قازاق ۇيلەنۋ تويىنا ەرەكشە قىراعىلىقپەن قاراعان. جاڭادان قوسىلعان جاس جۇبايلارعا باتا بەرىپ، «جار — جار» ايتىپ، قوس عاشىقتىڭ اق نەكەسىنىڭ ادال بولۋىن تىلەۋ،قازاقتىڭ سالت-ساناسىندا الىمساقتان بار ءداستۇر. ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنىڭ قارساڭىندا وڭتۇستىك استانامىزدىڭ ورتالىق نەكە سارايىندا قوس عاشىق اتا-بابانىڭ سالتىمەن اق نەكەسىن قيدىردى. قوس جۇرەكتىڭ ءلۇپىلىنىڭ قاتار سوعىلىپ، ەكى جاستىڭ ءومىر اتتى تەڭىزگە قول ۇستاسىپ، قادام باسۋ سالتاناتىنا ءبىز دە كۋا بولدىق.
ءبىز ەجەلدەن ىرىمشىل حالىقپىز. ءاربىر مەرەكە، توي-دۋماننىڭ ءوز جونىمەن، جورالعىسىمەن وتكىزىلگەنىن قالايمىز. سودان بولار، جاڭا تۇسكەن كەلىندى ءتىل-كوزدەن ساقتاپ الاستاۋ، باسىنا ورامال سالىپ، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت رەتىندە ءيىلدىرىپ سالەم سالعىزۋ، اق وتاۋعا وڭ اياقپەن قادام باستىرىپ، جاس كەلىننىڭ قولىنان شاي ءىشۋ، قايىن ىنىلەر مەن قايىن سىڭلىلەرگە ات تەرگەتۋ سىندى داستۇرلەر ەرەكشە ساقتالادى. الايدا سوڭعى كەزدەرى قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرى مەن ادەت-عۇرپى ۇمىت قالىپ، جاس ۇرپاققا سارقىنشاعى عانا قالىپ بارادى.
ءداستۇردى جاڭعىرتۋ ماقساتىندا ءارى كۇللى مۇسىلماننىڭ جاڭا جىلى — ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ قۇرمەتىنە وراي، «الماتى اقشامى» گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دۋمان اناش پەن ايگەرىم ساۋىتبەكوۆا ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ قارساڭىندا نەكە قيۋ ءراسىمىن قازاقتىڭ ءجون-جورالعىسىمەن، اتادان قالعان سالت-داستۇرمەن اتاپ ءوتۋدى ءجون ساناپتى. «جاس وتاۋ» نەكە سارايى جاستارعا بۇل ىستە تىلەكشى بولدى.
قۇستىڭ قوس قاناتىنداي بولعان عاشىقتاردى «جاس وتاۋ» نەكە سارايى ءىلتيپاتپەن قارسى الدى. حاكىم ابايدىڭ «كوزىمنىڭ قاراسى» ءانىنىڭ ىرعاعىمەن قوس عاشىق ءبىر-بىرىنە قولقانات بولىپ، ءومىر ايدىنىندا قوس اققۋداي بىرگە جۇزۋگە سەرت بەردى. تەاتر اكتەرى بەيبىت قارامانوۆتىڭ ورىنداۋىنداعى اقىن توقتارالى تاڭجارىقتىڭ «اپا، سەنىڭ كەلىنىڭ» اتتى ولەڭ جولدارى ەلدىڭ كوركى اتانعان قىز بالا اق وتاۋدى اتتاعان سوڭ كەلىن اتانىپ، اتا مەن ەنەنىڭ كوز قۋانىشىنا، ءبىر ءۇيدىڭ وتاناسىنا اينالاتىنىن سەزدىرگەندەي.
قازاق جاقسىلىقتى ءتىل-كوزدەن ساقتاۋدى عۇرىپقا اينالدىرعان. اق جاۋلىقتى اپالار «پالە-جالادان، كوزدىڭ كوزىنەن، ءتىلدىڭ تىلىنەن ساقتاسىن» دەگەن نيەتپەن جاڭا تۇسكەن جاس كەلىندى الاستاعان. اق كيمەشەك كيگەن اجەي دۋمان مەن ايگەرىمدى الاستاپ، ءتىل-كوزدەن ساقتاۋ ءۇشىن ەكى جاسقا تۇيرەۋىش تاقتى. ناۋرىز دۋمانىنىڭ قارساڭىندا قىدىر اتانىڭ اق باتاسىن تىڭداماۋعا بولماس. قوناقتار قىدىر اتانىڭ باتاسىنا ىشتەي تىلەكشى بولىپ، قولىن جايدى. سالتاناتتى نەكە قيۋ راسىمىنەن سوڭ، جينالعان كوپشىلىك باۋىرساق پەن ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ باستى تاعامى — ناۋرىز كوجەدەن ءدام تاتتى.
«اتاڭنان مال قالعانشا، تال قالسىن» دەيتىن قازەكەم ناۋرىز مەرەكەسىندە تال وتىرعىزۋدى ۇمىتپاعان. اتالمىش ءداستۇردى ۇمىت قالدىرماعان قوس عاشىق نەكە سارايىنىڭ اۋلاسىنداعى ماحاببات اللەياسىنا اق قايىڭنىڭ جاس وسكىنىن وتىرعىزدى. «ومىرىمىزدەگى ەڭ ماڭىزدى ءساتتى قازاقتىڭ وزىق داستۇرىمەن وتكىزۋگە تىلەكشى بولعان «جاس وتاۋ» نەكە سارايىنا كوتەرگەن جاس شاڭىراعىمىزدىڭ اتىنان ريزاشىلىعىمىزدى بىلدىرەمىن. ەڭ باستىسى، تەك قانا اعايىن-تۋىستىڭ اراسىندا ەمەس، بارشا حالىقتىڭ الدىندا نەكەمىزدى قيدىرۋدى ءجون كوردىك. قازاقتىڭ سالت-داستۇرىمەن، ادەت-عۇرپىمەن الداعى ومىرگە قول ۇستاسىپ، قادام باسقانىمىزعا ءبىز قۋانىشتىمىز» دەيدى دۋمان اناش.
سالتتىڭ دا وزىعى بار، توزىعى بار، ءالبەتتە. الايدا وتكەنىن ۇمىتقان ۇرپاق، كەلەشەگىنە نىق سەنىممەن قادام باسا الماسى تاعى انىق. سوندىقتان دا اتا-بابامىزدان قالعان ءداستۇردى جاڭعىرتىپ، سالت-سانامىزدى بەرىك ۇستاپ قالۋ — ءاربىر قازاق ازاماتىنا جۇكتەلەر باستى مىندەت. تەك قانا ناۋرىز مەرەكەسىندە عانا ەمەس، ۇنەمى اتا سالتىمىزدى جادىمىزدان شىعارماعانىمىز ءجون بولار.
ايگەرىم باقىتقىزى،
«ايقىن».
