قازاقستاندىقتارعا ەندى قايتىس بولعان جاقىندارىن كرەماتسيالاۋ ءۇشىن شەت ەل اسىپ قاجەت جوق. الماتى قالاسىنىڭ الاتاۋ اۋدانى اۋماعىندا كرەماتوري قۇرىلىسىن باستاۋ جوسپارلانۋدا.
الماتىدا كرەماتوري سالۋ ءۇشىن جوبالىق - سمەتالىق قۇجاتتار ازىرلەۋ ءۇشىن تەندەر جاريالاندى.جوبالىق – سمەتالىق قۇجاتتارىنا 46,8 ملن تەڭگە ءبولىنىپ وتىرعان كرەماتوري تەحنيكالىق شارتتارعا سايكەس ەكى پەشى بار ءبىر زالدان تۇرادى دەپ جازادى informburo.kz سايتى.
كرەماتوري الاتاۋ اۋدانىندا ورنالاسقان جاڭا ءمايىتحانانىڭ ماڭايىنا سالىنباق. جوسپار بويىنشا كرەماتوري سالۋ جۇمىستارىن جىل سوڭىنا دەيىن اياقتاۋ كوزدەلۋدە. قازاقستاندىقتار جەرلەۋ قىزمەتتەرىن كورسەتۋ بيۋروسىنا مارقۇمداردى كرەماتسيالاۋ تۋرالى وتىنىشپەن ءجيى جۇگىنەتىندىگىن ايتا كەتۋ كەرەك.
دەسەك تە، كرەماتوري ماسەلەسىنە ءيىسى قازاق ۇركە قارايتىنى جاسىرىن ەمەس. بۇل ءسوزدىڭ ءوزى سانامىزدا قالعان سوناۋ سويقان جىلدارداعى قورقىنىشتى كورىنىستى جاڭعىرتاتىنى ءسوزسىز. جالپى، كرەماتوري نە ءۇشىن كەرەك؟ ادەتتە، ءمايىتتى جەرلەۋگە ارنالعان ورىنداردى ۇنەمدەۋ ءۇشىن كرەماتوري وتە ءتيىمدى سانالادى. سونىمەن قاتار، بىرقاتار ۇلت وكىلدەرى ءوز ءدىني سەنىمدەرى نەگىزىندە ءمايىتتى ورتەۋ عۇرپىن، ياعني كرەماتوريدى تاڭدايتىنى تاعى بار. ال قازاقستاندا كرەماتوري سالۋ قانداي قاجەتتىلىكتەن تۋىندادى؟
ءسىز نە دەيسىز؟
ديماش بەكتالى, مۇعالىم: «وتە كەرەك دۇنيە. ادام ولگەن سوڭ، مۇمكىن بولسا، ساۋ ورگانىن كەرەك ادامعا اۋىستىرسا جانە ءمايىتتى ورتەسە، وتە ءتيىمدى بولار ەدى. ارينە، كەيبىر ءدىني تۇسىنىكتى العا تارتۋشىلار كرەماتوري مەن ولگەن ادامنىڭ ورگانىن بەرۋگە قارسى شىعۋى مۇمكىن. مەنىڭشە، ادام ولگەن سوڭ ونىڭ دەنەسىن جەرگە كومسەڭ دە، ورتەسەڭ دە ءبارىبىر. پالەن مەتر جەرگە ءمايىتتى كومگەنشە، سول جەردى ءتىرى ادام ءوز پايداسىنا جاراتقانى دۇرىس دەپ سانايمىن».
ەراسىل ادامبەكۇلى, جەرلەۋ ءراسىمى بيۋروسىنىڭ جۇمىسشىسى: «كرەماتسيا جاساتۋ جەرلەۋ راسىمىندە باعاسى جاعىنان وتە ارزانعا تۇسەدى. ءمايىتتى وراۋعا ماتا ساتىپ المايسىز. ونى جۋىندىرۋعا، جەرلەۋگە اپارۋعا كولىك جالداۋعا، كورىن قازۋعا شىعىندالمايسىز. بار بولعانى كرەماتسياعا اقى تولەيسىز دە، 2-3 كەلى تارتاتىن ءمايىتتىڭ كۇلىن الاسىز. ونى قالاعان جەرگە شاشساڭىز دا، ۇيىڭىزدە ساقتاپ قويساڭىز دا ءوزىڭىز بىلەسىز. ءداستۇرلى جەرلەۋ بويىنشا اسىرەسە، ءبىزدىڭ حالىقتا شىعىن وتە كوپ بولادى. جەرلەپ بولعان سوڭ، باسىنا ورناتاتىن بەلگىتاسىنىڭ مەن قورشاۋىنىڭ باعاسى قىرىق، ەلۋ مىڭنان باستالادى».
اقجول حابيبۋللاۇلى، تاريحشى: «كرەماتوريدى پايدالاناتىن ادامدار بار دا شىعار. سول سەبەپتى دە سالىنىپ جاتقان بولار. الايدا قازاق ەڭ الدىمەن ارۋاقتى قۇرمەتتەيتىن بولعاندىقتان، ءوز جاقىنىنىڭ دەنەسىن وتقا بەرە قويماس. دىنىمىزدە دە ءار ادامنىڭ دەنەسىنىڭ قارا جەرگە ءبۇتىن بەرىلۋىن قولدايدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ حالقىمىزعا ءدال وسى كرەماتوريدىڭ اسا قاجەتتىلىگى بار دەپ ويلامايمىن».
الىبەك ساپاربەكۇلى, زيرات شىراقشىسى: «كرەماتوري كەرەك دۇنيە مەنىڭشە. ويتكەنى كۇن وتكەن سايىن ءمايىتتى جەرلەيتىن ورىن تارىلىپ بارادى. ءوزىڭىز بىلەسىز، ەلىمىزدەگى ءىرى قالالاردا ءبىر عانا زيرات ءۇشىن بولىنگەن جەردىڭ كولەمى ءتىرى ادامدارعا بىرنەشە ءۇي سالۋعا بولارداي اۋقىمدى. الداعى ۋاقىتتا كرەماتوريدى قولعا السا، پايدالانۋعا ارنالعان جەر تەلىمدەرى دە كوبەيە تۇسەر ەدى دەپ ويلايمىن».
گاۋحار جۇماجان, زەينەتكەر: «ول پەشتى ءبىزدىڭ قازاق پايدالانا قويماس. سەبەبى، بىزدە ءمايىتتى ورتەۋ بىلاي تۇرسىن، ورگاندارىمەن تۇگەل قارا جەرگە جەرلەۋدى دۇرىس سانايدى عوي. مەنى الاڭداتاتىنى، بۇل كرەماتوريدىڭ قالا ىشىندە سالىنۋى. قانشا دەگەنمەن، ءمايىت ورتەلەتىن مەكەننەن جاعىمسىز ءيىس شىعاتىنى راس قوي. وسى جاعى قالاي بولار ەكەن؟»
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
