سوڭعى ۋاقىتتا قازاقستاننان كەتۋدى، شەتەلدە ءومىر ءسۇرۋدى ويلاپ جۇرگەن، ارماندايتىندار از ەمەس. سونىمەن قاتار ارمانداپ قانا قويماي، وسى ماقساتىن جۇزەگە اسىرعاندار دا بار. جاسىراتى جوق، بوتەن ەلگە ەشكىم دە ەرىككەننەن كەتپەيدى. ءوز ەلىندە ادىلەتسىزدىك، الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك جايلاعان سوڭ، ادام امالسىز، جايلى ءومىر سۇرەتىن مەكەن ىزدەپ شەكارا اسادى. دەسەك تە، بوتەن ەلدە ءومىر ءسۇرۋ، قالىپتاسۋ جانە ازاماتتىق الۋ وڭاي ەمەسىن دە ۇمىتپاعان ءجون. "سەن كەلىپسىڭ" دەپ ەشبىر مەملەكەت ازاماتتىق بەرىپ، قابىلداي قويمايدى. اتالعان قيىندىقتارعا قاراماستان، ءبارىبىر ەلدەن كەتەمىن دەپ شەشسەڭىز، تومەندەگى ماقالادا وسى ماسەلەگە بايلانىستى ينتەرنەت يىرىمىندە بار بىرقاتار مالىمەتتەردى قازاقشالاپ، نازارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز. وقىڭىز، ويلانىڭىز.
قانداي دا ءبىر ەلدىڭ اۋماعىندا زاڭدى تۇرۋ ءۇشىن، ول ەلدە تۇرۋعا قۇقىق بەرەتىن رەسمي مارتەبەڭىز بولۋ كەرەك. كەز كەلگەن ۆيزا ءتۇرى، ءتىپتى جۇمىس بابىمەن كەلۋ سەبەبى تۋرالى بولسا دا، مەملەكەتتە بەلگىلى ءبىر شەكتەۋلى ۋاقىت عانا تۇرۋعا قۇقىق بەرەدى. ۇزاق ۋاقىت تۇرۋ ءۇشىن ەڭ قولايلىسى - سول ەلدە تۇرۋعا ىقتيارحات نەمەسە تۇراقتى تۇرۋعا قۇقىق راسىمدەۋ كەرەك، الايدا كەز-كەلگەن ەلدىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرى ونىڭ تولىققاندى ازاماتتارىنا عانا قول جەتىمدى بولاتىنى بەلگىلى.
قونىس اۋداراتىن مەملەكەتتى تاڭداۋ ءۇشىن وعان بىرنەشە رەت بارۋدان بولەك، ول ەلدەگى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن جاسالعان بارلىق جاعدايلاردى مۇقيات زەردەلەۋ قاجەت. ءبىر ەلدەن ءبىر ەلگە كوشۋ ۇلكەن قارجىلىق شىعىنداردى قاجەت ەتەتىندىكتەن، مۇنداي شەشىم قابىلداردا جەتى رەت ولشەگەن دۇرىس بولادى. ەڭ باستى ءمان بەرەتىن نارسەلەر – ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى، قاۋىپسىزدىك، ينفراقۇرىلىمدار، حالىقتىڭ مەنتاليتەتى، زاڭ تالاپتارى، سالىقتىڭ مولشەرى مەن تۇرلەرى، سالت- ءداستۇرى، تاماقتانۋ ساپاسى جانە ءبىلىم بەرۋ مەن جۇمىس جاعدايى بولىپ كەلەدى.
شۆەيتساريا، ۇلىبريتانيا جانە اۆستريادا ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ كورسەتكىشتەرى ەڭ جوعارى بولسا، شىعىس ەۋروپا ەلدەرىندە تۇرعىن ءۇي مەن ازىق-تۇلىك باعاسى قولجەتىمدى بولىپ كەلەدى.
ەۋروپا مەملەكەتتەرى، تاعى ءبىر ەسكەرەتىن فاكتور بولىپ كەلەتىن ءوز قاۋىپسىزدىگىمەن دە ادامداردى تارتادى. سونىمەن قوسا عالامتور، كوممۋنالدىق تولەمدەر، كولىك-قۇرالدارى، جۇمىس سەكىلدى تۇرمىستىق جاعدايلاردى دا ەسكەرۋ كەرەك.
زاڭدى بۇزباعان كەز كەلگەن ميگرانت باسقا ەلدىڭ ازاماتتىعىن الا الادى. ازاماتتىق الۋدىڭ كەلەسىدەي امال تاسىلدەرى بار:
رەپاترياتسيا. بۇل جول جاقىن تۋىستارى سول تاڭداعان مەملەكەتتىڭ ازاماتتارى بولعان ادامدار ءۇشىن قولايلى. اسىرەسە يزرايل، يسپانيا، گەرمانيا، گرەتسيا، يرلانديا، ۆەنگريا ەلدەرى رەپاتريانتتار ءۇشىن اشىق.
بوسقىن اتانىپ، ازاماتتىق الۋ. بوسقىن مارتەبەسىن الۋ ءۇشىن جاقسى دايىندىق كەرەك بولادى، ميگرانت وتانىندا وعان شىن مانىندە قاۋىپ ءتونىپ تۇرعاندىعىن دالەلدەۋىنە تۋرا كەلەدى.
ناتۋراليزاتسيالانۋ. (تابيعيلانۋ). بۇل ەندى ازاماتتىق الۋ ءۇشىن ەڭ كوپ تارالعان ءادىس.
ءدال وسى سوڭعى ءتاسىل تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى جازا كەتۋگە بولادى. ويتكەنى ناتۋراليزاتسيالانۋدىڭ سەبەپتەرى مەن جولدارى ءار ءتۇرلى. بۇل تاسىلدەر، مىسالى وتباسىمەن قاۋىشۋ، نەكەگە تۇرۋ، وقۋ، جۇمىسقا ورنالاسۋ، بيزنەس، جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الۋ سەكىلدى بولىپ كەلەدى.
جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ العانىڭ ءۇشىن ازاماتتىق بەرەتىن ەلدەر
جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الۋ ارقىلى ازاماتتىق الۋعا بولاتىن ەلدەردىڭ بەستىگىن لاتۆيا، پورتۋگاليا، پاناما، يسپانيا، سەنت-كيتتس جانە نەۆيس مەملەكەتتەرى قۇراپ وتىر. بۇل ەلدەردى العاشقى بەستىككە قويۋ، جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ ەڭ تومەنگى قۇنىنىڭ شەگى، باسقا ەلدەر اراسىندا ءجۇرىپ-تۇرۋ، سالىق مولشەرلەمەسى، ازاماتتىقتى رەسىمدەۋ مەرزىمى سياقتى كورسەتكىشتەر بويىنشا جۇرگىزىلەدى.
پاسپورت الۋدىڭ ەڭ قاراپايىم جولىن كاريب باسسەيىنىڭ شىعىس بولىگىندە ورنالاسقان شاعىن مەملەكەت ۇسىنادى. جىلجىمايتىن مۇلىكتى الۋ ءۇشىن بىرنەشە مىڭ ەۆرو بەرۋگە تۋرا كەلگەنمەن، سەنت-كيتتس جانە نەۆيسا ازاماتتارى كاناداعا، يرلاندياعا جانە ۇلىبريتانياعا، وار، جاڭا زەلاندياعا، جاپونياعا سونىمەن قوسا شەنگەن وداعىنا كىرەتىن ەلدەرگە دە (بارلىعى 129 مەملەكەت) ۆيزاسىز بارا الادى.
لاتۆيا جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ قۇنى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشىنە يە مەملەكەت. مۇلىك ساتىپ العاننان سوڭ، باسىندا ىحتيارحات بەرىلسە، ال 5 جىل وتكەننەن سوڭ ازاماتتىق الۋعا بولادى.
يسپانيادا ءوز ۇيىڭدە 10 جىل تۇرعاننان كەيىن بارىپ عانا ازاماتتىق الۋ تۋرالى ويلانۋعا بولادى.
پاناما ەلىندە جىلجىمايتىن مۇلىكتى باسقا ەلدەرمەن سالىستىرعاندا ەڭ جوعارعى باعاعا ساتىپ الاسىز. بىراق بۇل ەلدىڭ پاسپورتى شەنگەن ەلدەرى اۋماعىندا كەدەرگىسىز جۇرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ال پورتۋگاليادا ىحتيارحات الۋ ءۇشىن 500 مىڭ ەۆرو تۇراتىن جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ يەسى بولۋ كەرەكسىز. سودان 6 جىل وتكەن سوڭ ازاماتتىق الۋعا قايمىقپاي قۇجات تاپسىرا بەرسەڭىز بولادى.
جىلجىمايتىن مۇلىكتى ساتىپ الا وتىرىپ، ءسىز سول ەلدىڭ قازىناسىنا ينۆەستيتسيا قۇيعان بولىپ سانالاسىز. مۇلىك ساتىپ العاننان باسقا دا ينسۆەستيتسيا ءتۇرىن قۇيۋ ارقىلى ازاماتتىق الۋعا بولاتىن ەلدەردىڭ ءتىزىمى مەن ينۆەستيتسيانىڭ اقشالاي مولشەرىن كورسەتە كەتەيىك.
| مەملەكەت | ينۆەستيتسيا ءتۇرى | ازاماتتىق الۋ مەرزىمى | ينۆەستيتسيا سوماسى |
| ۇلىبريتانيا | وبليگاتسيالار
جىلجىمايتىن مۇلىك |
3 جىل | 750 000 فۋنت ستەرلينگ
250 000 فۋنت ستەرلينگ |
| يسپانيا | وبليگاتسيالار
جىلجىمايتىن مۇلىك كومپانيالاردىڭ اكتسيالارى |
10 جىل | 2 000 000 ەۆرو
500 000 ەۆرو 1 000 000 ەۆرو |
| پورتۋگاليا | جىلجىمايتىن مۇلىك
ەل ەكونوميكاسى |
6 جىل | 500 000 ەۆرو
1 000 000 ەۆرو |
| لاتۆيا | جىلجىمايتىن مۇلىك
لاتۆيا كاسىپورنىنا كاپيتال |
5 جىل | 250 000 ەۆرو
37572 ەۆرو |
| كانادا | ەل ەكونوميكاسى | 2 جىل | 800 000 كانادا دوللارى |
| كيپر | جىلجىمايتىن مۇلىك | 3 اي | 5 000 000 ەۋرو |
| مالتا | مەملەكەتكە تولەم | سول مەزەتتە | 65 000 ەۋرو |
| انتيگۋا جانە باربۋدا | جىلجىمايتىن مۇلىك
دامۋدىڭ حالىقارالىق قورى |
4 -6 اي | 400 000 دوللار
200 000 دوللار |
| دومينيكان رەسپۋبليكاسى | مەملەكەتكە تىكەلەي تولەم | 5 – 14 اي | 100 000 – نان 200 000 –عا دەيىن دوللار |
| اقش | ستارتاپتار | 5 جىلدان كوپ | 500 000 دوللار |
نەكەلەسۋ ارقىلى قاي ەلدەردە ازاماتتىقتى وڭاي الۋعا بولادى
تومەندە كورسەتىلگەن مەملەكەتتەردە زاڭدى نەكەگە تۇرعاننان كەيىن ازاماتتىق الۋ مۇمكىندىگى كوبىرەك ءارى تەز بولادى:
يسپانيا مەملەكەتىندە زاڭدى نەكەدە ءبىر جىل تۇرۋ – بۇل ەلدىڭ پاسپورتىن الۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى سەبەپ بولا الادى.
پورتۋگالي ەلىندە نەكەگە تۇرعاننان كەيىن – اق ازاماتتىق الۋعا ءوتىنىش بەرسە بولادى.
برازيليادا نەكە تىركەلگەننەن سوڭ شەت ەلدىك جۇبايىڭىز ىحتيارحات الادى، ال ءبىر جىلدان سوڭ ازاماتتىققا يە بولادى.
يرلانديا مەملەكەتىندە زاڭدى نەكەدەن سوڭ ءبىر جالدان كەيىن پاسپورت الۋعا قۇجات تاپسىرا بەرسەڭىز بولادى.
مەكسيكادا تويدان كەيىن 24 اي وتكەن سوڭ ازاماتتىق الا الاسىز.
ال كولۋمبيادا وسى ەلدىڭ تۇرعىنى رەتىندە ءومىر بويعى مارتەبەنى الۋ ءۇشىن زاڭدى نەكەدە 2 جىل تۇرۋ كەرەك.
شۆەيتساريادا بولسا، بۇل ەلدىڭ ازاماتىمەن 5 جىل نەكەدە بولعاننان سوڭ عانا ازاماتتىق الۋعا قۇقىلى بولاسىز.
ايتا كەتۋ كەرەك، ەرلى-زايىپتىلاردىڭ نەكەسى زاڭدى ءارى راس بولۋى كەرەك. جالعان نەكە پاسپورت الۋ ءۇشىن نەگىز بولا المايدى.
سۇرانىسى جوعارى ماماندىق يەلەرى ءۇشىن جانە وقۋ باعدارلامالارى بويىنشا ازاماتتىق الۋ
ءوز ازاماتتارىنىڭ قاتارىنان ءبىرىنشى دارەجەلى ماماندارمەن تولىقتىرۋعا دايىن مەملەكەتتەر بار.
امەريكا قۇراما شتاتتارى كەيىننەن امەريكا پاسپورتىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جۇمىس ۆيزيلارىن ۇسىنادى. ول ءۇشىن ميگرانت جۇمىس ۆيزاسىمەن اقش-قا كەلگەن سوڭ، بىردەن Green Card-قا قۇجاتتار بەرەدى. گريند –كاردتى العاننان سوڭ بارىپ 5 جىلدان كەيىن ازاماتتىقا قۇجات بەرۋگە بولادى.
كاسىبي يمميگراتسيا – كانادانىڭ ازاماتتىعىن الۋ ءۇشىن دە ەڭ تانىمال جول. بۇل ەلدىڭ ازاماتتىعىنان ۇمىتكەر ەڭبەك كۇشىندە جوعارى ءبىلىمى مەن جۇمىس تاجىريبەسى بولۋى شارت. سونىمەن بىرگە مىندەتتى تۇردە اعىلشىن نەمەسە فرانتسۋز ءتىلىن ءبىلۋى ءتيىس. سودان مەملەكەتكە نەمەسە سالىقتى ۋاقتىلى تولەپ وتىراتىن جەكە كاسىپورىنعا بىرنەشە جىل ەڭبەگى سىڭگەننەن كەيىن ازاماتتىق الۋىنا بولادى.
ۇلىبريتانياعا دا ءار ءتۇرلى ماماندىق يەلەرى، سونىڭ ىشىندە شىعارماشىلىق ادامدارى قاجەت. ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن جان-جاقتى تۇراقتى جانە قولايلى بۇل مەملەكەت شەتەلدىك جۇمىسشىلار ءۇشىن ەلگە كىرۋگە ارنايى باعدارلاما ازىرلەدى. ارينە، كەلە سالا ازاماتتىق الۋ تۋرالى ءسوز بىردەن اۋىزعا الىنبايدى. تەك 4 جىل جۇمىستان كەيىن عانا ەلدە تۇرۋعا ىقتيارحات الۋعا بولادى، ال سودان ءبىر جىلدان كەيىن پاسپورت الۋعا دا ءوتىنىش بەرە الاسىز.
بۇل ەلگە سونىمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا دا بارىپ ازاماتتىق الۋعا بولادى. بۇل جاعدايدا ازاماتتىق الۋ مىناداي 4 كەزەڭنەن تۇرادى: باسىندا - وقۋ مەرزىمىنە tier4 ۆيزا الاسى، سودان ديپلومنان كەيىنگى جۇمىسقا ورنالاسۋ مەرزىمىنە tier4 ۆيزا الاسىز، ءۇشىنشى ساتىسى - Indefinite leave to Remain (وسى ەلدە قالۋ ءۇشىن ىحتيارحات) الاسىز، وسىلاردىڭ بارىنەن وتكەننەن سوڭ – ءتورتىنشى ساتىسى ازاماتتىق الۋعا دا بولادى.
ال اۆستراليادا بولسا سۇرانىسقا يە ۇكىمەت بەكىتكەن ماماندىقتار ءتىزىمى بار. ەگەر دە ءسىز سول تىزىمدەگى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى بويىنشا ءوز ەلىڭىزدە جاقسى جەتىستىكتەرگە جەتكەن بولساڭىز، وندا اۆستارليالىق كاسىبي يميگراتسيا باعدارلاماسىنا قاتىسىپ، ءوز باعىڭىزدى سىناپ كورۋگە بولادى. بىراق، سىزگە ءوزىڭىزدىڭ ماتەريالدىق جاعدايىڭىزدىڭ جامان ەمەس ەكەنىن دالەلدەۋ كەرەك بولادى. ول ءۇشىن ءبىر ەمەس بىرنەشە مىڭ دوللار بار بانك شوتىڭىزدى كورسەتۋگە تۋرا كەلەدى.
اۆستراليادا دا ءبىلىم بەرۋ يمميگراتسياسى باعدارلاماسى دا بار. ستۋدەنت ءوزى وقۋ اقىسىن تولەپ، بۇل ەلدە جوق دەگەندە 2 جىل ءبىلىم الۋى كەرەك. وقۋ اقىسى ەڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەتى بولۋ مىندەتتى ەمەس، ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنا بارلىق مەملەكەتتىك وقۋ ورىندارى قاتىسا الادى. جوعارعى وقۋ ورنىنىڭ تۇلەگى اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرگەن جانە ءوز-وزىنە سەنىمدى بولعان جاعدايدا ايماقتىق شەكتەۋلەرسىز ازاماتتىق الۋ مارتەبەسىنە يە بولادى.
گەرمانياعا دا بىلىكتى ماماندار قاجەت بولعاندىقتان، شەتەلدىك ستۋدەنتتەردى ءوز جوو-لارىنا قابىلداۋعا دايىن. وقۋ ورنىنا قابىلداۋ كەمىندە بۇدان بۇرىنعى 12 جىلدىق ءبىلىمىنىڭ نەگىزىندە، نەمىس جانە اعىلشىن تىلدەرىن جەتىك دەڭگەيدە مەڭگەرگەنىنە قاراي جۇرگىزىلەدى. وقۋ مەرزىمىنە ۆيزا بەرىلەدى. ديپلوم الىپ، جۇمىسقا ورنالاسقاننان كەيىن ەكى جىلدان سوڭ تۇراقتى تۇرۋعا رۇقسات بەرىلسە، ازاماتتىقتى وسى ەلگە كەلگەننەن سوڭ 5-8 جىلدان كەيىن الۋعا بولادى.
جاڭا زەلانديانىڭ وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋ ستۋدەنتتەرگە مول مۇمكىندىك بەرەدى. الدىمەن يمميگرانت ۇزاق مەرزىمگە تۇرۋ ءۇشىن جانە جۇمىس ىستەۋ قۇقىعىن بەرەتىن ۆيزا الادى. ديپلوم العاننان كەيىن جۇمىس ۆيزاسىن السا، ءۇش جىل سەگىز اي وتكەننەن سوڭ كوپتەن كۇتكەن ازاماتتىققا دا قول جەتكىزەدى.
سىرتتان كەلگەندەردى ۇناتا قويمايتىن مەملەكەتتەر
ازاماتتىق الۋ ءۇشىن بارىنشا قيىن ەلدەردىڭ دە ءتىزىمىن ۇسىنا كەتەيىك. بۇل ءتىزىمنىڭ كوشباسىندا كۋۆەيت مەملەكەتى تۇر. بۇل ەلدە ازاماتتاردىڭ قارجىلىق ءال-اۋقاتىنا جاقسى قامقورلىق جاسالادى. ال وسى ەلدىڭ ازاماتتىنىڭ تولقۇجاتىن الۋ ءۇشىن كۋۆەيت ءامىرىنىڭ ءومىرىن قۇتقارىپ قالۋ كەرەك نەمەسە سوعىستا ەرلىك جاساۋ كەرەك. مىنە وسىلاي ءوز ءومىرىڭىزدى قاۋىپكە تىگە وتىرىپ ازاماتتىققا قول جەتكىزە الاسىز.
الەۋمەتتىك جاعىنان كەرەمەت قامتاماسىز ەتىلگەن، مەديتسيناسى باسقا ەلدەردەن كوش ىلگەرى، الەمنىڭ ەڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ ءبىرى موناكو مەملەكەتى ءبىزدىڭ تىزىمدە ەكىنشى ورىندا تۇر. بۇل ەلدىڭ ازاماتتىعىن 21 جاستان باستاپ الۋعا بولادى. بۇل ءۇشىن موناكودا كەم دەگەندە 10 جىل تۇرۋ كەرەك. بۇدان باسقا، قارجىلىق قامتاماسىز ەتىلگەندىڭىز تۋرالى كەپىلدىگىڭىزدى دە تالاپ ەتەدى.
تىزىمنەن ءۇشىنشى ورىن العان سكانديناۆيا مەملەكەتى نورۆەگيانىڭ ازاماتتىعى، ەلگە كەلۋگە جىل سايىن رۇقسات الا وتىرىپ، بۇل ەلدە 10 جىل تۇرعان، ءتىلدى ۇيرەنۋ كۋرسىنان وتكەن جانە سوتتىلىعى مەن ايىپپۇلدارى جوق ميگرانتتارعا بەرىلەدى.
ءتورىنشى ورىندا دانيا مەملەكەتى تۇر. بۇل ەلدىڭ بيلىگى بولاشاق ازاماتىن بيۋروكراتيالىق سىناقتاردان ءبىر ەمەس بىرنەشە رەت وتكىزەدى. ازاماتتىق بەرۋ تۋرالى شەشىم ەلدە جىلجىمايتىن مۇلكى بار ما، ماتەريالدىق جاعدايى قانداي جانە دات ءتىلىن بىلە مە دەگەن كورسەتكىشتەردى نەگىزگە الا وتىرىپ قابىلدانادى.
ءتىزىمنىڭ بەسىنشى ورنىنا اياق تىرەگەن شۆەيتساريا مەملەكەتىندە ازاماتتىق تۇر عوي، تەك ىحتيارحات الۋ ءۇشىن تىلدىك پاسپورت،ياعني مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋدى كۋالاندىراتىن قۇجات تالاپ ەتىلەدى. سونىمەن قوسا ازاماتتىق العىسى كەلەتىن ادام - بارلىق سالت-داستۇرلەردى ساقتاۋعا، قوعامعا جاقسى جاعىنان بەيىمدەلۋگە ءتيىس.
قورىتىندىلاي كەلە، جوعارىدا اتاپ وتىلگەن قاي ەلدىڭ بولسىن ازاماتتىعىن الۋ، وپ-وڭاي شارۋا ەمەس ەكەندىگىن كورەمىز. بۇنىمەن ءبىز سىزدەردى قورقىتقىمىز كەلمەيدى. تەك قايدا بارساڭىزدار دا ءبىلىمدى، سول ەلدىڭ ءتىلىن مەڭگەرگەن، مىقتى مامان بولۋ كەرەك ەكەندىگىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك. سونىمەن قاتار سول ەلدىڭ ەكونوميكاسىنا از بولسا دا ۇلەس قوسا الاتىنداي شاماڭىز دا بولۋ كەرەك، ياعني جيعان-تەرگەن قاراجاتىڭىز نەمەسە بارعان جەرىڭىزدەن باسپانا ساتىپ الۋعا جەتەتىن اقشاڭىز بولسا ارتىق ەتپەيدى.
ەركەگۇل توقتامۇرات، "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
