ەلىمىزدە الدا كەلە جاتقان قازاقتىڭ ۇلى ويشىلى، الەم ادەبيەتىنىڭ جارقىن تۇلعاسى، حاكىم ابايدىڭ 175 جىلدىعىنا ارنالعان شارالار باستالىپ كەتتى. جاقىندا الماتىداعا كاركەن احمەتوۆتىڭ اتىنداعى وليمپيادا رەزەرۆىنىڭ رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ينتەرنات كوللەدجىنىڭ شاڭىراعىندا: ''اباي مەن پۋشكيننىڭ ۇندەستىگى'' نەمەسە ''اباي ي پۋشكين سوزۆۋچيە مۋز’’- دەپ اتالعان ادەبي كەش بولىپ ءوتتى. بۇل ادەبي شارادا ەكى ەلدىڭ ۇلى سۋرەتكەر اقىندارىنىڭ شىعارماشىلىقتارىنىڭ ۇقساستىعىنا ءمان بەرىلگەن ەدى.
ايتۋلى شارا باستالماس بۇرىن، مەكتەپ وقۋشىلارى وڭتۇستىك قالامىزداعى اباي اتىنداعى كورنەكتى ءبىلىم جانە ونەر ورىندارىن ارالاپ، ەستىلىككە سۋرەتكە ءتۇستى. «ادام ءبىلىم عىلىمدى كوبەيتۋ ءۇشىن ەكى قارۋ كەرەك : ءبىرى پىكىرلەسپەك، ەكىنشىسى بەرىك ساقتاۋ» –دەپ ۇلى اباي ايتپاقشى.وسىنداي يگىلىكتى تانىمدىق باعىتقا ارنالعان شارالاردىڭ جاسۇرپاققا بەرەر ماڭىزى وتە زور ەكەنى داۋسىز. ويتكەنى، بىلگەن ۇستىنە بىلە ءتۇسۋ، بىلگەن ءبىلىمىن شىڭداي ءتۇسۋ تالاپتى وقۋشىلارعا وتە قاجەت.
كەش بارىسىندا ''اباي دانا، اباي –دارا قازاقتا''-دەگەن سالا بويىنشا دا پىكىر الماسىپ، وي تولعاندى. ابايدىڭ قارا سوزدەرى مەن اباي افوريزمدەرى ادامگەرشىلىك وقۋىنىڭ كودەكستەرى ىسپەتتەس . سونىمەن بىرگە اباي افوريزمدەرى، ونەگەلى سوزدەرى وشپەس مۇرا رەتىندە بۇگىنگى تاڭدا دا وزەكتى ەكەندىگى جايلى ءسوز ايتىلىپ، وقۋشىلار قىزىعى قۇلشىنا تىڭدادى. ابايدىڭ ءاربىر ولەڭىندە ۇلكەن فيلوسوفيالىق ءمان-ماعىنا جاتقانىن جاقسى بىلەمىز. مىسالى، ‘’ولسەم ورنىم قارا جەر سىز بولمايما’’-كەلەر ۇرپاققا قاراتا ايتسا، ‘’ۋازىنگە ولشەپ تىزىلگەن... قايران ءتىل، قايران ءسوز-نادانعا قور بولعان’’-دەپ، اقىننىڭ كۇيىنە ايتىپ ءوزىنىڭ جان سىرىن شەرتەدى.
جالپى، ابايدىڭ ءاربىر قارا ءسوزى مەن ولەڭدەرى الىپ قاراساق، وسى زامانمەن استاسىپ، جاتاتىن ولمەس تاريحي مۇرا رەتىندە وقي بەرەمىز. وقىعان بىلگەن سايىن، ونىڭ قانشالىقتى تەرەڭ ايتىلعانىدىعى كوزىمىز جەتە باستايدى. سونىمەن بىرگە ورىستىڭ ۇلى كلاسسيكتەرىنىڭ ءبىرى ا.پۋشكيننىڭ ولەڭدەرى دە اباي داۋىرىندەگى قوعامداعى ءومىردى تولعانا ايتاتىندىعى ەكەۋىنىڭ شىعارماشىلىق بايلانىستارى مەن ۇندەستىكتەرىن بىلدىرسە كەرەك.
سوندىقتاندا ادەبي كەشتە ەكى بىردەي ۇلى اقىنداردىڭ پوەزياسىنا ارناۋدىڭ دا زور ءمانى بار ەدى. ۇلى سىنشى ۆ.گ.بەلينيسكي ا.س.پۋشكين تۋرالى: «ماڭگى جاسايتىن جانە دە ماڭگى قوزعالىستاعى قۇبىلىس-دەپ باعا بەردى مەمەسپە. مۇنى ابايدا قوشتايتاعان. سونىمەن بىرگە بۇل كەشتە اباي مەن پۋشكيننىڭ تابيعات، ماحاببات ليريكاسىنا ارنالعان ولەڭدەرىن وقۋشىلار ەكى تىلدە جوعارى دەڭگەيدە مانەرلەپ، كوركەمدىك بيىكتىكتە وقىپ، تىڭداۋشىلارعا ۇلكەن اسەر قالدىردى.
ۇلى تۇلعاعا ارنالعان پوەزيا كەشى اسەم ءان مەن مىڭ بۇرالعان ءجاسوپىرىم بيشىلەردىڭ بيىمەن جالعاستى. ونەر مەكتەبىنىڭ «ءداستۇرلى دومبىرا» ۇيىرمەسىنىڭ دومبىراشىلارى مەن «بي» ۇيىرمەسىنىڭ بيشىلەرىنىڭ قويعان كونتسەرتىنە كورەرەمەندەر ەرەكشە قول سوعىپ،ءىلتيپات ءبىلدىردى. كەشكە كەلگەن قوناقتارمەن ايتۋلى مەكتەپ –ينتەرناتتىڭ وقۋشىلارى ۇلكەن اسەرمەن تارقاستى. بۇگىنگى كەشتە ايتىلعان ۇلاعاتتى سوزدەر، عاسىردى ءبىر تۋاتىن ۇلى اقىنعا ارنالار تورقالى تويدىڭ الدىن-الا جابدىعى دەۋگە بولار.
اقىن وردابايۇلى
