«ۇلتتىق عارىشتىق زەرتتەۋلەر مەن تەحنولوگيالار ورتالىعى» قۇرامىندا جەردىڭ ماگنيت ءورىسىن ولشەۋگە ارنالعان KazSciSat-1 نانوسپۋتنيگى مەن 17 مەتر رۇقساتى بار KazSTSat-1 جقز تەحنولوگيالىق سپۋتنيگى، سونداي-اق جەرۇستى باسقارۋ كەشەنى مەن اقپاراتتى وڭدەۋدىڭ ماقساتتى كەشەنى بار «عىلىمي-تەحنولوگيالىق ماقساتتاعى قازاقستاندىق جۇيەنى قۇرۋعا قاتىسقاندىعىن ەسكەرمەي كەتۋگە بولماس.
2018 جىلعى 4 جەلتوقساندا اقش-تىڭ ۆاندەنبەرگ عارىش ايلاعىنان Falcon-9 زىمىرانىمەن ۇشىرىلعاننان كەيىن، وسى ۋاقىتقا دەيىن KazSciSat-1 سپۋتنيگىمەن 400-دەن استام بايلانىس سەانسى وتكىزىلدى. جەردىڭ يونوسفەراسىنداعى فيزيكالىق پروتسەستەردى جانە ولاردىڭ جەر پروتسەستەرىمەن ءوزارا بايلانىسىن زەرتتەۋ ماقساتىندا جەر ماڭى عارىش كەڭىستىگىنىڭ مونيتورينگى بويىنشا مىندەتتەر ورىندالۋدا.
قازاقستاندا "مير" ستانتسياسىندا جانە حالىقارالىق عارىش ستانتسياسىندا ءبىزدىڭ باتىرلارىمىز-عارىشكەرلەر ت.اۋباكىروۆ، ت. مۇساباەۆ جانە
ا. ايىمبەتوۆتىڭ قاتىسۋىمەن بەس عىلىمي باعدارلاما ىسكە اسىرىلعانى اۋىز تولتىرىپ ايتارلىق جەتىستىك.
بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا قازعارىش پەن
"ۇلتتىق عارىشتىق زەرتتەۋلەر مەن تەحنولوگيالار ورتالىعى" اق قازاقستاندىق عارىشكەردىڭ حالىقارالىق عارىش ستانتسياسىنا ۇشۋىنىڭ التىنشى عىلىمي باعدارلاماسىن قالىپتاستىرۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر. ارنايى قۇرىلعان جۇمىس توبى قازاقستاننىڭ عىلىمي ۇيىمدارى مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ عالىمدارى ۇسىنعان حالىقارالىق عارىش ستانتسياسىنىڭ بورتىندا ەكسپەريمەنتتەر جۇرگىزۋ ءۇشىن جوبالاردى مۇقيات ىرىكتەپ الدى. باعدارلاما قازعارىشتا كەلىسۋدەن وتكەن سوڭ، روسكوسمودا ساراپتامادان وتەدى.
بۇگىندە الەمدە عارىش سالاسىنىڭ بەس نەگىزگى درايۆەرى بار. ءبىرىنشىسى-شىعىنداردى ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن تەحنولوگيالار. ەكىنشىسى-جەكە ينۆەستيتسيالاردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋ. ءۇشىنشىسى-دەرەكتەردىڭ ۇلكەن ماسسيۆىنە (Big Data) تاۋەلدى بولىپ كەلە جاتقان جاھاندىق ەكونوميكا. ءتورتىنشى-عارىش قىزمەتىن ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ كوزى رەتىندە قاراستىرۋ، ال بەسىنشى-اسكەري جانە ستراتەگيالىق ازىرلەمەلەر.
قاي سالا بولماسىن، قارجىلاي قولداۋسىز جۇزەگە اسۋى ەكىتالاي ەكەندىگى بەلگىلى. سوندىقتاندا عارىش سالاسىن دامىتۋدا اتقارىلاتىن تاعى ءبىر باعىت، ول بيۋدجەتتىك باعدارلامالاردى دايىنداۋمەن بايلانىستى. بۇل عارىش قىزمەتى سالاسىندا 2021-2023 جىلدارعا ارنالعان قولدانبالى عىلىمي زەرتتەۋلەر جاساۋ، حالىقارالىق عارىش ستانتسياسىنىڭ بورتىندا عىلىمي ەكسپەريمەنتتەردىڭ قازاقستاندىق باعدارلاماسىن دايىنداۋ، سونداي-اق بىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ گرانتتىق جانە باعدارلامالىق-نىسانالى قارجىلاندىرۋ جوبالارىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.
سونىمەن قاتار عارىش عىلىمىنىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى دامۋ پايىمى جۇيەلى تۇردە ازىرلەنگەندىگى دە ۇلكەن جەتىستىك ەكەندىگىن ايتا كەتۋ كەرەك. بۇل باعدارلامالىق قۇجات جوعارىدا ايتىلعان جەتىستىكتەرگە جانە دامۋدىڭ تەجەۋشى فاكتورلارىن ەڭسەرۋگە نەگىزدەلەدى.
جوعارىدا ايتىلعان باعدارلاما شەڭبەرىندە عارىش سالاسىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارى مەن ازىرلەمەلەرگە بىرىڭعاي كوزقاراسپەن بىرقاتار مامانداندىرىلعان مىندەتتەردى شەشۋ ۇسىنىلادى. باعدارلاما عارىشتىق ناۆيگاتسيالىق تەحنيكا، عارىش اپپاراتتارىنىڭ، نانوسپۋتنيكتەردىڭ، قازاقستاندا العاش رەت قولدانىلعالى وتىرعان اسا جەڭىل كلاستى زىمىران-تاسىعىشتىڭ كومپونەنتتەرىن، زاماناۋي IT-شەشىمدەردى، گەوكەڭىستىكتىك جانە ۋاقىتشا دەرەكتەردىڭ بىرىڭعاي بازاسىن، تابيعي جانە تەحنوگەندىك پروتسەستەردىڭ مونيتورينگى تەحنولوگيالارىن، جوعارى ءونىمدى ەسەپتەۋ تەحنولوگيالارىن پايدالانا وتىرىپ، جاقىن جانە الىس عارىشتى زەرتتەۋدىڭ اپپاراتتىق-باعدارلامالىق قۇرالدارى بويىنشا جۇمىستاردى قامتيتىن بولادى.
كەلەسى ءبىر باعىت — ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ازىرلەۋ، عىلىمي ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ جانە دامىتۋ بولىپ وتىر. ولاردىڭ بىرنەشەۋىن اتاپ وتسەك، ولار: تابيعي جانە تەحنوگەندىك اپاتتاردى بولجاۋدىڭ جانە جەرۇستى-عارىشتىق مونيتورينگىنىڭ حالىقارالىق ورتالىعى جانە گەوديناميكالىق پوليگوندى قۇرۋ، اسسى-تۇرگەن وبسەرۆاتورياسىنداعى ەكسپەريمەنتتىك استرونوميالىق كەشەندى جاڭعىرتۋ، تيان-شان استرونوميالىق وبسەرۆاتورياسىنىڭ بازاسىندا عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ ورتالىعىن جانە ءاستروتۋريزمدى قۇرۋ.
عارىشش سالاسىندا كادرلاردى دايارلاۋ ماسەلەسى وتە ماڭىزدى ەكەنى بەلگىلى. وسىعان وراي ەلىمىزدىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىمەن بىرلەسىپ، "ۇلتتىق عارىشتىق زەرتتەۋلەر مەن تەحنولوگيالار ورتالىعى" اق ماگيسترلەر مەن PhD دوكتورلاردى دايىنداۋ ءۇشىن بەيىندى كافەدرالاردىڭ فيليالدارىن قۇرۋ بويىنشا جۇمىستار اتقارۋدا. ورتالىقتىڭ جەتەكشى عالىمدا وسى جوعارى وقۋ ورىندارىندا ساباق بەرسە، زەرتحانالار مەن وبسەرۆاتوريالار ستۋدەنتتەر مەن ماگيسترانتتاردىڭ ديپلومالدى جانە وندىرىستىك تاجىريبەلەرىن، تاعىلىمدامالارىن ۇيىمداستىرۋعا كومەك بەرەدى.
بۇگىندە عارىش سالاسىنىڭ بىلىكتى مامانى بولۋ ءۇشىن اعىلشىن ءتىلىن جاقسى ءبىلۋ جانە IT-تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ قاجەت.
عارىش سالاسىنىڭ دامۋى «عالىم» ماماندىعىن قايتادان سانگە اينالدىرىپ جانە بەدەلىن ارتتىرا تۇسەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز.
ەركە جومارت،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
