ارقالىق امالياتۇلى 1998 جىلى قحر ەرەنقابىرعا، بوعدا تاۋى باۋرايىندا دۇنيەگە كەلگەن. ولەڭدەرى «وڭتۇستىك قازاقستان»، «قازاقستان جولى» گازەتتەرىندە جارىق كورگەن. «جاستىق – جالىن جىر»، «تۇركىستان تۇلەكتەرى»، «كوك ءبورى – ۇرانىم، ايبىنىم»، «شىمكەن – شاتتىق شىراعى» جيناقتارىنا ولەڭدەرى ەنگەن. بىرنەشە دۇركىن وبلستىق، رەسبۋبليكالىق ءمۇشايرالاردىڭ جۇلدەگەرى. قازىر تۇركىستان وبلسى تۇركىستان قالاسى قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالحارالىق قازاق- تۇرىك ۋنيۋەرسيتەتىندە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ماماندىعىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى. ءامىرحان بالقىبەك اتىنداعى وبلىستىق مەدالىنىڭ يەگەرى. 2018 جىلعى ءازىلحان نۇرشايىقوۆ اتىنداعى رەسبۋبليكالىق ستيپەنديا يەگەرى. «ۇمىتشاق كوكتەم»جىر جيناعىنىڭ اۆتورى.
ورتاجۇرەك
جايلاۋدا –
ورتاجۇرەك دەيتۇعىن تاۋ بار ەدى،
وراپ اعار وزەنى ساۋمال ەدى،
ءبىزدىڭ ءۇي سول جۇرەكتىڭ باۋىرىندا،
سول جۇرەك جەتەلەگەن العا مەنى.
داريعا-اي، ول ءبىر مەكەن شۇلەنى بار،
داريعا-اي، ول ءبىر مەكەن سۇرەڭى بار،
داريعا-اي، قالاي عانا ساعىنبايىن،
اۋىلىمدى تۋلاعان جۇرەگى بار!
ورتاجۇرەك، ساعىندىم تۇمانىڭدى،
ورتا جۇرەك، ساعىندىم مۇنارىڭدى،
ۋ دا شۋ بۇل قالادا، ساعىنامىن
ۇلارشۋ بوپ ۇشاتىن ۇلارىڭدى.
بارماس ەل بوپ، سول تاۋدا قالماس ەل بوپ،
اۋىل قالعان ارمانىن نارعا تەڭدەپ،
الاتاۋعا قارايمىن قايتا-قايتا،
الماتىنىڭ جۇرەگى بار ما ەكەن دەپ!
جايلاۋىمدا ءبىر تاۋ بار ورتاجۇرەك،
سونى ويلايمىن، كوڭىلىم قالسا جۇدەپ،
مەن ءوزىم بارا المادىم، ورتاجۇرەك،
سەن ءوزىڭ كەلمەيسىڭ بە، ورتاجۇرەك؟
ورتاجۇرەك، ىزدە سەن تاۋ ۇلىڭدى،
قولقا جۇرەك ەزبە سەن باۋىرىمدى،
مەن بارسام، ساعىنىشىمدى الا بارام،
سەن كەلسەڭ، الا كەلشى اۋىلىمدى!
كۇتەمىن، كوڭىل جارا، جانىم الاڭ،
سەن كەلسەڭ، قالادى راس جانىم امان،
ءتىلىم-ءتىلىم جۇرەگىمدى لاقتىرا ساپ،
مەن سەنى ورنىنا سالىپ الام،
ەي، ورتاجۇرەك – قولقاجۇرەك!
ەگو
ەشكىمگە دە سەنبەيتۇعىن قىلدى ءومىر…
ەش سەنىمگە كەلمەيتۇعىن قىلدى ءومىر…
ەشكىمگە دە ەرمەيتۇعىن قىلدى ءومىر…
ەشتەمەنى كورمەيتۇعىن قىلدى ءومىر…
جولدار قايدا اپارمادى سۇيرەلەپ،
كۇيگەلەكتەۋ كوكجەلكەمنەن شۇيدەلەپ.
اۋىر-اۋىر ويعا باتام ءار كۇنى،
ءوڭىم سىنىپ، كوڭىلسىزدەۋ ۇيگە كەپ.
ومىرگە دە ۇل ەمەسپىن مەن ءوزىم،
كەلگەم ايتەۋ، كەلگەننەن سوڭ كەزەگىم…
ءارى كەتسە ساياساتتىڭ قۇلىمىن،
باسقا ەشكىمگە قۇل ەمەسپىن مەن ءوزىم!
نەگە سونشا كوڭىل اڭقاۋ، اڭعال جان؟
ءتۇرىم قۇرسىن، نە كورسە دە تاڭعالعان!
مەن – ءوزىمنىڭ شابارمانىم ەكەنمىن،
شىندىق ىزدەپ ويعا-قىرعا ساندالعان…
ورىنداۋمەن اربىرەۋدىڭ جارلىعىن،
ءبىزدىڭ حالىق تاۋ-تاسقا ۇردى تاعدىرىن.
بىزدە نە ءبىر مىقتى ادامدار بولعان-دى،
«ابايسىزدا» اتىپ الدىق بارلىعىن!
ءوزىمىزدى ايداپ باردىق ورعا دا،
ءوزىمىزدى بايلاپ سالدىق سورعا دا!
ەشكىم ءبىزدى قۇتقارعان جوق سوندا دا،
ەشكىم ءبىزدى اياعان جوق سوندا دا!
انە، تاعى، الاكەۋىم تاڭ اتتى،
تاڭى ول بالكىم – باقتىڭ، سوردىڭ، ازاپتىڭ…
ىشتەي عانا كۇبىرلەدىم، دۇعام سول –
ماڭدايىنا سيسام بولدى قازاقتىڭ!
باسقا ەشتەڭە كەرەك ەمەس، راسىم!
ءوزىم.
ءوزىم،
سەن ويىمدا تۇراسىڭ…
مەن ءوزىمدى تاۋىپ السام ءبىر كۇنى
قۇشاقتار ەم جەتكەنىنشە قۇلاشىم!
باسقا ەشتەمە كەلەر ەمەس قولىمنان،
كوز دە ەردى، ءسوز دە ەردى سوڭىمنان…
مەنى ىزدەڭدەر ىزدەسەڭدەر دوستارىم،
ءوزىمدى ىزدەپ تابا الماعان جولىمنان!
سول جول قايدا اپارمادى سۇيرەلەپ،
كۇيگەلەكتەۋ كوكجەلكەمنەن شۇيدەلەپ.
اۋىر-اۋىر ويعا باتام ءار كۇنى،
ءوڭىپ سىنىپ، كوڭىلسىزدەۋ ۇيگە كەپ!
ءۇشىنشى كوكتەم
كوكتەم كوشەسى. جۇپىنى ۇيلەر.
جۇپىنى ۇيلەر. كوكتەم كوشەسى.
ءىڭىر كوشەدى. ۇكىلى كۇيمە،
كوشەدى ءىڭىر، كوشكەن نەشەسى.
ورىك گۇلدەدى دەدىڭ بە ماعان،
جورىشى تاعى، ءتۇسىمدى وتكەن؟
كوكتەم كوشەسى، قوش كەلدىم ساعان،
قوش كەلدىڭ ماعان، ءۇشىنشى كوكتەم!
كۇنىكەي كوكتەم وتكەن بولاتىن،
قوش ايتار وعان كەز جەتتى دەدى...
...جاڭا جىل وسى كوكتەم بولاتىن،
قاڭتار دەپ كىمدەر وزگەرتتى ونى؟
قارسى الام ءبارىن جاڭا جىرىممەن،
كوكتەمدەر، ونى كەتكەن دەمەشى...
ءۇشىنشى كوكتەم، جاڭا جىلىڭمەن،
جاڭا جىلىڭمەن، كوكتەم كوشەسى!
نوستالگيا
بۇرىن…
ءلالا گۇلىن تەرەتىن دالا مۇڭىن،
بابا جىرىن جاتتايتىن دالا جىرىن،
بىلمەيتۇعىن شاھاردى، قالا مۇڭىن،
قايدا مەنىڭ قايعىسىز بالالىعىم؟!
ۇزاق-ۇزاق قاراۋشى ەم اسقارعا دا،
تاعدىر كەيىن بۇرىلدى باسقا ارناعا.
تىم قيالشاڭ، ۇيالشاڭ سول شاعىمدى،
قازىر وسى بىلەدى اسپان عانا!
ول كەزدە كۇن دە كەرىم، اي دا كەرىم،
ارماندار ورالاتىن ويعا نە ءبىر.
كۇنگەيدىڭ كوكتەمىندەي جايماشۋاق،
جايماشۋاق كۇندەرىم قايدا مەنىڭ!
كوڭىل قۇرعىر شاق بولماي، حوش تا بولماي،
ءومىر – بۇلدىر بۇرىنعى قوستا قالماي
جۇرگەندە قوڭىر ولەڭ سەنى تاپتىم،
تىرلىگىمنەن باسقالاي دوس تابا الماي!
قازىر…
ءبىراز جولعا اياڭداپ جەتتىم اقىر.
كىتاپ وقىپ وتىرام، كەشكى ۋاقىت.
تۇماندى ويدىڭ كۇمانسىز سەنەتىنى –
تۇمانبايعا جەتپەيدى ەشبىر اقىن!
كەيدە ولەڭ قالادى جازىلماي تۇك…
اۋىلىنان شابىتتىڭ باعىم قايتىپ.
سودان كەيىن دوستارعا بىتىپ-شاتىپ،
قايتا-قايتا وتىرام اۋىلدى ايتىپ.
سوسىن ىشتەي،
ەركە قىزدى ساعىنىپ تۇگەسەرمىن،
مىڭ قايتارا وقيمىن تۇمەكەمدى…
ول قاي ماڭدا مۇڭايىپ وتىر ەكەن؟
جاقسى كورىپ وقۋشى ەد جۇمەكەندى!
تاعدىر وسى، قايتەسىڭ، امال نەشىك؟
پەندە مۇمكىن مۇڭىنان تابار نەسىپ.
ۇيگە كەلسەم سيمايمىن ءوز-وزىمە،
ءبىر كىرەمىن ءبىر شىعام مازام كەتىپ.
ءبىراز جولعا اياڭداپ جەتتىم اقىر.
كىتاپ وقىپ وتىرام، كەشكى ۋاقىت.
تۇماندى ويدىڭ كۇمانسىز سەنەتىنى –
تۇمانبايعا جەتپەيدى ەشبىر اقىن!
ال ول – جاقسى كورىپ وقۋشى ەدى جۇمەكەندى…
جاڭالىق
سەن جۇرگەن قالا سۋىتتى دەي مە؟
قار جاپتى دەي مە قاباعىن؟
كوكتەم بىرەۋدى ۇمىتتى دەي مە؟
سەنگىم كەلمەيدى، قاراعىم!
ءتاڭىرى تاعى ءتۇس كوردى دەي مە؟
تاعدىردىڭ بولجاپ تاعدىرىن...
كۇز كەتىپ، تاعى قىس كەلدى دەي مە؟
بىزدە – العاشقى قار بۇگىن...
ەرتەڭدى ويلاۋ بولمايدى بىزدە،
ايتۋىنشا ەلدىڭ – اقىن ەكەنمىن.
كەشە تۇسىمدە سەن جايلى كورگەن
ءتۇسىمدى جورىپ جاتىر ەكەنمىن...
اينادان كوردىم مۇڭىمدى كەيدە،
مازاق قىپ مەنى تۇرادى ول.
سەن جۇرگەن قالا جىلىندى دەي مە؟
ءۇشىنشى كوكتەم شىعار ول!
باياعى كافە، تاعى دا كەلدىم،
ويلادىڭ، كۇنىم، سەن نەنى؟
باياعى قالا، باياعى مەنمىن،
جاڭالىق وسى مەندەگى!
بەي
«تاكسي، قالاعا تاكسي…»
بىلمەيمىن، كەلگەنمىن قايدان؟
بىلمەيمىن، بارامىن قايدا؟
مەن شىققام جاڭا ءبىر ايدان،
بارامىن بوزامىق ويعا.
قالاعا اپارما مەنى،
دالادا بالا بوپ ءوستىم.
اپارما شاھارعا مەنى،
وندا دا تانىمايدى ەشكىم.
مەنى وسى بىلەدى تاۋلار،
مەنى وسى بىلەدى شىڭدار،
مەنى وسى بىلەدى اڭعار،
مەنى وسى بىلەدى قۇمدار.
ەشقايدا بارمايمىن، دوسىم،
وسىندا تاماتىن جاسپىن.
مازالاي بەرمەشى، سوسىن
ماس بولساڭ سەن ءوزىڭ ماسسىڭ…
ۇمىتام مەن ەندى ءبارىن،
ۇمىتام كۇرەڭسە جولدى.
تاعدىردى سيلاعان ءتاڭىر،
سەن ماعان قالام بەر،
بولدى!
سوسىن سەن، الدانبا جىرعا،
كەشىرشى، بولماي تۇر مازام…
ماڭدايدا تاعدىرىم تۇر ما؟
ءوشىرشى،
مەن ءوزىم جازام!
«قالاعا، قالاعا تاكسي،»
بارمايمىن، ەڭ سوڭعى ءسوزىم.
«تاكسي، قالاعا تاكسي،»
بارمايمىن، بوس ەمەس قولىم!
جاڭاوزەن جىرى
سايكۇلىگى كوك سابىن بوپ يلەنىپ،
ورقاش ولكە ولەڭ سەنبەس كۇيگە ەنىپ،
قىزىلسايدان ءىڭىر اسىپ بارادى،
كۇنسۇلۋدىڭ بۇرىمىنا سۇيرەلىپ!
ءشول دالادا شىر-شىر ۇشىپ قۇس – ءۇمىت،
كۇرەڭ بەلدەر كۇرەڭ قاباق ۇسىنىپ،
كەرۋەن – عۇمىر اقشام مۇڭىن جۇتادى،
جاڭاوزەنگە توعاناعىن ءتۇسىرىپ.
كەرىم كەشتىڭ كەرىمسال ءبىر سانىنە،
بايعىز ءۇنى قوسىلادى ارىدە...
قارا تۇنمەن قايعى ءبيىن بيلەيدى اي،
تابىلدىنىڭ انىنە!
كۇناھارسىڭ وسى كەشتى ۇمىتساڭ،
بۇل – جاڭاوزەن جاراتىلعان قۇرىشتان!
ازدان كەيىن اۋپىلدەكتىڭ ۇنىندەي،
مۇنايشىعا اتادى ءبىر ءۇمىت – تاڭ!..
قاشاعان دەپ اتالماعان بەكەرگە،
انوۋ جولدا سودان بەرى وتەردە،
قۇدايىن دا تانىمايتىن جولاۋشى،
مۇناي ىزدەپ كەلەدى بۇل مەكەنگە...
ال بۇل مەكەن ايامايدى ىرىسىن،
قان-تەرىنە ايىرباستاپ جۇمىسىن،
ال وزىنە قارسى كەلسە الدە كىم،
سۋىرادى اداي ساپتى قىلىشىن!
مىنە وسىنداي بۇل جاڭاوزەن، ەرلەگەن،
مۇنايشىسى حالقى ءۇشىن تەرلەگەن،
قاس دۇشپانعا قامشىسىن دا بەرمەگەن،
حالقى ءۇشىن جاۋلارى جوق جەڭبەگەن!
جاڭاوزەن – جاڭا ءومىردىڭ ارالى،
ورقاش ولكە – انە سونىڭ ماداعى!
...كەرۋەن – عۇمىر توعاناعىن سۇيرەتىپ،
قىزىلسايدان ءىڭىر اسىپ بارادى!
تاراز ارۋىنا
ەي، تارازدىڭ ارۋى،
نەنى ويلايدى پەرىشتەدەي جۇرەگىڭ،
نەنى ايتقىسى كەلەدى ەكەن جانارىڭ؟
مەن عۇمىردى ءدال وسىلاي سۇرەمىن،
ءدال وسىلاي سۇرە بەرەم، قاراعىم!
حافيز ايتقان قوس شاھاردى ەلەمەي،
مارالتايدىڭ جىرىنا دا تاڭعالماي،
اقىنداردى سىيلاپ كەيدە تورەدەي،
مويىنداماي قالام كەيدە اڭعالداي.
ەي، تارازدىڭ ارۋى،
ساعان ولەڭ وقىپ بەرگىم كەلەدى،
سەبەپ ەتىپ كوكتەمگى ءبىر جاڭبىردى.
بوقتاپ-بوقتاپ تاستاعىم دا كەلەدى،
سەنى دە ەرتەڭ سىنايتۇعىن تاعدىردى!
مەندىك عۇمىر – وزگەرتپەگەن كۇزگى ءوڭىن،
سەندىك عۇمىر – ەرتەگىمەن شەكتەلۋ...
مۇڭايتادى سەنى ەرتەڭگى كۇندەرىڭ،
مۇڭايتادى مەنى وتكەن-كەتكەنىم...
بۇنىڭ ءبارى – ماحابباتتىڭ جانرى،
بۇنىڭ ءبارى – ءبارى قايعى، ءبارى مۇڭ...
ەي، تارازدىڭ تال ءمۇسىندى ارۋى،
مەن ءوزىمدى ىزدەپ ءجۇرمىن ءالى كۇن،
سەن ەشتەمە ىزدەمەشى، جارىعىم،
سولاي بولسىن!..
ءتورتىنشى كوكتەم
سوزىڭە سوزىمدەي سەنگەم،
وزىڭە وزىمدەي سەنگەم،
جاڭبىرىن جانىمداي كورگەن،
ءتورتىنشى كوكتەم بۇل كەلگەن،
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
ءومىرىم – قىرىق ءبىر قۇراۋ،
تىرلىگىم – بەس تاسپا، بۇراۋ،
وسىنىڭ بارىنە شىداۋ…
ءتورتىنشى كوكتەمىم مىناۋ،
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
كوپ ولەڭ جازعامىن جاڭا،
كوپ دوستار تاپقامىن جاڭا،
قاسىمدا قالعانى قازىر –
اق ادال دوستارىم عانا،
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
سەن قايسى قالادا ءجۇرسىڭ؟
سەن قايسى بەكەتتە تۇرسىڭ؟
ءدال قازىر جەتەمىن ساعان،
مىنانداي ءومىرى قۇرسىن!
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن…
تەلەفون شالمادىم ساعان،
حاتتار دا جازبادىم ساعان،
كورگەندەر ساۋلىعىڭدى ايتتى،
ولەڭدەر ارنادىم ساعان،
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
بىرەۋلەر كۇلگەنىڭدى ايتتى،
جاقسى ءومىر سۇرگەنىڭدى ايتتى،
بىرەۋلەر وكپەلەپتى دەپ،
كوڭىلسىز جۇرگەنىڭدى ايتتى،
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
سول مەنىڭ ەل بەرگەن كادەم،
سول مەندىك ادەمى الەم،
ىپ-ىستىق ساعىنىش ساعان،
ءتورتىنشى كوكتەمگە، سالەم،
مەن سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
ساعاتىم باقىتتان استى،
تاعاتىم ۋاقىتتان استى،
كوكتەمىم، سەن ونى تاپشى،
ال مەندە، بارلىعى جاقسى…
تەك سەنى ۇمىتقان جوقپىن!
وزىڭە وزىمدەي سەنگەم،
سوزىڭە سوزىمدەي سەنگەم،
جاڭبىرىن جانىمداي كورگەن،
ءتورتىنشى كوكتەم بۇل كەلگەن،
مەن سەنى ۇمىتقام جوقپىن!
