بىرگە تۋماق بار، بىرگە جۇرمەك جوق

5185
Adyrna.kz Telegram

(سوعىس ارداگەرى، ءتۇپ ناعاشى اتام وقاس تەمىرجانۇلى مەن اجەم اقاۋدىڭ رۋحىنا باعىشتايمىن)
مەنىڭ اجەم اقاۋ تەمىرجانقىزى ء(وزى اتى اققۋ، اكە-شەشەسى ەركەلەتىپ اقاۋ اتاپ كەتكەن ەكەن) 1931-32 جىلعى اشارشىلىقتا قۇداي قوسقان قوساعىمەن قول ۇستاسىپ، جاسقا تولماعان تۇڭعىش قىزىن ارقالاپ كەگەننىڭ اقتوعايىنان قىتايعا قاشىپ وتەدى. ويتكەنى ولاردىڭ الدىندا ەكى جول بار ەدى. ءبىرى - وسىندا قالىپ اشتان ءولۋ، نە بولماسا ءشوپتىڭ ساباعىن، تامىرىن جەپ ءومىر ءسۇرۋ; ەكىنشىسى - باسقا ەلگە قاشىپ كەتۋ. ولار اقىلداسا كەلە، امالسىز ەكىنشى جولدى تالداپ، ءبىر تۇندە شەكارادان وتە شىعادى. تاياق تاستام جەردەگى شىبىشىدا تۇراتىن اكە-شەشەسىنە، باۋىر-تۋىسىنا جەتە الماي قالادى. ولاردىڭ قانداي حالدە ەكەنىنەن مۇلدە حابارسىز كەتەدى. تىگۋلى تۇرعان ۇيلەرىنىڭ تۇڭلىگى اشىلماي، تىگىۋلى كۇيىندە قالا بەرەدى. ارتىنان قىستىق ەلىنە ۇزاتىلعان ءبۇبايشا دەگەن ءسىڭلىسى دە وتباسىمەن قاشىپ بارادى. توركىنىنەن تىرىدەي ايىرىلعان اكپەلى-ءسىڭلىلى قىزدارعا وڭاي تۇسپەگەنى انىق. وسىدان باستاپ ەكى ەل، ەكى تاعدىر ءوز ارناسىندا ءوربيدى... ارينە، وكىنىشتى. تۋعان جەر، اتا-قونىس، اتا-انا، باۋىر-تۋىستان الىسقا كەتىپ، جات ەلدە ءومىر ءسۇرۋ قىزدار تۇرماق ەر ازاماتقا دا وتە قيىن ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
بۇرىن اجەم قالاي ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەنىن بىلمەيمىن، مەن ەس بىلگەلى اكە-شەشەسىن، باۋىر-تۋىسىن جانە 1955-ءشى جىلدارى تۇرمىستانىپ قازاقستانعا قونىس اۋدارىپ كەتكەن ۋايحان دەگەن قىزىن ءجيى ايتىپ، كوزىنىڭ جاسىن سىعىمداپ الاتىن.
1970 جىلدىڭ باسىندا سوۆەت وداعىنان اقىرىنداپ حات كەلە باستادى. حات تەك ۋايحان اكپەمنەن كەلۋشى ەدى. ول كىسى حاتتىڭ ادرەسىن كيريلل حارپىمەن جازاتىن دا، ىشىندەگى سالەم حاتتى توتە جازۋمەن جازاتىن. حاتتى مەن اجەمە داۋىستاپ وقىپ بەرۋشى ەدىم. اماندىق، ەسەندىكتەن باسقا اڭگىمە جازىلمايتىن. سونى تىڭداعان اجەم اجەپ-ءتاۋىر قۋانىپ، مارقايىپ قالاتىن. وقىلىپ بولعان حاتتار قاتتالىپ اجەمنىڭ قارا ساندىعىندا ساقتالاتىن. سول حاتتار اجەمە كۇش-قۋات، ءبىر ءتۇرلى رۋح بەرەتىن سەكىلدى سەزىلەتىن ماعان.
ءبىر كۇنى بۇرىنعى حاتتاردان قالىڭلاۋ ءبىر حات كەلدى. حاتتى الدىمەن اشاتىن باياعى مەن. كانۆەرتتىڭ ىشىنەن حاتپەن بىرگە ەكى فوتوسۋرەت شىقتى. سۋرەتتىڭ ارتىندا وقوستىڭ وتباسى، بالالارى دەگەن جازۋ جازىلىپتى. سويتسەك، بۇل كىسى اجەمنىڭ بىرگە تۋعان ءىنىسى ەكەن. سول حات وقىلعان كۇنى اجەم كوپ جىلادى، ەكى بۇكتەلىپ توسەگىنە جاتىپ قالدى. اجەمنىڭ قينالىپ جىلايتىن ءجونى بار ەدى. حاتقا اكپەم ۋايحان: "اپا، باۋرىڭىز وقاستى ىزدەپ تاپتىم. ءبىز اۋىل توعىزبۇلاققا جاقىن، كورشى اۋىل جىلىسايدا تۇرادى ەكەن. وتباسى، بالا-شاعاسى بار ەكەن، سوعىستا ءبىر اياعىن سنەرياد جۇلىپ كەتىپتى. ەڭ وكىنىشتىسى، 1941 جىلى سوعىسقا بىرگە اتتانعان جانە ءبىر ءىنىڭىز التىنبەك تەمىرجانۇلى، كىشى اكەڭىزدىڭ بالالارى راحىمباي ءومىرجانوۆ، انىقباي قاشقىنوۆ سوعىستان ورالماپتى، ءىز-ءتۇزسىز جوعالىپ كەتىپتى. بەكەم بولىڭىز، اپا!" دەگەن سوزدەر بار ەدى. وسى كۇيزەلىس اجەمنىڭ ىشىنە كۇيىك بولىپ تۇسكەن بولار، سودان كەيىن كوپ ءومىر سۇرمەدى، 1975 جىلى كوكتەم ايىندا باقيلىق بولدى.
ءيا، وقاس اتامىزدىڭ سوۆەت-گەرمانيا سوعىسىنا قاتىسىپ، 1945 جىلى اۆستريانىڭ استاناسى ۆەنانى ازات ەتۋ شايقاسىندا سنارياد ءتۇسىپ ءبىر اياعىن جۇلىپ كەتكەنىن بالالارى ەسەنگەلدى، ساتىپالدى اعادان جانە قىزى سابەتحان اكپەدەن قازاق ەلىنە 1992 جىلى كوشىپ كەلگەن سوڭ ەستىپ-ءبىلىپ جاتىرمىز.
گوسپيتالعا جاتىپ، ەمدەلىپ شىققاننان كەيىن وقاس اتام ەلىنە بالداقپەن ورالىپ، قازىرگى شىبىشى اۋىلىندا فەرماسىندا 3 جىل سيىر باعادى. كەيىن ۇزىنبۇلاق ساۆحوزىنىڭ جىلىساي فەرماسىنا اۋىسىپ كەلىپ جىلقىشى بولادى. 1947 جىلى وتباسىن قۇرىپ، ون بالانىڭ اكەسى اتانعان وقاس اتا ءبىر اياعىنىڭ جوقتىعىنا قاراماي اتتىڭ قۇلاعىندا ويناپ جىلقى باعىپ، "وزات جىلقىشى" اتانىپ، 1970 جىلى زەينەتكەرلىككە شىعادى. 1975 جىلى 9-ءشى مامىردا جەڭىستىڭ 30 جىلدىق مەرەي تويىندا، ۇكىمەت سوعىس ارداگەرى وقاس اتانى قۇرمەتتەپ استىنا جەڭىل كولىك مىنگىزىپ ماراپاتتايدى. قۇدايدىڭ بەرگەن جاسىن جاساعان وقاس تەمىرجانۇلى 1979 جىلى 22-ءشى مامىردا ومىردەن وزادى.
جاتقان جەرىڭىز تورقا بولسىن، ارداقتى وقاس اتا!
قازىر وقاس اتا ءوزى بولماسا دا، ارتىندا قالعان تۇياقتارى، ۇل-قىزدارىمەن بارىس-كەلىس جاساپ ارالاسىپ تۇرامىز.

 

 

ءالىمجان اشىمۇلى

پىكىرلەر