باۋىر بوشان ەلىنىڭ ەدىرەي تاۋىن قونىستانعان اسان اۋلەتىندە ماقىشتىڭ اتبەگىلىكپەن اتاعى شىققان. بايگە تورىسىن «قۇلان تۇياقتى قۇداي تورى» دەپ اتاپ، قۇداي ءسوزىن مالعا قوساقتاعان جالعىز قازاق وسى دەيدى. وبالى نەشىك، سول تورى ات بەرىسى قۋ جەرىندە، ءارىسى بۇكىل سارىارقا وڭىرىندە الدىنا جۇيرىك سالماعان قاس تۇلپاردىڭ ءوزى بولىپتى.
ماقىش ءدىنۇلى قارشىعا بويلى، قاراشۇبار ءوڭدى، ءبىر جاق اياعىن سىلتي باساتىن قىزبا قاندىلاۋ سەرى ادام ەكەن. داۋلەتى جاعىنان ورتا شارۋا تابىنا جاتسا دا، وركوكىرەكتىگى مىڭدى ايداعان بايلاردان اسىپ ءتۇسىپتى! ەكى دوڭگەلەكتى جەڭىل ارباعا جۇردەك ات جەگىپ، سوعان قىزىلدى-جاسىلدى كيىنگەن ەكى قىزىن وتىرعىزىپ، قوڭىراۋلاتىپ ءسان-سالتاناتپەن ءجۇرۋدى ۇناتىپتى.
ماقىش تورى اتتى تاي كۇنىندە اتالاس اعايىنى نۇرتازانىڭ نۇرماعامبەتىنەن قالاپ العان كورىنەدى. بايگەگە باپتاعان كەزىندە سۋ ورنىنا قۋلىقتىڭ ءسۇتىن بەرىپ، سۇلى ورنىنا كەپتىرگەن قۋ ءشوپ بەرگەن. ىستىقتا ماڭدايىنان كۇن وتپەسىن دەپ ارنايى التى قانات كيىز ءۇي قۇرىپ ىشىنە قويعان. قوڭىر سالقىن كۇندەرى ەكى باعاننىڭ ورتاسىنا كىسى بويىنداي بيىكتىكتەن ارقان تارتىپ، سوعان ىلىنگەن شىعىرشىققا شىلبىرىن بايلاپ ەركىن ءجۇرىپ تۇراتىنداي ەتىپ جىبەرگەن. ماقىش تورى اتىن بايگەگە قوسقانىندا ءوزىنىڭ نەمەرە ءىنىسى نۇعىماننىڭ رامازانىنا عانا سەنىپ تاپسىرعان. بىلايعى جۇرتقا جالىن سيپاتپاپتى.
قۇداي تورىنىڭ شۋ دەگەننەن سۋىرىلىپ العا شىعار ۇشقىرلىعى جوق ەكەن، كىبىرتىكتەپ جاي شاپقان. بىرتىندەپ ەتى قىزىپ، قولتىعى سوگىلگەنىندە الدىنداعى اتتاردى قۋىپ جەتىپ وزبايىنشا قارقىنى باسىلمايتىن كورىنەدى. ءبىر قاراعاندا تۇرقى كوز تارتارلىق كوركەم دەۋگە كەلىڭكىرەمەيتىن، باۋىرى جازىق، قوبى تۇياقتى، ۇزىن تورى ات دەسەدى كونە كوز قاريالار.
الامان بايگەلەردە اتبەگىلەر «باپ شابا ما، الدە باق شابا ما؟»، «كىم ءبىلسىن، انىعى ءبىر اللاعا ايان» دەپ، دەگبىرسىزدەنىپ تۇرادى عوي. ال ماقىش بولسا نىق سەنىممەن: «ۋا، اعايىن! اتىم قۇدايسىز-اق ءبىرىنشى كەلەدى! بوسقا ارام تەر قىلمايمىن، شاپپاي بايگەمدى بەرىڭدەر!!!» – دەپ، شىرەنىپ وتىرىپ الاتىن كورىنەدى. «ءسىز قىزىق ەكەنسىز، اتى شاپپاي يەسى بايگە الۋشى ما؟» – دەپ، بىرەۋلەر ءۋاج ايتسا، «ەندەشە، ءباس تىگىپ، زاقىلەت ايتىسايىق، سوندا عانا اتىمدى بايگەگە قوسامىن!» –دەپ، ەرەگەسىپ قيعىلىق سالادى ەكەن!
ەل ءىشى ەمەس پە، كەيدە باستەسەتىن اتبەگىلەرلەر ۇشىراساتىن كورىنەدى. ونداي ساتتەردە ماقىش: «قۇدايتورىنىڭ قۇيرىعىن جاۋ كەستى! اتان تۇيەنىڭ باسىن ءمۇجىر كەز جەتتى!!!» – دەپ، ايعاي سالىپ، اقىلىنان اداسقانداي كۇيگە ءتۇسىپتى. وبالى قانشا، قۇلان تۇياقتى قۇداي تورى قاشاندا مارەگە ءبىرىنشى جەتەدى ەكەن.
ءبىر جولى ماقىش بايلىعىمەن جارىم پاتشا اتانعان ايگىلى اقايدىڭ قاسەنىمەن قوياندى جارمەڭكەسىندە ءدال سولاي ءباس تىگىپ، اتىن بايگەگە قوسادى. تورى ات ءباس تىككەن بايگەدە قاسەننىڭ ەكى ارعىماعىنان دا وزىپ كەلىپتى! سول ساتتە ناساتتانعان ماقىش:
–اقكوزىڭنەن وزدىم، بىرشەگىڭنەن وزدىم، ەندى اكەڭ اقايدىڭ باسىن اكەلىپ بايگەگە قوس!!! – دەپ ايعاي سالىپتى.
بۇل سوزگە قاسەن اشۋ شاقىرىپ، جانجال تۋعان. ايتەۋىر، اقساقالدار: «ەكەۋىڭ دە شانشاردىڭ بالاسىسىڭدار، ءبىرىڭ اعا، ءبىرىڭ ءىنى بولىپ تۇرىپ، ءبىر-ءبىرىڭنىڭ سوزدەرىڭدى كوتەرە الماساڭدار، قايتىپ ەل بولاسىڭدار؟!» – دەپ، باسۋ ايتىپ، توقتاتىپتى.
توڭكەرىستىڭ الدىندا ەرتىس بويىندا، قازىرگى پاۆلودار وبلىسىنىڭ ماي اۋدانى جەرىندە نياز دەگەننىڭ اسى ءوتىپتى. وسى استا الدوڭعار دەگەن سىنشى قۇداي تورىنى كورىپ: «پاي، پاي، اتىنا بولايىن! اتتەڭ، جىلىگىنىڭ مايى ءۇزىلىپ، قارا قارىن كوبەڭ تارتىپتى. سوندا دا وتىز شاقىرىمعا شاپسا الدىنا ات سالمايدى. نەدە بولسا، جۇيرىكتەردى قىرىق شاقىرىمعا جىبەرىڭدەر» – دەپ، اس يەسىنە كەڭەس بەرىپتى. سول جولى مارەگە تورى ات قارا تەرگە مالشىنىپ، جەلە جورتىپ وقىرانىپ، كوزىنەن جاس پارلاپ جەتىپتى.
ەرتىس بويىنداعى بايگەنى كوزبەن كورگەن اتقۇمار اقساقالدار بەرتىنگە دەيىن ءوزارا قىزىلكەڭىردەك بولىپ ايتىسىپ، ءبىر-بىرىنە جەڭىستىك بەرمەي، كەۋكىلدەسىپ وتىراتىن-دى. ءبىرى:
–قىر توسىندە تاستاق جەردە شاۋىپ داعدىلانعان قۇداي تورىنىڭ قوبى تۇياعى ويدىڭ بورپىلداق توپىراعىنا كىرىپ كەتىپ وتىردى دا، ەركىن كوسىلە المادى. ال تۇياعى جالپاق توعاي بويىنىڭ اتتارىنا مۇنداي توپىراقتىڭ بوگەتى جوق ەدى، – دەيدى.
ەكىنشىلەرى الدوڭعار سىنشىنىڭ ايتقانىن ماقۇلداپ، «الا جازداي بايگەگە شاپقان اتتا قانداي باپ بولۋشى ەدى!» – دەپ، قارسى پىكىر بىلدىرەدى.
ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك، كەڭەس ۇكىمەتى ورناعان كەزدە ءبىر بەلسەندى تورى اتتى ماقىشتان تارتىپ الىپتى! ءسويتىپ، شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا كۇنۇزاق شاپقىلاپ زورىقتىرىپ ءولتىرىپتى.
كەزىندە ەدىرەي ەلىنىڭ اتاق-داڭقىن بۇكىل سارىارقاعا جايعان قۇلان تۇياقتى قۇداي تورىنىڭ ولەكسەسى اقىرىندا يت-قۇستىڭ جەمتىگىنە اينالىپ اي دالادا قالعان كورىنەدى...
ارمان قاني،
پاۆلودار قالاسى.
