د.نازارباەۆانىڭ سەناتتاعى وكىلەتتىگىن ق.توقاەۆ جارلىق ارقىلى توقتاتقاننان كەيىن قازاقستاندا ساياساتتانۋشىلارعا كوڭىلى قاتتى قالۋشىلاردىڭ قاتارى ارتىپ، ءتىپتى ساياساتتانۋ عىلىمىنا كۇماندانۋشىلاردىڭ سانى كۇرت وسكەندەي كورىنەدى. ولاردىڭ قاتارىندا جۋرناليستەر دە بارشىلىق سياقتى.
مەنىڭ بۇگىن تەلەگرام-كادروۆيك ە.ەديلوۆتىڭ ۇنسىزدىگىنەن “شابىتتانىپ” جازعان پوستىما نۇر وتاننىڭ پروپاگاندالىق سايتىنىڭ ءجۋرناليسى “وسىنى الدىن الا ايتاتىن ءبىر ساياساتتانۋشى بولعان جوق، ەندى بال اشقاننان نە پايدا؟ بىلەمىز ءبىر جەرگە باراتىنىن. جۇمىسسىز قالمايدى. سۇيتەتىن شىعار، بۇيتەتىن شىعار دەگەن سوزدەردىڭ ءپاتۋاسى جوق”، دەپ رەنجىپتى. ول كىسىنىڭ كوممەنتىنە كوممەنتپەن شامام كەلگەنشە جاۋاپ بەردىم. ول كىسى سياقتى ويلايتىن ادامدار فەيسبۋكتە ءبىرشاما دەگەن ويمەن سول جاۋاپ-كوممەنتىمدى كىشىگىرىم وزگەرتىپ پوست تۇرىندە سالىپ وتىرمىن.
سونىمەن، قازاقستاندا ساياساتتانۋشىلار ەلدەگى ساياسي پروتسەسستەرگە نەگە ءدال بولجام جاساي المايدى؟ نەگە ساياساتتانۋشىلار د.نازارباەۆا قىزمەتىنەن كەتەتىنىن الدىن الا بولجاي المادى؟
بىرىنشىدەن، فيزيكا مەن دەموكراتيا زاڭدارى جۇمىس ىستەمەيتىن ەلدە، "سايلاۋلار" 4-5 جىلدا دليا گالوچكي وتەتىن ەلدە ستاتيستيكالىق مودەل ارقىلى ساياسي بولجام جاساۋ مۇمكىن ەمەس. ول – ساياساتتانۋدىڭ كىناسى ەمەس. وعان از عانا توپتىڭ مەملەكەتتىك بيلىككە مونوپوليا ورناتۋى، ساياسي جۇيەنىڭ جابىقتىعى كىنالى. ونى مەملەكەتتىك باق-تىڭ جانە نۇر وتانعا تيەسىلى مەديانىڭ جۋرناليستەرى مەنەن جاقسى تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن. سوسىن پرەزيدەنتتىڭ ءوزى عانا شەشە الاتىن كادرلىق تاعايىنداۋلارعا عىلىمي ءادىس-تاسىلدەر ارقىلى ءدال بولجام جاساۋ دەموكراتيالىق ەلدەردىڭ وزىندە مۇمكىن ەمەس. ال ونداي بولجام جاسالعان كۇننىڭ وزىندە ونى اكادەميالىق ءبىلىمى بار ساياساتتانۋشى عالىمدار جاسامايدى. ونى اۋزىم بار دەپ سويلەي بەرەتىن، بەلگىلى ءبىر ساياسي پارتيانىڭ مۇددەسىن قولدايتىن pundits (ساياسي كوممەنتاتورلار) جاسايدى.
ەكىنشىدەن، بيلىكتەگى روتاتسيا تۋرالى ءسوز قوزعاۋ ءار ازاماتتىڭ قۇقىعى. ول تاقىرىپ تۋرالى قانداي پوست جازاتىنىن اركىم ءوزى شەشەدى. ول ءۇشىن “مەملەكەتشىل” ساياساتتانۋشى نەمەسە "ديۆاننىي كريتيك", جۋرناليست نەمەسە پروپاگانديست-جۋرناليست بولۋ مىندەتتى ەمەس. مەنىڭ بىلۋىمشە، ءسوز بوستاندىعى تۋرالى باپتى كونستيتۋتسيادان ءالى ەشكىم الىپ تاستاعان جوق.
ۇشىنشىدەن، ساياساتتانۋشىلارعا “ەلدەگى كادر ساياساتى جانە بيلىك ترانزيتىنە دۇرىس بولجام جاساي المايسىڭدار” دەگەن ءبىراز ادامنىڭ رەنىشى بار سياقتى كورىنەدى. ول رەنىشتى قازاقستاننىڭ قازىرگى جاعدايىندا ساياسي بولجام جاساۋعا قاجەت اقپاراتقا قولى جەتەتىن ەليتولوگ ە.ەديلوۆكە، نۇر وتاننىڭ شتاتنىي پوليتولوگتارى و.سەلتەەۆكە، ا.سارىمعا، ە.كارينگە، ە.سايروۆقا جانە ت.ب. "مەملەكەتشىل" ساياساتتانۋشىلارعا ايتقان ءجون بولار. ولاردان "نەگە د.نازارباەۆا قىزمەتىنەن كەتەتىنىن الدىن الا بولجاي المادىڭىز؟" دەپ سۇراۋ اسا قيىن شارۋا ەمەس دەپ ويلايمىن. وسى سۇراقتى ول كىسىلەرگە قويىپ، تۇشىمدى جاۋاپ الىپ، ءپاتۋالى ءسوز قوزعاۋعا بولادى دەپ سەنەمىن.
