كارانتينگە دەيىن دە حالىقتىڭ قاسىنان تابىلا بەرمەيتىن پارلامەنتتەگى ءتۇرلى پارتيا فراكتسياسىنىڭ وكىلدەرى سوڭعى ۋاقىتتا تىم بەلسەندىلىك تانىتۋدا. Nur Otan, «اق جول»، «حالىقتىق كوممۋنيستەر» پارتياسى وكىلدەرىنىڭ ۇسىنىستارى ءداپ ءبىر استىرتىن ايقاستاي كورىنەدى. دەپۋتاتتار بىرىنەن ءبىرى اسىپ تۇسپەككە ۇمتىلعانداي،ءبىر ماسەلەگە ءتۇرلى ۇسىنىس جاساپ، جۇرتتى ءارى ءسارى كۇيگە ءتۇسىردى.
تارقاتىپ ايتار بولساق، 16قىركۇيەكتە كوممۋنيست ايقىن قوڭىروۆ نەسيەلىك امنيستيا جاريالاۋدى ۇسىنىپ، ۇكىمەتكە ساۋال جولدادى. كارانتين كەزىندە 4 ملن 200 مىڭ ادام جۇمىسسىز قالىپ، نەسيەسى تولەنبەي قالعانداردىڭ كورسەتكىشى 145 پايىزدان 332 پايىزعا ارتىپتى. وسىنداي دەرەكتەردى كەلتىرگەن دەپۋتات قوڭىروۆ حالىق قازىر نەسيەنى ەرىككەننەن ەمەس، تاماعى مەن دەنساۋلىعى ءۇشىن الاتىنىن دا تىلگە تيەك ەتتى.
وسىنداي قاجەتتىلىك سالدارىنان قارىزعا باتقان ازاماتتارعا قولداۋ كورسەتۋ رەتىندە كوممۋنيستەر نەسيەلىك امنيستيا جاريالاۋعا ۇسىنىس ءبىلدىردى. مەملەكەتكە سالىقتىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن ۋاقىتىلى تولەپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ نەسيەسىن كەشىرۋ تۋرالى بۇل ۇسىنىس ازىرگە جۇرتقا ۇناعانىمەن، پارلامەنتتەگى باسقا پارتيا وكىلدەرى نەسيەلىك امنيستيانى جاقتىرا قويماعانداي.
كوممۋنيستەردىڭ وسى ۇسىنىسىنان كەيىن ءۇش اپتا «ويلانعان»«اق جول» پارتياسىنىڭ پارلامەنتتەگى وكىلى ازات پەرۋاشەۆ ەلدەگى بانكتەردىڭ نەسيەلىك پايىزى وتە جوعارى ەكەنىن، سونداي پايىزدىڭ سالدارىنان قاراپايىم جۇرت قارىزعا بەلشەسىنەن باتۋدا دەپ، كەدەيلىك قامىتى قىسا تۇسكەن حالىققا كومەكتەسۋدى سۇراپ مىنبەرگە شىقتى. پرەمەر مينيستر مەن ۇلتتىق بانك جانە قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى توراعالارىنىڭ اتىنا جولداعان ساۋالىندا پەرۋاشەۆ نەسيەگە امنيستيا جاريالاۋ حالىقتى كەدەيشىلىكتەن قۇتقارا المايتىنىن ايتا كەلىپ: «2019 جىلى 160 ملرد تەڭگەلىك نەسيە قارىزى كەشىرىلگەن ەدى. الايدا قارىزعا باتقان حالىقتىڭ جاعدايى وسىدان كەيىن جاقسارىپ كەتپەدى.
كەرىسىنشە، ماسەلە ۋشىعىپ كەتتى. ويتكەنى، ماسەلەنىڭ توركىنى شەشىلمەدى. نەگىزگى پروبلەما بانكتەردىڭ نەسيە پايىزى وتە جوعارى ەكەنىندە. كەلەسى پروبلەما قارجى مينيسترلىگىنىڭ جەكە تۇلعا بانكروتتىعى تۋرالى زاڭ قابىلدانۋىنا ەنجارلىق تانىتۋىندا. ەگەر بانك نەسيەسىنىڭ پايىزى تومەندەتىلسە جانە جەكە تۇلعانىڭ بانكروت بولۋى تۋرالى زاڭ قابىلدانسا، وندا حالىق تا قازىرگىدەي قارىزدان تيتىقتاماس ەدى»، دەيدى پەرۋاشەۆ.
ارادا بىرەر كۇن وتكەندە، ۇندەمەي قالۋدى ءجون كورمەدى مە، NurOtan پارتياسىنان دا نەسيەگە بايلانىستى ۇسىنىس ءتۇستى. قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى مادينا ابىلقاسىموۆانىڭ اتىنا ساۋال جولداعان دەپۋتات امانجان جامالوۆ تا: «كارانتيننىڭ سالدارىنان كوپ ادام جۇمىسىندا قىسقارۋعا ۇشىرادى نەمەسە ءتىپتى جۇمىسسىز دا قالۋدا. كىرىسى توقتاعان سونداي ادامدار بانكتەن نەسيە دە الا الماي، شاعىن قارجى ۇيىمدار مەن لومباردتاردىڭ وتە جوعارى پايىزدىق قارىز اقشاسىن الۋعا ءماجبۇر بولۋدا.
كارانتين كەزىندە تابىسىنان ايىرىلعان ادامداردىڭ باسىم بولىگى بانكتەگى نەسيەسىن ۋاقىتىلى تولەي الماي، «قارا تىزىمگە» كىرىپ كەتكەن. بانكتىڭ وسىنداي «قارا ءتىزىمى» بەرەشەگىنەن قۇتىلعان ادامدارعا دا كەدەرگى كەلتىرۋدە. بانكتەگى نەسيە قارىزىن تۇگەل تولەسە دە، ادامدار «قارا تىزىمنەن» تەز ارادا شىعارىلمايدى. قازىردىڭ وزىندە ەلىمىزدە شامامەن 1,4 ملن ازامات «قارا تىزىمدە». «قارا ءتىزىمنىڭ» كەسىرىنەن ادامدار نەسيە الا الماۋدا»، دەپ، «قارا تىزىمنەن» حالىقتى شىعارۋدى سۇرادى.
پارلامەنتتەگى ءۇش پارتيانىڭ وكىلدەرى كوتەرگەن ماسەلە بىرەۋ، ياعني حالىقتى قارىزىنان قۇتقارۋ. وتە ۇتىمدى جانە قاجەتتى ۇسىنىستار ۇشەۋى دە. الايدا بۇل ۇسىنىستار نەگە ءدال قازىر بيىك مىنبەردەن ايتىلا باستادى؟ وسىعان دەيىن بانك نەسيەنى بىرنەشە ەسە پايىزبەن بەرىپ كەلگەنىن دەپۋتاتتار بىلمەگەن بە؟ الدە نەسيەلىك امنيستيا حالىقتىڭ قارىز ماسەلەسىن شەشپەيتىنىن دەپۋتاتتار تۇسىنبەگەن بە؟ بالكىم، «قارا ءتىزىم» ارقىلى ارىپتەستەرىن باسىپ وزۋ ماقساتىن كوزدەگەن بولار؟
قالاي دەسەك تە، قازاقستاندىقتاردىڭ ەڭ ءالسىز تۇسىن ءسوز ەتە وتىرىپ دەپۋتاتتاردىڭ بەلگىلى ءبىر كوكسەگەن، ءھام كوزدەگەن نارسەسى بار-اۋ، شاماسى. ويتكەنى پارلامەنتتەگىلەر حالىقتى قاشان جانە قالاي «ەسىنە تۇسىرەتىنىن» سوڭعى وتىز جىل كورسەتكەن. پارلامەنت سايلاۋىنىڭ الدىندا وسىنداي سالماقتى دۇنيەلەر ءسوز ەتىلە باستايدى نەمەسە ءوزارا تارتىس كەزىندە حالىقشىل بولا قالادى ءبىزدىڭ دەپۋتاتتار. ولاي بولسا، ءۇش پارتيا سەركەلەرىنىڭ ءبىر ماسەلە توڭىرەگىندەگى تەكەتىرەسىنىڭ ءمانىن انىقتاۋ جانە شىعاتىن ناتيجەسى دە ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
