"تۋعان مەن ەمەس، انام عوي، مەن سودان تۋىلدىم" دەگەندى ءجيى ەستيمىز.
«تۋىلۋ» تىلدىك جۇيەگە سايكەس كەلەدى. الايدا ءتىل بىلىمىندە ۋزۋس دەگەن ۇعىم بار. ۋزۋس دەپ تىلدىك جۇيەگە قايشى كەلسە دە، تىلدىك داعدىعا اينالعان قولدانىستى ايتامىز. بۇعان «تۋ» جاتادى. مىسالى، جيىرماسىنشى تۇلعاسىنىڭ ورنىعۋى – ۋزۋستىق كورىنىس. ونى ءبىز جيىرمانشى دەپ وزگەرتپەيمىز عوي. ۋزۋستىق قۇبىلىس بارلىق تىلدە كەزدەسەدى.
(تاتار، باشقۇرت جانە ت.ب. تىلدەردە «تۋ» قولدانىلادى. ال قىرعىزدار «تۋىلۋ (تۋلۋ)» دەيدى.)
قازاق قاشاندا «تۋدى» قولدانعان. «تۋىلۋ» كەيىننەن سوزدىك قورىمىزعا ەندى.
«تۋعا» بايلانىستى مىسالدار تومەندەگىدەي:
1) اتادان جاقسى ۇل تۋسا،
ەلىنىڭ قامىن جەيدى...
2) تۋعان ۇلدان نە پايدا، قولىنا نايزا الماسا، اتانىڭ جولىن قۋماسا؟... (ماحامبەت وتەمىسۇلى)
3) جاس بالا انادان تۋعاندا ەكى ءتۇرلى مىنەزبەن تۋادى... (اباي قۇنانبايۇلى)
4) بۇگىن مەنىڭ تۋعان كۇنىم.
وي، ءپالى-اي!... (مۇقاعالي ماقاتاەۆ)
5) ادام جىلاپ تۋادى، جاتادى جۇرت جۇباتىپ... (قادىر مىرزا ءالى)
6) و، تۋعان جەر، ىستىق ەدى ءوڭىڭ نەتكەن... (ەرجان جۇمابەكۇلى)
ورفوگرافيالىق سوزدىكتە «تۋ» دەپ كورسەتىلگەن. ىرىقسىز ەتىس جۇرناعى جوق. قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگىندە «تۋ» سوزىنە تومەندەگىدەي انىقتاما بەرىلگەن:
1) بوسانۋ، بالا تابۋ.
2) اۋىسپ. پايدا بولۋ، جارىققا شىعۋ.
«تۋىلۋ» ەمەس، «تۋ» ەكەنىن ايتىپ تا، جازىپ تا جۇرگەندەر جەتەرلىك. ولاردىڭ ىشىندە «تۋىلعان مەن ولىنگەن» اتتى ماقالا جازعان مۇحتار ماعاۋين دا بار.
جازۋداعى بىرىزدىلىكتى ساقتاعانىمىز دۇرىس!
قۋانىش جۇمابەكۇلى
«لينگۆيستيكا» ماماندىعى بويىنشا فيلوسوفيا دوكتورى (PhD),
احمەت بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى
