"Týǵan men emes, anam ǵoı, men sodan týyldym" degendi jıi estımiz.
«Týylý» tildik júıege sáıkes keledi. Alaıda til biliminde ýzýs degen uǵym bar. Ýzýs dep tildik júıege qaıshy kelse de, tildik daǵdyǵa aınalǵan qoldanysty aıtamyz. Buǵan «týý» jatady. Mysaly, jıyrmasynshy tulǵasynyń ornyǵýy – ýzýstyq kórinis. Ony biz jıyrmanshy dep ózgertpeımiz ǵoı. Ýzýstyq qubylys barlyq tilde kezdesedi.
(Tatar, bashqurt jáne t.b. tilderde «týý» qoldanylady. Al qyrǵyzdar «týylý (týýlýý)» deıdi.)
Qazaq qashanda «týýdy» qoldanǵan. «Týylý» keıinnen sózdik qorymyzǵa endi.
«Týýǵa» baılanysty mysaldar tómendegideı:
1) Atadan jaqsy ul týsa,
Eliniń qamyn jeıdi...
2) Týǵan uldan ne paıda, qolyna naıza almasa, atanyń jolyn qýmasa?... (Mahambet Ótemisuly)
3) Jas bala anadan týǵanda eki túrli minezben týady... (Abaı Qunanbaıuly)
4) Búgin meniń týǵan kúnim.
Oı, páli-aı!... (Muqaǵalı Maqataev)
5) Adam jylap týady, jatady jurt jubatyp... (Qadyr Myrza Áli)
6) O, týǵan jer, ystyq edi óńiń netken... (Erjan Jumabekuly)
Orfografııalyq sózdikte «týý» dep kórsetilgen. Yryqsyz etis jurnaǵy joq. Qazaq tiliniń túsindirme sózdiginde «týý» sózine tómendegideı anyqtama berilgen:
1) Bosaný, bala tabý.
2) Aýysp. Paıda bolý, jaryqqa shyǵý.
«Týylý» emes, «týý» ekenin aıtyp ta, jazyp ta júrgender jeterlik. Olardyń ishinde «Týylǵan men ólingen» atty maqala jazǵan Muhtar Maǵaýın da bar.
Jazýdaǵy birizdilikti saqtaǵanymyz durys!
Qýanysh Jumabekuly
«Lıngvıstıka» mamandyǵy boıynsha fılosofııa doktory (PhD),
Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri
