جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەمەدىم
جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم،
پايداسىن كورە تۇرا تەكسەرمەدىم.
ەرجەتكەن سوڭ تۇسپەدى ۋىسىما،
قولىمدى مەزگىلىنەن كەش سەرمەدىم.
بۇل ماحرۇم قالماعىما كىم جازالى،
قولىمدى ءدوپ سەرمەسەم، وستەر مە ەدىم؟
ادامنىڭ ءبىر كىزىعى - بالا دەگەن،
بالانى وكىتۋدى جەك كورمەدىم.
بالامدى مەدرەسەگە ءبىل دەپ بەردىم،
قىزمەت قىلسىن، شەن السىن دەپ بەرمەدىم.
ءوزىم دە باسقا شاۋىپ، توسكە ورلەدىم،
قازاققا قارا سوزگە دەس بەرمەدىم.
قالىڭ ەلىم، قازاعىم، قايران جۇرتىم
قالىڭ ەلىم، قازاعىم، قايران جۇرتىم،
ۇستاراسىز اۋزىڭا ءتۇستى مۇرتىڭ.
جاقسى مەنەن جاماندى ايىرمادىڭ،
ءبىرى قان، ءبىرى ماي بوپ ەندى ەكى ۇرتىڭ.
بەت بەرگەندە شىرايىڭ سونداي جاقسى،
كۇدايدان عانا بۇزىلدى سارتشا سىرتىڭ؟
ۇقپايسىڭ ءوز سوزىڭنەن باسكا ءسوزدى،
اۋزىمەن وراق ورعان وڭكەي قىرتىڭ.
وزىمدىكى دەي الماي ءوز مالىندى،
كۇندىز كۇلكىڭ بۇزىلدى، تۇندە — ۇيقىڭ.
كورسەقىزار كەلەدى بايلاۋى جوق،
ءبىر كۇن تىرتىڭ ەتەدى، ءبىر كۇن — بۇرتىڭ.
باس-باسىنا بي بولعان وڭكەي قيقىم،
مىنەكي بۇزعان جوق پا ەلدىڭ سيقىن؟
وزدەرىندى تۇزەلەر دەي المايمىن،
ءوز قولىڭنان كەتكەن سوڭ ەندى ءوز ىرقىڭ.
اعايىن جوق نارسەدەن ەتەر بۇرتىڭ،
ونىڭ دا العان جوق پا قۇداي قۇلقىن؟
بىرلىك جوق، بەرەكە جوق، شىن پەيىل جوق،
ساپىرىلدى بايلىعىڭ، باققان جىلقىڭ.
باستا مي، قولدا مالعا تالاس قىلعان،
كۇش سىناسقان كۇندەستىك بۇزدى-اۋ شىرقىن.
عىلىم تاپپاي ماقتانبا
عىلىم تاپپاي ماقتانبا،
ورىن تاپپاي باپتانبا،
قۇمارلانىپ شاتتانبا،
ويناپ بوسقا كۇلۋگە.
بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول،
ادام بولام دەسەڭىز.
تىلەۋىڭ، ءومىرىڭ الدىڭدا،
وعان قايعى جەسەڭىز.
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق،
ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق –
بەس دۇشپانىڭ، بىلسەڭىز.
تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي،
قاناعات، راقىم، ويلاپ قوي –
بەس اسىل ءىس، كونسەڭىز.
جاماندىق كورسەڭ ءنافراتلى،
سۋىتىپ كوڭىل تىيساڭىز.
جاقسىلىق كورسەڭ عيبراتلى،
ونى ويعا جيساڭىز.
عالىم بولماي نەمەنە،
بالالىقتى قيساڭىز؟
بولماساڭ دا ۇقساپ باق،
ءبىر عالىمدى كورسەڭىز.
ونداي بولماق قايدا دەپ،
ايتپا عىلىم سۇيسەڭىز،
سىزگە عىلىم كىم بەرەر،
جانباي جاتىپ سونسەڭىز؟
دۇنيە دە ءوزى، مال دا ءوزى،
عىلىمعا كوڭىل بەرسەڭىز.
بىلگەندەردىڭ سوزىنە
ماحابباتپەن ەرسەڭىز.
اقىل سەنبەي سەنبەڭىز،
ءبىر ىسكە كەز كەلسەڭىز.
اقساقال ايتتى، باي ايتتى،
كىم بولسا، مەيلى، سول ايتتى –
اقىلمەنەن جەڭسەڭىز.
ناداندارعا بوي بەرمە،
شىن سوزبەنەن ولسەڭىز.
ايات، حاديس ەمەس قوي،
كۇپىر بولدىڭ دەمەس قوي،
قانشا قارسى كەلسەڭىز.
كوپ ورىندا كورىنە ايتپا،
ءبىزدىڭ سوزگە ەرسەڭىز.
مۇنى جازعان كىسىنىڭ
اتىن بىلمە، ءسوزىن ءبىل!
وسى جالعان دۇنيەدەن
شەشەن دە وتكەن نە بۇلبۇل،
كوسەم دە وتكەن نە ءدۇلدۇل.
ءسوز ءمانىسىن بىلسەڭىز،
اقىل – ميزان، ولشەۋ قىل.
ەگەر قيسىق كورىنسە،
مەيلىڭ تاستا، مەيلىڭ كۇل.
ەگەر ءتۇزۋ كورىنسە،
ويلاپ-ويلاپ، قۇلاققا ءىل.
اقىماق كوپ، اقىلدى از،
دەمە كوپتىڭ ءسوزى پۇل.
جاقىننىڭ ءسوزى ءتاتتى دەپ،
جاقىنىم ايتتى دەي كورمە.
ناداندىقپەن كىم ايتسا،
ونداي ءتۇپسىز سوزگە، ەرمە.
سىزگە ايتامىن، ءحاۋپىم – بۇل.
ءوزىڭ ءۇشىن ۇيرەنسەڭ،
جاماندىقتان جيرەنسەڭ،
اشىلارسىڭ جىلما-جىل.
بىرەۋ ءۇشىن ۇيرەنسەڭ،
بىرەۋ بىلمەس، سەن بىلسەڭ،
بىلگەنىڭنىڭ ءبارى – تۇل.
سوزىنە قاراي كىسىنى ال،
كىسىگە قاراپ ءسوز الما.
شىن ءسوز قايسى بىلە الماي،
ءار نارسەدەن قۇر قالما.
مۇنى جازعان بىلگەن قۇل –
عۇلاماھي داۋاني،
سولاي دەپتى ول شىنشىل.
ءسوزىن وقى جانە ويلا،
تەز ۇيرەنىپ، تەز جويما،
جاس ۋاقىتتا كوڭىل – گۇل.
اسەمپاز بولما ءار نەگە
اسەمپاز بولما ءار نەگە،
ونەرپاز بولساڭ، ارقالان.
سەن دە - ءبىر كىرپىش، دۇنيەگە
كەتىگىن تاپ تا، بار قالاڭ!
قايرات پەن اقىل جول تابار،
قاشقانعا دا، قۋعانعا.
ادىلەت، شاپقات كىمدە بار،
سول جاراسار تۋعانعا.
باستاپقى ەكەۋ سوڭعىسىز
بىتە قالسا قازاققا،
الدىڭ - جالىن، ارتىڭ - مۇز،
بارار ەدىڭ قاي جاققا؟
پايدانى كورسەڭ باس ۇرىپ،
ماقتاندى ىزدەپ، قايعى الما.
ءمىنىندى ۇرلاپ جاسىرىپ،
مايدانعا تۇسپەي بايگى الما.
وزىندە بارمەن كوزگە ۇرىپ،
ارتىلام دەمە وزگەدەن.
كۇندەستىگىن قوزدىرىپ،
ازاپقا قالما ەزبەدەن.
اقىرىپ ءجۇرىپ، انىق باس،
ەڭبەگىڭ كەتپەس دالاعا.
ۇستادتىق قىلعان جالىقپاس
ۇيرەتۋدەن بالاعا.
جاز
جازدىگۇن شىلدە بولعاندا،
كوكوراي شالعىن، بايشەشەك،
ۇزارىپ ءوسىپ تولعاندا;
كۇركىرەپ جاتقان وزەنگە،
كوشىپ اۋىل قونعاندا;
شۇرقىراپ جاتقان جىلقىنىڭ
شالعىننان جونى قىلتىلداپ،
ات، ايعىرلار، بيەلەر
ءبۇيىرى شىعىپ، ىڭقىلداپ،
سۋدا تۇرىپ شىبىنداپ،
كۇيرىعىمەن شىلپىلداپ،
اراسىندا كۇلىن-تاي
اينالا شاۋىپ بۇلتىلداپ.
جوعارى-تومەن ۇيرەك، قاز
ۇشىپ تۇرسا سىمپىلداپ.
قىز-كەلىنشەك ءۇي تىگەر،
بۇرالا باسىپ بىلقىلداپ،
اق بىلەگىن سىبانىپ،
ازىلدەسىپ سىڭقىلداپ.
مال ىشىنەن اينالىپ،
كوڭىلى جاقسى جايلانىپ،
باي دا كەلەر اۋىلعا،
اياڭشىلى جىلپىلداپ;
سابادان قىمىز قۇيدىرىپ،
ورتاسىنا قويدىرىپ،
جاسى ۇلكەندەر ءبىر بولەك
كەڭەسىپ، كۇلىپ سىلقىلداپ.
جالشى الداعان جاس بالا،
جاعالايدى شەشەسىن
ەت اپەر دەپ قىڭقىلداپ.
كولەڭكە قىلىپ باسىنا،
كىلەم توسەپ استىنا،
سالتاناتتى بايلاردىڭ
ساماۋرىنى بۇرقىلداپ.
بىلىمدىلەر ءسوز ايتسا،
بايگى اتىنداي اڭقىلداپ،
وزگەلەر باسىن يزەيدى،
ارينە دەپ ماقۇلداپ.
اق كويلەكتى، تاياقتى
اقساقال شىعار ءبىر شەتتەن
مالىڭدى ءارى قايتار دەپ،
مالشىلارعا قاڭقىلداپ.
باي بايعۇسىم دەسىن دەپ،
شاقىرىپ قىمىز بەرسىن دەپ،
جارامساقسىپ، جالپىلداپ.
شاپاندارىن بەلسەنگەن،
اساۋ ءمىنىپ تەڭسەلگەن
جىلقىشىلار كەپ تۇرسا،
تاڭەرتەڭنەن سالپىلداپ.
مىلتىق اتقان، قۇس سالعان
جاس بوزبالا ءبىر بولەك
سۋ جاعالاپ قۋتىڭداپ.
قايىرىپ سالعان كوك قۇسى
كوتەرىلە بەرگەندە،
قاز سىپىرسا جارقىلداپ.
وتكەن كۇننىڭ ءبارى ۇمىت،
قولدان كەلەر قايرات جوك،
باعاناعى بايعۇس شال
اۋىلدا تۇرىپ كۇلەدى،
قوشەمەت قىلىپ قارقىلداپ.
كۇز
سۇر بۇلت ءتۇسى سۋىق قاپتايدى اسپان،
كۇز بولىپ، دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
بىلمەيمىن تويعانى ما، توڭعانى ما،
جىلقى ويناپ، بيە قاشقان، تاي جارىسقان.
جاسىل ءشوپ، بايشەشەك جوق بۇرىنعىداي،
جاستار كۇلمەس، جۇگىرمەس بالا شۋلاي.
قايىرشى شال-كەمپىردەي ءتۇسى كەتىپ،
جاپىراعىنان ايرىلعان اعاش، قۋراي.
بىرەۋ مالما ساپسيدى، سالىپ ءيىن،
سالبىراڭقى تارتىپتى جىرتىق كيىم.
ەنەسىنە ءيىرتىپ شۋدا ءجىبىن،
جاس قاتىندار جىرتىلعان جامايدى ءۇيىن.
قاز، تىرنا قاتارلانىپ قايتسا بەرمەن،
استىندا اق شومشى ءجۇر، ول ءبىر كەرۋەن.
قاي اۋىلدى كورسەڭ دە، جابىرقاڭقى،
كۇلكى-ويىن كورىنبەيدى، سەيىل-سەرۋەن.
كەمپىر-شال قۇرجاڭ قاعىپ، بالا بۇرسەڭ،
كوڭىلسىز قارا سۋىق قىردا جۇرسەڭ.
كەمىك سۇيەك، سورپا-سۋ تيمەگەن سوڭ،
ۇيدە يت جوق، تىشقان اۋلاپ، قايدا كورسەڭ.
كۇزەۋ توزعان، وتى جوق ەلدىڭ ماڭى،
تۇمان بولار، جەل سوقسا، شاڭ-توزاڭى.
وت جاقپاعان ءۇيىنىڭ سۇرى قاشىپ،
ىستان قورىققان قازاقتىڭ قۇرىسىن زاڭى.
قىس
اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى-باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ، كەلىپ قالدى.
دەم الىسى – ۇسكىرىك، اياز بەن قار،
كارى قۇداڭ – قىس كەلىپ، الەك سالدى.
ۇشپاداي بوركىن كيگەن وقشىرايتىپ،
ايازبەنەن قىزارىپ اجارلاندى.
بۇلتتاي قاسى جاۋىپ ەكى كوزىن،
باسىن سىلىكسە، قار جاۋىپ، مازاڭدى الدى.
بورانداي بۇرق-سارق ەتىپ دولدانعاندا،
التى قانات اق وردا ءۇي شايقالدى.
اۋەس كورىپ جۇگىرگەن جاس بالالار،
بەتى-قولى دومبىعىپ، ۇسىك شالدى.
شيدەم مەن تون قاباتتاپ كيگەن مالشى
بەت قاراۋعا شىداماي تەرىس اينالدى.
قار تەپكەنگە قاجىمىس قايران جىلقى
تيتىعى قۇرۋىنا از-اق قالدى.
قىسپەن بىرگە تۇمسىعىن سالدى قاسقىر،
مالشىلارىم، قور قىلما يتكە مالدى.
سونىعا مالدى جايىپ، كۇزەتىڭدەر،
ۇيقى ولتىرمەس، قايرات قىل، بۇز قامالدى!
يت جەگەنشە قوندىباي، قاناي جەسىن،
قۇر جىبەر مىنا انتۇرعان كارى شالدى.
