- اقنيەت رۋسىلانقىزى، ەڭ الدىمەن ۋاقىت ءبولىپ سۇحبات بەرۋگە كەلىسكەنىڭىز ءۇشىن ايرىقشا العىس ايتامىز. اڭگىمەمىزدىڭ باسىندا ءوزىڭزدى تانىستىرا كەتسەڭىز. قايدا تۋىپ ءوستىڭىز، قايدا ءبىلىم الدىڭىز؟
- قادىر مىرزا ءالىنىڭ ماقال بولىپ تاراعان “وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل، ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە” دەگەن ولەڭى بار. اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋگە نە تۇرتكى بولدى؟ جانە بۇگىنگى دەڭگەيگە جەتۋ ءۇشىن قانشا ۋاقىت جۇمسادىڭىز.
- “اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋ كەرەك ەدى” دەگەندى جاستاردىڭ ءبارى ايتادى. بىراق، ءبارى جالعاستىرمايدى. بۇل تابانسىزدىق پا جوق الدە ۇيرەنۋ ادىستەمەسىندەگى قاتەلىكتىڭ سەبەبى مە؟
بىراق، ادىستەن دە قاتە بولۋى مۇمكىن. ال، ول قاتەنى تاۋىپ، ءتىل ۇيرەنۋدىڭ وزىنە ءتيىمدى جولىن تابۋ- بۇل ۇيرەنۋشىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى. قازىر، اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋدىڭ ادىستەرى وتە كوپ. بارلىعىنا جۇگىرە بەرۋگە بولمايدى. ۇيرەنۋشى وزىمە ۇنايدى دەگەن 1-2 ادىسپەن ءجۇرىپ وتىرۋى ءتيىس. ءتىل ۇيرەنۋ جەڭىل تۇردە، سۇيىكتى ءىس تۇرىندە بولۋى كەرەك. مىسالى، ماعان كىتاپپەن ۇيرەنگەن ۇنامايدى. ماعان، كينو جانە انمەن ۇيرەنگەن ۇنايدى. تيىسىنشە، وزىمە ۇنايتىن نارسەمەن اينالىسقاندىقتان اقپاراتتى جەڭىل قابىلدايمىن.
- كەيبىر قوعامدىق ورتادا جاستار اعىلشىن ءتىلى ماگيستراتۋراعا ءتۇسۋ ءۇشىن عانا كەرەك سەكىلدى سەزىنەدى. اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ ارقىلى ءسىز بەن ءبىزدىڭ زامانداستارىمىز ناقتى نە ۇتادى؟
- اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋدە نەمەسە اقش-قا بارعاندا قانداي ءبىر قيىندىقتار، ەستەن كەتپەس قىزىقتى وقيعالار بولدى ما؟
- اسا قيىندىق بولمادى. كىشكەنە تىلدىك بارەر بولدى. امەريكاعا بارارلى ۇيدە وزىمە سەنىمدى بولىپ شىققانىممەن، تىلدىك ورتاعا بىردەن ءسىڭىسىپ كەتە المادىم. ۇيالۋ، قورقۋ بولدى. سوندىقتان، ءتىل ۇيرەنۋ ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى تىلدىك بارەردى جەڭۋ كەرەك. ونى بىلمەسەڭ، قانشا جەردەن 10000 ءسوز ءبىل، گرامماتيكادان مىقتى بولىپ تۇرساڭ دا، سويلەي المايسىڭ. ءوزىمنىڭ باسىمنان وتكەندىكتەن 2 ايلىق كۋرستى پراكتيكالىق اعىلشىن تىلىنە نەگىزدەدىم.
شىنى كەرەك، ماعان ورتاعا ءسىڭىسىپ، سويلەپ كەتۋگە ورتانىڭ ءوزى كومەكتەستى. امەريكاندىقتار وتە اشىق، كوشەدە ءبىر- ءبىرىن تانىمايتىن ادامدار سويلەسىپ، دوس بولىپ كەتە بەرەدى. جۇزدەرى جارقىن، ۇنەمى كۇلىپ جۇرەدى. ادامدارى اشىق بولعاسىن، مەن دە اشىلا باستادىم. كوشەدەگى ادامدارمەن ادامداسىپ، كەزدەسكەن جاندارمەن تانىسىپ باستادىم. ولار سەنى دۇرىس سويلەمەدىڭ دەپ ەشقاشان دا سىنامايدى. ويتكەنى، امەريكا ءار جاقتان جينالعان ادامدار. ياعني، اعىلشىن ءتىلى كوبىسىنىڭ انا ءتىلى ەمەس. سوندىقتان، اكتسەنتپەن سويلەۋ، قاتە جىبەرۋ - قالىپتى نارسە.
كەيىن ءوزىم پراكتيكا جاسايتىن ادام ىزدەپ باستادىم. كۇندە كوفە الۋعا باراتىن ستارباكستىڭ كاسسيرىن دوس قىلىپ الدىم. جۇمىستاعىلارمەن بارىنشا اشىق بولۋعا تىرىستىم، بارلىعىمەن جاقىن دوس بولىپ كەتتىم. كەزدەسۋلەرگە باردىم، كينوداعىداي ۆەچيرينكاعا باردىم
قالىپ بارادى... ۇيسىزدەرمەن (بومج) سويلەسكەن ماعان جاقسى پراكتيكا بولدى. جۇمىستان قايتاتىن جولدا ۇنەمى تولىپ ۇيسىزدەر وتىراتىن. باسىندا قورقاتىنمىن، ويتكەنى ۇيگە شەيىن ارتىمنان جۇرەتىن. سويتسەم، “سەن قورىقپا بىزدەن، مىناۋ قاۋىپتى كوشە بولعاندىقتان شىعارىپ سالىپ جاتىرمىز” دەيدى. سوسىن بوسقا قايتپاي وسىلارمەن پراكتيكا جاسايىنشى دەدىم. بومج دەگەنگە ارتىق نارسە ويلاماڭىزدار، وندا بومج بولۋ- ءومىر سالتى جانە قالىپتى نارسە. مەن اڭگىمەلەسكەن بومجداردا ءوز حيكايالارى بار، قىزىقتى جاندار بولاتىن.
- اقنيەت، جالپى اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋدە ورتا ماڭىزدى ما؟ ورتاسىز ۇيرەنۋگە بولا ما؟
- اقش-تا ءبىلىم الدىڭىز، ءومىر ءسۇردىڭىز. ەكى ەل جاستارىنىڭ بىلىمگە، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىندا ۇقساستىقتار بار ما؟
- الەۋمەتتىك جەلىدە وتە بەلسەندىسىز، ۆيدەولار، قىسقا پوستتار سالىپ، ءتىپتى، سۋپەرماركەتتە ءجۇرىپ تە وقۋشىلارعا ساباق ءتۇسىندىرىپ جۇرەدى ەكەنسىز. بۇل ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ كورنىسى دەپ ەسەپتەيمىن. كۋرس تۋرالى ايتا وتسەڭىز.
- يءا, وقۋشىلاردىڭ بارىنشا جان- جاقتى بولعانىن قالايمىن. اعىلشىن ءتىلىنىڭ بەرەتىن مۇمكىندىكتەرىن پايدالانسا ەكەن دەيمىن. كۋرسقا كەلەتىن بولساق، 2000-نان اسا ستۋدەنتتەرىمىز بار. 80% ناتيجە كورسەتەدى. ول، سول ارنايى جۇيەنىڭ، دۇرىس جوسپار جانە قويىلعان تالاپتىڭ ناتيجەسى. ءبىز ارنايى كىتاپتار ارقىلى وقىتپايمىز. كۋرستى ءوزىم جيناعان تاجاربيەگە سۇيەنە وتىرىپ، ەڭ قاجەتتى اقپاراتتارعا نەگىزدەدىم. سونىمەن قاتار، كەرى بايلانىستىڭ بولۋىن، ۇيرەنۋشىلەردىڭ پراكتيكا جاساۋىن باستى ورىنعا قويامىز. ياعني، ءار ۇيرەنۋشى كۋراتورمەن جەكە جۇمىس جاسايدى.
- اقش ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە قالاي وقۋعا تۇسۋگە بولادى؟ وقۋ اقىسى، گرانت سانى قانشا، ەمتيحان ءتۇرى قانداي فورمادا وتەدى؟
- اقش- قا وقۋعا ءتۇسۋ وڭاي نارسە ەمەس. بىراق، مۇمكىن. تەك اقشاسى بارلار، تىم اقىلدىلار تۇسە الادى دەپ ويلاۋدىڭ قاجەتى جوق. اقپارات ىزدەنىپ، ماقسات قويىپ جۇمىس جاساسا، بارلىعىنىڭ قولىنان كەلەدى. ءتۇسۋدىڭ قانداي جولدارى بار؟ شەتەلدە وقىعىڭىز كەلسە 1-2 جىل بۇرىن ەرتەرەك قيمىلداعانىڭىز ءجون.بىرىنشىدەن اقش ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە قاتىستى اقپارات ىزدەنىپ، قىزىقتىرعان وقۋ ورىندارىنىڭ جەكە سايتىنا كىرۋ، جەكە سايتتارىندا ستيپەندياعا قاتىستى مالىمەت بولادى. سوندا ەتاپ- ەتاپ بويىنشا بارلىق اقپارات كورسەتىلەدى. اقش وقۋ ورىندارى تەگىن ءبىلىم ۇسىنبايدى. بىراق، ستيپەنديا بارىنشا كوپ بولىنەدى. جانە ول ستيپەنديا ءوزىنىڭ لايىقتى ەكەنىن كورسەتكەندەرگە بەرىلەدى. ال، ءوز- ءوزىڭدى كورسەتۋدىڭ جولى- ەرەكشە ءارى ناقتى جازىلعان موتيۆاتسيالىق حات. موتيۆاتسيالىق حاتتى شەتەلدىك كەز كەلگەن وقۋ ورنى سۇرايدى. تولىعىراق، ىزدەنىپ كورىڭىزدەر. بۇدان بولەك “Fulbright” باعدارلاماسى بار. تەگىن ءبىلىم، اۋە بيلەتى، تۇراتىن ءۇي، 2000$ كولەمىندە ستيپەنديا ۇسىنىلادى. جالپى شەتەلگە ءتۇسۋدىڭ نەگىزگى شارتتارى: اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ (IELTS, TOEFL), موتيۆاتسيالىق حات، رەكومەنداتسيالىق حات جانە جاقسى ۇلگەرىم. ەڭ باستىسى، ءار نارسەگە يكەمدى بولىپ، اقپارات ىزدەپ ، ۋاقىتىلى قيمىلداۋ.
- اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنسەم دەپ جۇرگەن زامانداستارىڭىزعا نە ايتاسىز؟
- تەك ساتتىلىك تىلەيمىن! ەڭ باستىسى - تاباندى بولساڭىز، ناقتى قاجەتتىگىڭىزدى انىقتاپ ماقسات قويساڭىز، ءوز- وزىڭىزگە تالاپ قويا بىلسەڭىز، قالعانى وزدىگىنەن جۇرەدى.
- اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت، سىزگە تولاعاي تابىس تىلەيمىز. ەڭبەگىڭىز جەمىستى بولسىن.
- سىزگە دە راقمەت. بارلىعىڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن.
نۇربول مۇراتبەكۇلى،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
