇشىن قۇربان بولعاندار! "ارۋاق ريزا بولماي، ءتىرى بايىمايدى" دەگەن دانا حالقىمىزدىڭ ءسوزىن ۇمىتۋعا بولمايدى.
سول سەبەپتەن، 2019 جىلى «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ «الاش» ينستيتۋتىمەن بىرلەسىپ، بۇرىن بەلگىسىز بولىپ كەلگەن 700-دەن استام تۇلعانى قۇرايتىن جەرگىلىكتى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ءتىزىمىن دايىندادى. الاشتانۋشى عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرىنىڭ نەگىزىندە جاسالعان تىزىمگە كوپشىلىك قاۋىمعا ەسىمدەرى ۇمىت بولعان ءار ءوڭىردىڭ جەرگىلىكتى الاش قايراتكەرلەرى ەنگىزىلدى. ءاربىر وبلىس، قالا اكىمدەرىنە سول جەرگە قاتىسى بار، سول جەردەن شىققان الاششىل ازاماتتاردىڭ ءتىزىمى جىبەرىلىپ، ولاردىڭ اتتارىن جەرگىلىكتى جەردەگى كوشە، مەكتەپ، ت.ب. نىساندار اتاۋلارىنا بەرۋدى ۇسىنعان بولاتىنبىز.
الايدا، الىنعان جاۋاپتار كوڭىلگە قونبايدى. كوبىنەسە جاۋاپتار جالتارما سيپاتتا، بۇعان دەيىن الاشتىڭ ەل اۋزىنداعى جيىرما شاقتى تانىمال باسشىلارىنىڭ ەسىمدەرىن اتاۋمەن عانا شەكتەلگەن.
سوندا ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر الاش يدەياسىن بۇكىل قازاقتى وياتاتىن، بىرىكتىرەتىڭ ۇران ەمەس، كەيبىر جەكەلەگەن ادامداردىڭ كوزقاراسى عانا دەپ كورسەتكىسى كەلەتىن سياقتى.
«اق جول» پارتياسى، ارينە، بۇنداي كەرتارتپا ارەكەتتەرمەن كەلىسە المايدى.
مىسالى، ءبىز شىعىس قازاقستان وبلىسى اكىمدىگىنىڭ وزىنە عانا الاش ارمانى ءۇشىن ايقاسقان 125 ادامنىڭ ءتىزىمىن جىبەردىك! اتاپ ايتساق، تۇراعۇل ابايۇلى، بياحمەت سارسەنوۆ، حاميت توقتامىسوۆ، جاحاباي اتىكۇلى، جۇباندىق بولعانبايۇلى جانە تب. ولاردىڭ بارلىعى ەلىمىزدىڭ ازاتتىعى ءۇشىن ءوز ومىرلەرىڭ سانالى تۇردە قۇربان ەتتى. وسى 125 باتىردان ءبىر ادامنىڭ اتى ەسكەرىلدى مە؟ جوق.
ەڭ وكىنىشتىسى - وسىنداي جاعداي بارلىق وبلىستار مەن قالالاردا دا قالىپتاسىپ وتىر.
بۇنداي ادىلەتسىزدىكتى ءبىز ۇلكەن ساياسي قاتەلىك دەپ سانايمىز. وعان جوعارىدا اتالىپ كەتكەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ ماقالاسى دا ناقتى دالەل.
جالپى، بىزدە مەملەكەت تاراپىنان بەكىتىلگەن ءتىزىم بار، سوعان ەنگەن تۇلعالار عانا الگىدەي قۇرمەتكە يە بولا الادى. ول تىزىمگە كوپ الاش قايراتكەرلەرى كىرمەگەن. پرەزيدەنتتىڭ اتالمىش ماقالاسىنداعى الاش تۋرالى تالاپتى ەسكەرە وتىرىپ، سول مەملەكەتتىك ارنايى ءتىزىمدى قايتا قاراۋ كەرەك.
بىزگە ەندى تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلىىندا رۋحاني جاڭعىرۋ باعىتىنداعى مەملەكەتتىك مۇددە مەن ۇلتتىق يدەولوگيا تالاپ ەتەتىن سىندارلى ساياسات پەن ناقتى ءىس-ارەكەت قاجەت.
سول سەبەپتەن، «اق جول» پارتياسى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ قارساڭىندا، الاش قايراتكەرلەرىنىڭ قاسيەتتى ەسىمدەرىن ماڭگىلىك ەستە ساقتاپ، ونوماستيكا تۇرعىسىندا قولدانۋ ءۇشىن اتالعان ءتىزىمدى ۇكىمەتكە جىبەرىپ وتىرمىز.
وسىعان بايلانىستى، «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى، 2019 جىلى ءبىز جولداعان حاتتاردى جەرگىلىكتى اكىمدىكتەرگە قايتا كوتەرۋدى تاپسىرىپ، الاش كوسەمدەرىمەن بىرگە مىڭداعان جەرگىلىكتى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ قاسيەتتى ەسىمدەرىن ۇلىقتاۋ شارالارىن باقىلاۋعا الۋىڭىزدى سۇرايدى.
قۇرمەتپەن،
«اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى
https://www.facebook.com/100001908576595/posts/5139186459488256/?d=n
