ساياساتتانۋشى ەرمۇحامەد ەرتىسباەۆ عازيز ابىشەۆتىڭ «نەكۋرىلتاي» يۋتۋب ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا اقش پەن گرۋزياداعى سايلاۋعا توقتالا كەلىپ، كەلەر جىلدىڭ 10 قاڭتارىندا وتەتىن قازاقستانداعى پارلامەنتتىك سايلاۋعا قاتىستى دا ءوز ويىن ءبىلدىردى. ساياساتتانۋشىنىڭ كوزقاراسى قانداي؟ قاي پارتيالار پارلامەنتتەن ورىن الۋى مۇمكىن؟ سونىمەن ەرتىسباەۆ نە دەيدى؟
–«Nur Otan» سوڭعى جارتى جىلدا حالىقپەن تىعىز جۇمىس ىستەدى. نازارباەۆ پارتيانى قۋاتتى ەتىپ قايتا قۇردى. پرايمەريز جاسادى، ەلىمىزدەگى جەتەكشى پارتيا سايلاۋعا بەلسەندى، قىزۋ دايىندالدى. بىراق بۇل باسقا پارتيالارعا سايلاۋدا جەڭىسكە جەتۋگە ەشقانداي مۇمكىندىك بەرمەيدى دەگەن ءسوز ەمەس.
«اقجول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ جاقىندا ەلدىڭ نازارىن اۋدارارلىق مالىمدەمە جاسادى. قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى جانە وبلىس اكىمدەرىنىڭ «Nur Otan» پارتياسىن باسقارۋعا قاتاسى بولماۋى كەرەكتىگىن ايتتى. بۇل ارينە ەلەكتوراتتىڭ نازارىن اۋدارۋ ءۇشىن جاسالعان مالىمدەمە ەكەنى تۇسىنىكتى. ال پارتيالار سايلاۋ بارىسىندا قانداي ۇندەۋ جاساسا دا، كونستيتۋتسياعا قارسى باعىتتالماۋى كەرەك. مەن تۇراقتىلىعىمىزدى ىدىراتىن كونستيتۋتسيالىق ۇراندارعا قارسىمىن. (بۇل جەردە ەرتىسباەۆ مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ ءۇشىن ورىس ءتىلىن كونستيتۋتسيادان الىپ تاستاۋ تۋرالى قازىبەك يسانىڭ پىكىرىن مەڭزەپ وتىر).
ال قازاقستاندا كوممۋنيستەردىڭ بولاشاعىن كورىپ تۇرعان جوقپىن. بىراق سايلاۋ كامپانياسى بارىسىندا كوممۋنيستەر قالاي ءجۇمىس ىستەيدى، ونى دا كورەتىن بولامىز. تاۋەلسىزدىك العان سوڭعى 29 جىلدىڭ ىشىندە ەلىمىزدە كوزقاراسى مۇلدە بولەك جاس بۋىن ءوسىپ كەلەدى. ولار كەڭەس وداعىن دا، كپپس ء–تى دە، كوممۋنيستىك يدەيالاردى دا بىلمەيدى. كوممۋنيستەردىڭ ۋاقىتى ءوتىپ بارادى، سايلاۋدا ولارعا كىم داۋىس بەرەدى، ونى بىلمەيمىن.
ال «اۋىل» پارتياسىن كەيبىر ساراپشىلار اسىرا باعالاپ وتىرعان سياقتى. پارتيا «اۋىل دەپ اتالعاسىن، اۋىلداعىلاردىڭ بارلىعى وعان داۋىس بەرەدى دەگەن تۇسىنىك بار. مىسالى، تابىسى، داۋلەتى بار فەرمەر «اۋىلعا» ەمەس، «Nur Otan»پارتياسىنا داۋىس بەرۋى مۇمكىن. مۇنداي مىسالدار كوپتەپ كەزدەسەدى.
ال «بىرلىكتىڭ» اتىن وزگەرتىپ، «ادال» پارتياسىنا اينالۋى دۇرىس شىعار. ولارعا «اتامەكەننىڭ» بارقاتار باسشىلارى كىردى. بىراق ۋاقىت وتە قىسقا. سوندىقتان ولار پارلامەنت سايلاۋىنا دەيىن بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزە الادى دەۋ قيسىنسىز. ارينە، «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىن تيمۋر قۇلىباەۆ باسقارىپ وتىر. بىراق ولار وبرازدى تۇردە ايتقاندا كەيىننەن بيزنەس ەلەكتوراتتى ىدىراتۋى ىقتيمال. ناقتى ايتقاندا، «Nur Otan» مەن «اقجول» اراسىنداعى ەلەكتوراتقا جىك سالۋى مۇمكىن. ەگەر بۇل جوبانى رەنتابەلدى دەپ تاپقان جاعدايدا پروتسەستى ءبىر جىل بۇرىن باستاۋ كەرەك ەدى. ال ولار سايلاۋ باستالار الدىندا جاڭا پارتيانىڭ جۇمىسىن قالاي جانداندىرا الادى؟ «بىرلىك» دەگەن اتاۋى جاقسى ەدى، پارتيا «ادال» دەپ اتالعانمەن، ساياساتتا ادىلەتتىلىك پەن ادالدىق بولۋى مۇمكىن ەمەس. بۇل پارتيا از ۋاقىتتا بەلسەندى جۇمىس ىستەي الادى دەۋ كۇماندى.
قازىر سونداي-اق «بۇل ۋاقىتشا سايلاۋ بولۋى مۇمكىن» دەگەن قاۋەسەت اڭگىمەلەر ءجۇرىپ جاتىر. «جاڭا ءماجىلىس ءبىر ەكى-جىل ءومىر ءسۇرىپ، كونستيتۋتسيالىق رەفورما جاساۋمەن اينالىسادى» دەگەن پىكىرلەردى دە ەستىدىم. ەگەر ماسەلەنى وسى تۇرعىدان قاراساق، «ادال» پارتياسى بولاشاقتى كوزدەپ وتىرۋى مۇمكىن. ازىرگە ولاردىڭ ناقتى الەۋمەتتىك-ساياسي تۇعىرناماسى مەن باعدارلاماسىن كورگەن جوقپىن. ولار وزدەرىن بيزنەس پارتياسى، وبرازدى تۇردە ايتقاندا،بۋرجۋازيالىق دەموكراتيالىق پارتيا رەتىندە كورسەتكىسى كەلە مە؟ تمد كولەمىندە ءالى مۇنداي پارتيا جوق.
ەگەر شىن مانىندە قازاقستاننىڭ ىسكەرلىك ورتاسى، بيزنەس ەليتاسى بيلىكتىالعىسى كەلەتىن بولسا، جوعارىدان ەمەس، تومەننەن باستاپ ارەكەت ەتۋى كەرەك.تاسادا تۇرىپ تىرلىك ەتۋگە بولمايدى. ۇيىمداستىرۋ جۇمىسىن اۋىلدان، اۋدان مەن وبلىستان باستاسىن. جوعارىدان كەلىپ، پارتيانىڭ اتاۋىن اياق استىنان وزگەرتىپ، سايلاۋعا قاتىسۋ بۇل ساياسات ەمەس. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى قۋاتتى پارتيا قۇرۋ مۇمكىن ەمەس. الەۋمەتتىك جەلى، ينتەرنەت نەمەسە ۆيرتۋالدى جۇمىسليدەرلەردىڭ حالىقپەن بەتپە بەت كەزدەسۋىن ەشقاشان الماستىرا المايدى. ارينە، الەۋمەتتىك جەلىنى دە مۇمكىندىگىنشە پايدالانۋ كەرەك. ءبارىن ۋاقىت كورسەتەر.
مەنىڭ بولجامىمشا، «Nur Otan»،«اقجول» جانە جسدپ پارتياسى پارلامەنتكە ءوتۋى مۇمكىن. ولاردىڭ ەلەكتوراتى «ادال» ءۇشىن داۋىس بەرمەيدى. سايلاۋعا دەيىن ەكى اي قالدى، بۇل «ادال» ءۇشىن از، ال جسدپ ءۇشىن كوپ ۋاقىت.
بيلىك پارتياسى «Nur Otan» قازىردەن باستاپ سايلاۋعا دايىن. الداعى اۋداندىق، وبلىستىق ءماسليحات پەن پارلامەنتتىك سايلاۋدا «Nur Otan»،» پارتياسىنىڭ 80 پايىزى جاڭارۋى مۇمكىن. بۇل قازىرگى ۋاقىتتا اسا ماڭىزدى.
ەگەر سايلاۋشىلاردىڭ 60 پايىزى داۋىس بەرۋگە كەلسە، بۇل وتە جوعارى كورسەتكىش. ەگەر شىن مانىندە سايلاۋدا بيلىك جاپپاي زاڭ بۇزۋشىلىققا جول بەرسە، وندا بۇقارانىڭ نارازىلىعى ءورشيدى. قازىر بىرقاتار توپ «سايلاۋعا بايكوت جاريالايمىز» دەپ ۇرانداتىپ جاتىر. بىراق حالىقدۇرىس تۇسىنگەنى ابزال. بايكوت ەشقانداي پايدا بەرمەيدى.
ەركىن قالدان،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
